Şu bir gerçek ki her çocuk her branşta başarılı olamayabiliyor. Okul başarısı için tabii ki zeka ve belli alanlarda yetenekli olmak önemli. Ama zeki olup da okul başarısı düşük olan birçok çocuk var. Yani okul başarısı için tek başına hiçbir şey yeterli olmuyor. Anlayacağınız siz anne babalara çok büyük görevler düşüyor. Çocuk Psikiyatristi Dr. Melek Gözde Luş, çocuğunuzun okul başarısını arttırmanın 20 yolunu anlattı.

1 Öncelikle çocuğunuzun (okula yeni başlayacaklar için) okula hazır olup olmadığını anlayın. İlkokula gidecek çocuğun görsel koordinasyonu olmalı, makasla şekiller kesebilmeli, kalemle şekiller çizebilmeli, harfleri tanımalı, sayma becerisi gelişmelidir. Sizin desteğinizle çocuğunuz en azından bu alanlarda ilk adımları atmış olmalıdır.

2 Başarılı öğrenciler başarısız öğrencilere göre, başarıya dönük olumlu bir tutuma, iyi ilişkilere ve öğretmenlere yönelik pozitif bir imaja sahiptirler. Güven ve sorumluluk duyguları daha çok gelişmiş, duygusal açıdan daha olgun ve daha yüksek benlik algısına sahip öğrencilerdir. İlkokul, çocuk için yeni bir sosyal çevredir.

Okulun uyulması gereken kuralları, çocuğun diğer çocuklar ve öğretmeniyle tanışıp anlaşması ve başarmak zorunda olduğu öğrenim görevleri vardır. Bütün bunlar olumsuz olursa çocuğun çevreye uyumu güçleşebilir.

3 Başarılı öğrenciler genellikle kendi yeteneklerinden ilgi ve kapasitelerinden haberdardır. Başarısız öğrenciler ise kendilerini tam olarak değerlendiremezler. Amaçlarını belirlemekte ve amaçlarına ulaşmak için zamanlarını iyi kullanmakta sorun yaşarlar. Burada size düşen başlangıçta çocuğunuzun yapılacaklar listesi hazırlamasına ve bu listeyi takip etmesine yardımcı olmaktır.

4 Çocuğunuzun eşyalarını organize edebilmesini öğrenmesi önemlidir. Çocuğun ön bilgilerinin yetersiz olması, diğer bir ifadeyle bulunduğu sınıf düzeyine gelinceye kadar almış olduğu eğitimle oluşturduğu akademik temelin, gereken becerileri ortaya koymasına engel olması başarısızlığa neden olur. Onu bu konuda destekleyin.

5 Ödev için gerekli olan gereçleri sağlayın.

6 Öğrencinin bilgi ve beceriyi kazanması için ödevlerini yapması beklenir. Ödevde başarılı olması da ödevde istenen şeyin farkında olması ve çalışmasını bu istekleri karşılayacak şekilde adapte etme yeteneğine sahip olması gerekir. Okul ödevlerini eksik alma, yapmama gibi durumlardan haberdar olmanız gereklidir. Bu yüzden ödevlerini kontrol edin ve okuluyla iletişim içinde olun.

7 Özetleme, not alma gibi aktiviteleri kullanma becerisi, hafıza kapasitesi veya önceki bilginin transferi gibi öğrenciye ait özellikler, metin düzenleme gibi öğrenilecek konuların yapısı, çocuğun ders çalışırken öğrenmesini kolaylaştıran veya zorlaştıran faktörlerdir. Okuma ve altını çizme gibi diğer stratejilerden daha derin bir çalışma gerektiren not almak, başarılı öğrencileri başarısız öğrencilerden ayıran önemli bir faktördür. Uzun süren ödevlerini parçalara ayırarak yapmasını sağlayarak ona yardımcı olun.

8 Evdeki düzenin olabildiğince tutarlı (belirli yemek zamanı, yatma zamanı gibi) olmasını sağlayın.

9 Öğrencinin evde sessiz ve düzenli bir çalışma ortamına sahip olması gereklidir.

10 Ödevleri yaparken zaman sınırlaması koyun, böylece çocuğunuzun zamanı olumlu değerlendirmesini sağlamış olursunuz.

11 Çocuğunuz ödevini yapmadığı zaman, onun ödevini siz yapmayın. Anlamadığı soruları size sorsun ama ödevleri beraber yapmayın.

12 Çocuğunuzun kuvvetli olduğu ve zayıf olduğu alanları bilin. Böylece zorlandığı alanlarda ona nasıl yardımcı olabileceğinizi belirleyebilirsiniz.

13 Çocuğunuzun sadece sınıfta değil, başka ortamlarda da duygusal, davranışsal, sosyal problemler yaşayıp yaşamadığını gözlemleyin. Ders çalışırken öğrenme dışında başka kaygıların olması öğrenmenin verimini düşürür. Çocuk eğer parasal sıkıntılar yüzünden bir işte çalışıyor veya anne-baba arasındaki çatışmalar da arada kalıyor ya da arkadaşlık ilişkilerinde sorunlar yaşıyorsa (ergenlikte özellikle kız-erkek arkadaşlıklarında) öğrenmesi olumsuz etkilenir. Bu nedenle anne babalar çocuklarını mümkün olduğu kadar çatışma ve stresten uzak tutmalıdır.

14 İyi yaptığı görevler için onu ödüllendirmeyi unutmayın.

15 Çocuğun bitmek bilmeyen sorularına cevap verin, yanıt alabilmek çocuğu daha çok motive edecektir.

16 Sözel ifadesi gelişmiş, kelime hazinesi iyi olan çocukların okul başarısı da daha yüksektir. Bu yeteneklerin gelişmesi aile tutumu ve çocuğun okuma başarısıyla yakından ilgilidir. Belli zamanlarda çocuğunuzla birlikte siz de kitap okuyun.

17 Çocuğunuzu övün, ona olumlu mesajlar vermeye çalışın. "Sen zaten yapamazsın" gibi olumsuz cümleler asla kullanmayın.

18 İlköğretimin son dönemleriyle, lise dönemine rastlayan ergenlik döneminin özellikleri başarıda önemli bir etkendir. Bu dönemde hızlı gelişim ve değişim sonucu ergenin dikkati zayıflar, daha çok kendi başına kalmak ister, belli noktalara yoğunlaşmasıyla ilgili düşünce alanı daralır, hayal dünyası içine girer. Ve bütün bunlar çalışmasını ve başarısını olumsuz etkiler. Çocuğun bireysel kapasitesinin elverdiği oranda yapabileceğinin en iyisini yapmasını sağlayın. Hazır ve yeterli olmadığı alanlarda başarması için baskı yapmayın.

19 Başarısızlık karşısında diğer kardeşler de anne-babanın tarafını tutar ve onların tutumunu benimser. Fakat başarısız olan çocuk, kardeşlerinin müdahalesini kolaylıkla kabul etmez ve ona karşı saldırgan davranabilir.

Kardeşlerinin başarılarıyla anne-babasını elinden aldıklarını düşünür ve olumsuz duyguları daha da şiddetlenir. Bu yüzden aile içinde olumsuz koşulların varlığını fark edin. Çünkü aile bireylerinin birbirleriyle olan iletişimleri, anne-babanın çocukla olan iletişimi, kardeşlerin birbiriyle ilişkisi çocuğun ruhsal durumunu etkiler.

20 Çocuklardaki işitsel görsel, algısal sorunlar okul başarısının düşmesine neden olur. Çocukta öğrenme güçlüğü, başarısızlığın çocuktan kaynaklanan en önemli nedenidir. Başarının ön koşullarını oluşturan yetenekler açısından bazı çocuklar diğerlerine kıyasla daha dezavantajlıdır. Çocuğunuzda dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu, öğrenme güçlüğü gibi sorunları varsa mutlaka bir uzmana danışın.

Hazırlayan: Başak Doğru