Anne karnında zeka gelişimi
Zeka gelişiminin ilk ve en önemli adımı sağlıklı bir hamilelik sürecidir. Çünkü bebeklerde beyin gelişimi büyük oranla anne karnında tamamlanır. Zeka gelişimi için özellikle 1. ve 3. aylar arasındaki dönemde beslenme oldukça önemlidir. Erken dönemde beyin gelişimini etkileyen biyolojik etkenlerin başında beslenme gelir. Bebek ve çocuklarda hızlı büyümenin ve zihinsel gelişimin desteklenmesi için gerekli besinlerin sağlanması çok önemlidir.

Demir
Demir, kırmızı kan hücrelerinin oluşmasında rol oynar ve demir eksikliği anemiye yol açar. Bunun sonucunda ise konsantrasyon bozuklukları, zeka seviyesinde düşüklük ve algısal bozukluklar görülür. Demir en çok et, yumurta sarısı, irmik, pekmez, kuru üzüm, kuru fasulye, böbrek, kuzu karaciğeri, kabuklu deniz ürünleri, soya unu, ayçiçeği çekirdeği, tere ve buğday özünde bulunur.

Zeka için iyot
İyot, beyin gelişimi ve sinir sistemi üzerin de önemli bir etkiye sahiptir. İyot eksikliği, zeka geriliklerinin önemli bir nedenidir. İyot eksikliğine bağlı olarak oluşan birçok hastalık, iyot eksikliği bozuklukları adı altında toplanır. İyot eksikliğinde; beyin zedelenmesi, duyma fonksiyonlarında bozukluklar, konuşma problemleri ve motor gerilikleri görülür. Günümüzde iyot eksikliği, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından en yaygın önlenebilir beyin zedelenmesi nedeni ola rak kabul edilir. İyot en çok deniz yosunu, deniz ürünleri, deniz tuzu ve iyotlu tuzda bulunur.

Çinko
Sinir sisteminin gelişiminde etkilidir. Çinko beyinde yapısal, düzenleyici ve katalitik pek çok proteinin yapısında kritik rol üstlenir. Hamilelik döneminde çinko takviyesi erken doğum riskini azaltır ve bebeklerin daha yüksek ağırlıkta doğmasını sağlar. Çinko, bebek ve çocuklarda bedensel gelişimi artırır. En çok yeşil sebzelerde, ette, su ürünlerinde, tahıllarda, kepek, yumurta, kuzu karaciğeri, fındık, fıstık, ceviz, badem, soğan, kabuklu deniz ürünleri, ayçiçeği çekirdeği, buğday özü, rafine edilmemiş buğday unu ve suda bulunur.

Dikkat sorunlarına B vitamini
B vitamini, bilişsel gelişim üzerinde etkilidir. B12 vitamini eksikliğinin çocuklarda algı, düşünme ve dikkat sorunlarına neden olduğu bilinir. B12 vitamini; dana eti, dana karaciğeri, böbrek, süt ve süt ürünleri, peynir, yumurta, midye, dil balığı, ringa balığı, uskumru ve sardalya gibi hayvansal besinlerde bol miktarda bulunur.

Folik asit
Folik asit, DNA sentezinde ve merkezi sinir sistemiyle omurilik sıvısı üzerinde etkilidir. Folik asit eksikliği, demir eksikliğinden sonra en sık görülen anemi nedenidir. Anemi, çocuklarda yorgunluk, dikkat süresinde azalma, huzursuzluk ve baş ağrısına yol açar. En çok yapraklı yeşil sebzeler, bira mayası, karaciğer, böbrek, yumurta, zarı alınmamış tahıllar, ceviz, badem, fındık, fıstık, mercimek, ıspanak, maydanoz, nane, kuru baklagiller ve tohumlu gıdalarda bulunur. Ancak bu besinlerden alınan folik asit yetersiz olacağından hamilelikten 3 ay önce folik asit desteğine başlanmalı ve hamileliğin 3. ayına kadar devam edilmelidir.

Güçlü hafıza için: Kolin! Bir çeşit B vitamini olan kolin, çocukların beyin gelişimi açısından oldukça önemli bir besin öğesidir. Kolin, beyindeki hafıza hücrelerinde bulunur ve hücreler ne kadar çok kolin içerirse hafıza o denli iyi olur. Beyin gelişiminde ve beyin işlevleri üzerinde kalıcı etkisi vardır. Beyin gelişimi yaşamın ilk yıllarında olduğu için hamile ve emziren kadınlar kolin içeren besin tüketimine önem vermelidir. Ayrıca doğal olarak anne sütünde bulunduğu için bebeklere yeterli düzeyde anne sütü verilmelidir. Kolinden çok zengin olan yumurta sarısı, bebeklere 6-7. aydan itibaren her gün bir adet verilmelidir. Kolini, Hamilelik ve emzirme döneminde annenin aldığı Omega-3 bebeğe geçerek, bebeğin beyin gelişimini destekler ve prematüre doğum riskini azaltarak bebeğin doğum ağırlığını da arttırır. Ayrıca yeterli miktarda alınan Omega-3 ile bebeğin görme duyusu daha çabuk gelişir, uykuları düzenli olur ve ileride problem çözme yeteneği artar. Ayrıca yapılan bir araştırmada Omega-3 yağ asidi takviyesi alan 4 yaşındaki çocukların IQ'su, almayanlara oranla daha yüksek çıkmıştır. Omega-3 yağ asitlerinin bulunduğu yiyecekler şunlardır: Karides, uskumru, sardalya, somon ve diğer yağlı balıklar. Omega-3, balık dışında keten tohumu, kanola yağı, soya fasulyesi, ceviz, balkabağı çekirdeği, kenevir tohumu yağı, semizotu gibi yeşil yapraklı sebzeler ve kurubaklagiller gibi bitkisel kaynaklı besinlerde bulunur. Hamile ve emziren anneler haftada 3-4 defa balık yemelidir. Kızartma yerine ızgara veya buğulama tercih edilmelidir. Balık yenilmeyen günlerde ise Omega-3 yağ asitleri içerikli yiyecekler tüketilmelidir. Beslenme Uzmanı Sevil Nas Can: "Omega 3 zekayı geliştiriyor!" lesitin içeren yiyeceklerden alırız. Lesitin, vücutta parçalanarak koline ayrılır. Pirinç, yumurta, kırmızı et, karaciğer, lahana, karnabahar, soya fasulyesi, nohut, mercimek, taze fasulye ve bezelye lesitin içerir.

Sağlıklı bir hamilelik için: Yağ asitleri… Omega-3 ve Omega-6 yağ asitlerinin insan sağlığı üzerindeki etkilerini inceleyen pek çok araştırmada, sağlıklı ve uzun bir yaşam için yağ asitlerine gereksinim olduğu ortaya çıkmıştır. Balık ve keten tohumu gibi çeşitli besin maddesinde bulunan Omega-3'le bitkisel yağlarda bulunan Omega-6 yağ asitleri, anne karnından itibaren yaşam boyunca vücudumuzdaki doku hücrelerinin önemli yapı taşlarını oluşturur. Beyin gelişiminde ve sinir hücresi yenilenmesinde büyük rol oynar.

Zeka gelişimini olumsuz etkileyen besinler
Civa
Annenin maruz kaldığı toksinler, bebeğin tüm sağlığını ve zekasını etkiler. Ağır bir metal olan civa; midye, kalamar ve konserve ton balıklarında bulunur. Bu nedenle hamileler civa içermediğine inanılan organik ve temiz besinleri tüketmelidirler. Civa, sağlıklı insanlara zarar vermeyeceği halde, hamilelik ya da yenidoğan döneminde zararlı olabilir.

Alkol ve sigara
Hamilelik döneminde sigara ve alkol kullanılmaması çok önemlidir. Bunlar bebeğin hem normalden küçük doğmasına hem de pek çok alanda negatif gelişmesine yol açar. Ayrıca alkol ve sigara bebeğin zeka gelişimini olumsuz yönde etkiler.

Tatlandırıcılar
Anne adayının tatlandırıcı içeren gıdalardan uzak durması gerekir. Özellikle zihin gelişiminin en önemli olduğu ilk 3 ay, yapay ve katkılı gıdaların asla tüketilmemesi gerekir. Hamilelik ve emzirme dönemi boyunca tatlandırıcı içeren diyet kola, diyet çikolata ve diyet tatlı bisküviler

Hazırlayan: Başak DOĞRU