Sevgi, güven ve saygı gibi beklentilerin eşler tarafından yeterince karşılanmaması aşkı bitiriyor. Ekonomik sorunlar, eşlerin birbirlerine karşı ilgisiz ve inciten davranışları veya aldatma ve kültürel farklılıklar gibi nedenler de birçok evliliğin sonlanmasına neden oluyor. Günümüzde boşanmalar o kadar arttı ki, bu kavram kulağa iyice normal gelmeye başladı. Bir tarafta da çocuklar var. Aşkın ve evliliğin meyvesi çocuklar… Onlar varsa boşanma kararının biraz daha ciddiye alınması gerekiyor. Pedagog Duygu Çalışır, çocukların boşanmalardan nasıl etkilendikleri ve bu süreçte neler hissettikleri hakkında bilgi verdi. Ayrıca zor olan bu süreçte anne babalara yardımcı olacak önerilerde bulundu.

Boşanma kararı vermek…

Özellikle çocuk söz konusu olduğunda boşanma kararı vermek güçleşir. Hatta çoğu zaman evlilikler sırf bu yüzden devam ettirilir. Oysa evliliğin olumsuz bir şekilde devam etmesi yerine sağlıklı bir boşanma çocuk açısından her zaman daha iyidir. Çünkü çocuklar yaşadıklarını model alırlar. Ev içerisinde şiddet olmasa bile anne baba arasındaki gerginlik ve çatışmalar; çocukların işlerin yolunda gitmediğini fark etmelerine ve kaygılanmalarına neden olur.

Boşanma sürecinde dikkat edilmesi gerekenler

Her şeyden önce çocuklara karşı dürüst ve samimi olmak çok önemlidir. Boşanma hakkında konuşmadan önce kararların verilmiş, planların yapılmış olması gerekir. Neler olduğu ve sonrasında neler yaşanacağına dair, çocuğa net ve basit bilgiler verilmelidir. Bu durumun herkes için zor olduğu, ancak zamanla yeni duruma alışılacağı söylenmelidir. Çocuklar sıklıkla anne babanın neden boşandığını, bu durumun kendileriyle ilgisi olup olmadığını, bundan sonra kendilerine ne olacağını, nerede ve kiminle yaşayacaklarını, diğer ebeveynle görüşme sıklığını ve karşılaşacakları değişiklikleri sorgularlar. Bu sorulara hazırlıklı olmak gerekir. Sorulara basit, net ve doğru yanıtlar verilmelidir. Anne babaların birbirlerini suçlamadan konuşmaları, boşanmanın ortak verilen bir karar olduğunun söylenmesi çocuğun kaygısını azaltacaktır. Boşanma sonrası döneme ilişkin belirsizlikler ve karşılıklı suçlamalar kaygıya, kaygı da uyum ve davranış sorunlarına neden olur.

Çocuğa nasıl söylenmeli?

Anne babasının birlikteliklerinin bozulmaya başlamasıyla çocuk "terk edilme" hissi ve "bölünmüşlük duygusu" yaşar. Bu sebeple boşanma kavramı açıklanırken çocuğa öncelikle güven ortamı içerisinde kalacağı hissettirilmelidir. Boşanma kararını çocuğa anne baba birlikte anlatmalıdır. En uygun anlatım, boşanmanın evliliğin bitmesi demek olduğu, artık ayrı evlerde yaşanacağı, evlilik bitse de anne ve babalığın devam ettiği şeklinde olmalıdır. Boşanma sonrasında çocuğa kiminle, nerede yaşayacağı ve yaşamında olacak değişiklikler anlatılmalıdır.

Her ayrıntı anlatılmalı mı?

Boşanma kararı verilmiş olsa da boşanma süreci ve sonrası herkes için zorlu bir dönemdir. Yeni duruma alışana kadar çocuklar sıklıkla anne-babaya neden boşandıklarını sorarlar. Tüm olan biteni ve boşanma nedenlerini detaylı biçimde anlatmak, hangi yaşta olursa olsun çocuklar için son derece kaygı vericidir. Okul öncesi dönemdeki çocuklar sözel becerileri açısından uzun ve detaylı açıklamaları anlamakta ve dinlemekte zorlanırlar. Daha büyük çocuklarda ise yaşananların detayları çocukların kafalarının karışmasına ve suçluluk hislerinin artmasına neden olur. Bu nedenle boşanma süreci, detaya girmeden basit ve net ifadeler kullanılarak anlatılmalıdır.

Boşanma sonrası

Boşanma sonrasında çocukların anne-babalarıyla görüşme şekli ve sıklığı düzenli olmalıdır. Çoğunlukla çocuklar hafta içi anneyle, hafta sonu ve tatil zamanlarında ise babayla kalırlar. Bazı özel durumlarda bunun tersi de yaşanabilir. Bu durum düzenli olduğu sürece çocuk her iki ebeveyniyle de zaman geçireceğinden model alma konusunda bir kayıp yaşamaz. Ancak herhangi bir nedenden dolayı ebeveynlerden birinin çocukla görüşmeyi istememesi ya da görüşme zamanlarını aksatması halinde; çocukta anne babası tarafından terk edilmiş olma duygusu oluşur. Bir ebeveyni tarafından terk edilen çocuk, diğer ebeveyni tarafından da terk edileceği kaygısı duyar. Anne ya da babasıyla yeterli ve kaliteli zaman geçiremeyen çocukta model kaybı yaşanabilir. Bu durumda, anne ya da babanın yerine geçebilecek modeller ebeveynin yerini doldurabilir. Bu model bazen aile içerisinden olabileceği gibi bazen de öğretmen ya da spor antrenörü gibi aile dışından kişiler olabilir.

Anne ve babalara öneriler

• Boşanma kararını çocuğa birlikte anlatın. Anne babadan biri konuşmakta ve durumu anlatmakta zorlanıyorsa, yine her iki ebeveynin bulunduğu ortamda, kararı ve sonrasında yaşanacakları tek ebeveyn anlatabilir.

• Boşanmanın; evliliğin sona ermesi ve artık anne-babanın aynı evlerde yaşamayacağı anlamına geldiğini söyleyin.

• Özellikle okul öncesi dönemdeki çocuklara anne ve baba olunmaya devam edileceği önemle belirtilmelidir.

• Çocuğunuzla ilgilenmek, vakit geçirmek ve onun tüm ihtiyaçlarını karşılamak konusunda rekabete girmeyin. Bu durum çocuğunuzu duygusal anlamda yıpratmakla sonuçlanacaktır. Çocuğunuza zarar verecek asıl durum, anne baba arasındaki anlaşmazlık ve sürtüşmenin bu denli belirgin olması ve rekabete dönüşmesidir.

• Boşanma sürecinde gerek kendiniz, gerekse çocuğunuz için yardım almaktan kaçınmayın. Güçlü olmak, yardım almaktan kaçınmanızla ölçülecek bir durum değildir. Aksine, kendinizin ve çocuğunuzun bu süreçten sonraki yaşam kalitesi, alacağınız yardımla artacaktır.