Yeni doğan bebeğinizi izlediyseniz fark etmişsinizdir. Avucunu okşadığınızda parmaklarıyla elinizi kavrar; yanağınızı yüzünüze yasladığınızda emme pozisyonu alır. Göz kapaklarına dokunduğunuzda ise gözlerini yumar. Ya da ayaklarını okşadığınızda parmaklarını... Belinden kavrayıp ayaklarını yere bastırdığınızda ise, ayakları yürürmüşçesine havada daireler çizer. İzlemesi keyif veren bu hareketler, bebeğinize özgü reflekslerdir. Bebeğinizin yaşamı için çok önemli olan bu refleks ve tepkilerin gelişim süreciyle ilgili her şeyi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. H. Zafer Çapar anlattı.
Bebekler refleksleriyle beraber doğar…
Tüm sağlıklı bebekler; istemli motor işlevleri, denetimi ele aldıkça, önceden bilinen ve sırayla başlayıp kaybolan reflekslerle birlikte doğarlar. Ancak, refleks cevaplarının eksikliği, olası bir nörolojik sorunun habercisi olabilir. Yeni doğan bebeğinizin hastanede yapılan muayenesinin bir kısmı, çeşitli reflekslerin ve cevapların aydınlığa çıkarılması girişimlerini içerir. Her ne kadar uykusu gelen ya da yeni beslenmiş bir bebekte daha zayıf olarak görülse de, tüm normal bebekler bu tepkileri veriyor olmalıdır. Refleksleri tanıyalım Mora refleksi Yeni doğan bebeklerde görülen, en sık ve en önemli tepkilerden biridir. Bebeğiniz yüksek bir ses işitince, pozisyonu ani bir hareketle değiştirilince ya da sert bir harekete maruz kalınca ortaya çıkar. Ürker, kendini arkaya doğru gerer ve başını geriye atar. Aynı anda kol ve bacaklarını uzatır ve sonra derhal ani bir hareketle vücuduna doğru çeker. Ağlar, sonra bu sarsılmadan dolayı yeniden ağlar. Bebeğinizi sakinleştirmek için, vücudunun herhangi bir bölgesini sürekli ama nazik bir şekilde okşamanız işe yarayacaktır. Bu arada, kolunu omzu hizasında bükülmüş şekilde sağlamca tutarsanız bebeğiniz sakinleşecektir. Mora refleksi, genellikle bebekler 3 aylık olduğunda kendiliğinden kaybolur.
Plantar veya Palmar yapışma
Bebeğiniz okşamalara karşı çok çeşitli tepkiler verir. Avucunun içini veya ayağının tabanını okşarsanız parmağınıza yapışacaktır ki, bu tepki palmar veya plantar yapışma olarak tanımlanır. Bebekler ne kadar prematüre doğmuşsa bu tepkiyi bırakmakta o kadar daha isteksiz olurlar. Ayağının ya da elinin üstünü okşarsanız kol ve bacaklarını çeker, vücudunu yuvarlatır ve yine parmağınıza yapışır. Bu tepkiler 6 ila 10 aylık olduğunda son bulur.
Arama ve emme refleksi
Bebeğinizin en önemli iki refleksidir. Bebeğin yanağının okşanması, arama refleksini ortaya çıkarır. Bebek, kendini okşayan nesneye yönetir ve memeyi aramaya başlar. Bunu emme refleksi izler ve bebeğin ağzı okşanarak başlatılabilir. Bebeğin ağzının içi bu reflekse en duyarlı olan bölgedir. Emme ve arama refleksleri genellikle bebek 4 aylık olunca sona erer. Ancak 7 ay boyunca uyku sırasında bebek bu refleksleri göstermeye devam edebilir.
Tonik boyun refleksi
Bebek sırtüstü yatarken ve başı yana çevrildiğinde bu refleks görülür. Vücudunu gerer, yüzüne dönük kolunu uzatır ve diğer kolunu kasar, bacaklarını ise yukarı doğru çeker. Her ne kadar yenidoğanlarda bulunmaktaysa da bu refleks 2 aylık bebeklerde daha belirgindir. Genellikle 6. ayda kaybolur.
Yönelme tepkisi
Yeni doğan bebeğin yönelme tepkisi, çevresindeki değişime gösterdiği bir tepkidir. Örneğin; bebek yeni bir şey duyarsa veya görürse uyanıklığı artar. Başını uyaranın merkezine doğru çevirir ve kalp atışları hızlanır. Bebek, tanıdığı bir uyarana uyum sağlarsa kalp atışı yavaşlar; ancak uyaran alışık olmadığı bir nesne ise kalp atışı hızlanır.
Gag refleksi
Bebekler, kendilerini birçok tepki ve refleksler sayesinde koruma yeteneğine sahiptirler. Yeni doğan bebek, güçlü bir gag refleksi sayesinde; nefes borusunu açık tutmaya yardımcı olmak amacıyla balgam tükürme yeteneğine sahiptir. Yani bebek, soluk borusunun açık kalmasını sağlamak amacıyla balgam tükürebilir.
Reflekslerle kendilerini korurlar…
Bebeklerin kendilerini korumak için kullandıkları birçok refleks ve tepki mevcuttur. Örneğin; bebeğin vücudunun bir kısmı soğuk havaya maruz kalacak olursa; tüm vücudunun rengi ve sıcaklığı değişir, kol ve bacaklarını vücuduna doğru toplar, soğuğa maruz kalan yüzey alanını azaltmaya çalışır, sıcak kalma çabası içinde titremeye ve ağlamaya başlar. Ayrıca kuvvetli bir göz kırpma refleksi, bebeğin gözlerinin parlak ışıktan korunmasını sağlar.
Bebekler ağrıdan kaçar
Yeni doğan bebeğiniz ağrıyı en az sizin kadar sevmez ve ondan kaçınmak için gereken her şeyi yapmaya hazırdır. Örneğin; bebeğin bacağını acıtırsanız uzağa kaçıracak, bu yetmezse diğer ayağı Lilya Şuşanyan, 5 aylık ile sizi uzaklaştırmaya çalışacaktır.
