Boğazda gıcıklık hissiyle, alerjik bir reaksiyon sonucu ortaya çıkan veya bir hastalık belirtisi olarak da görülen öksürük, uzmanlara göre vücuttaki hastalıkların dışa atılmasındaki en etkin yoldur. Kimi zaman hastalığın seyri ile değişim gösteren öksürük, gözünüzde büyüttüğünüz ve endişelendiğiniz kadar korkutucu değil. Eğer çocuğunuz uzun süre öksürüğe maruz kalmışsa bu durumda nasıl hareket etmeniz gerektiğini ve yapılması gerekenleri Memorial Ataşehir Tıp Merkezi'nden Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Özlen Kaya Çardak anlattı.
Vücudun savunma mekanizması
Kış aylarında en sık rastlanan şikayetlerin başında öksürük gelir. Öksürük 3–4 gün gibi kısa süreli ya da 1 aydan fazla da devam edebilir. 3–4 haftadan uzun süren öksürükler ise "kronik öksürük" olarak değerlendirilir ve mutlaka tetkik edilmesi gerekir. Öksürük gerçekte vücudun bir savunma mekanizmasıdır. Solunum yollarının en üstünden (burun içi bir sorundan) en altına kadar herhangi bir noktadan kaynaklanabilir. Kişi öksürerek üst veya alt solunum yollarındaki enfeksiyon etkeni ve alerjik madde gibi yabancı cisimleri vücudundan atmaya çalışır. Bu refleks mekanizmanın baskılanması tehlikeli sonuçlar doğurabileceği için öksürük kesici ilaçların çocuklarda kullanılmaması gerekir.
Öksürüğe neden olan sorunlar
Çocuklarda tedavi uygularken amaç öksürüğü kesmek değil, öksürüğe neden olan sorunu ortadan kaldırmak olmalıdır. Öksürüğe; burun akıntısı, boğaz ağrısı, baş ağrısı, ateş, kusma, hırıltı, hışıltı, sık ve zor nefes alma gibi semptomlar eşlik edebilir. Eğer bu bulgular arasında yüksek ateş, zor ve sık nefes alma, morarma gibi sorunlar da varsa acil olarak doktora başvurulması gerekir. Özellikle yemek esnasında ani başlayan öksürüğe zor ve sık nefes alma da eşlik ediyorsa; yabancı cisim yutulma ihtimali düşünülür, çok acil tanı konulup tedavi edilmesi hayati önem taşır. Çok yüksek ateş (39 ve üzeri) ile birlikte seyreden öksürüklerde alt solunum yolu enfeksiyonu (zatürre) riski olduğundan, acil tanı ve tedavi şarttır. 3 haftadan kısa süren akut öksürük nedenleri arasında kış aylarında başta üst solunum yolu enfeksiyonları gelir (Farenjit, tonsilit, otit, sinüzit, krup-larenjit vs…). Bu süreden uzun süren kronik öksürüklerde ise enfeksiyonlarla birlikte alerjik hastalıklar (alerjik bronşit, astım) ön planda düşünülür. Ülkemizdeki sıklığı göz önüne alındığında kronik öksürüklerde tüberküloz-verem hastalığının görülme riski de unutulmamalıdır.
Vücut direncini artırın
Yuva veya kreşe giden çocuklar, kış aylarında her ay mutlaka hafif üst solunum yolu enfeksiyonu geçirebilir. Öksürük kısa süreli ise, ateş ve solunum sıkıntısı eşlik etmiyorsa bu yaş grubundaki çocuklarda öksürük ilaçlarının kullanılmasına gerek yoktur. Çocuğun bu dönemlerde vücut direncini artırmak ve dengeli bir beslenme düzeni oluşturmak, kısa süreli de olsa öksürüğün iyileşmesinde etkilidir.
Tedavide izlenecek yol
Çocuklarda kısa süreli ve ateşsiz seyreden öksürüğe tetkik yapılması gereksizdir. Yüksek ateşin eşlik ettiği ve 3 haftadan uzun süren kronik öksürüklere ileri tetkik yapılır; Akciğer filmi, sinüs filmi, kan tetkikleri (Tam kan sayımı, CRP, sedimantasyon) ilk planda yapılması gerekli olan tetkiklerdir. "Ter testi" adlı tetkik, özellikle akraba evliliğinin yoğun olduğu bölgelerde "Kistik fibroz" adlı hastalığın tanısı amacıyla yapılmalıdır. Alerjik kaynaklı olduğu düşünülen kronik öksürüklerde ise "Alerjik deri testleri" yapılmalıdır. Ülkemizde sık görülen bir kronik öksürük nedeni olan tüberküloz tanısı için ise "PPD testi" uygulanır.
Koruyucu aşılar
Boğmaca, Menenjit ve Zatürre aşısı her doğan bebeğe rutin olarak yapılmaktadır. Boğmaca ve menenjit aşıları "karma aşı" adı altında 2–4–6 ve 18 aylık her bebeğe uygulanır. Zatürre aşısı (pnömokok aşısı) son 2 yıldır ülkemizde rutin olarak çocuklara yapılmaya başlandığı için, daha büyük yaştaki çocuklarda bu aşının unutulmaması önemlidir. 2 yaşından büyük çocuklarda tek doz olarak uygulanan pnömokok (zatürre) aşısının 10 yıl koruyucu etkisi devam etmektedir. 10 yaşın altındaki her çocuğun aşı karnesi dikkatle incelenmeli eğer zatürre aşısı eksikse kış sezonu başlamadan bu aşı mutlaka uygulanmalıdır.
Hazırlayan: Şenay ÇELİK
