Büyük bir sevinçle anne olacağınızı öğrendiğiniz andan itibaren başlar her şey... Hamilelik, hem kendinizin hem de bebeğinizin sağlığına dikkat etmeniz gereken ve son haftalara kadar büyük bir titizlikle takibi yapılması gereken 9 aylık bir süreçtir. Düzenli yapılan hamilelik testlerinin, anneliğe adım adım yaklaşan kadınların mutlu sona ulaşmasındaki rolü büyük. Siz de bebeğinizi sağlıklı bir şekilde kucağınıza almak istiyorsanız Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Pınar Gökova Azman'ın anlattıklarını mutlaka okuyun ve özellikle de 11-35. haftalar arasındaki test ve kontrollerinizi ihmal etmeyin.

Rutin tahliller

Tam kan sayımı (hemogram): Hamileliğin başlangıcında olası kansızlık (anemi) durumunun tespiti için yapılır. Eğer kan değerleri çok düşükse, antianemiklere erken başlanır.

Anne-babanın kan grubu: Kan uyuşmazlığı olup olmadığının tespiti için, anneyle babanın kan grubuna bakılır. Eğer anne Rh (-), baba Rh (+) kan grubuna sahipse kan uyuşmazlığı var demektir ve indirekt coombs (kan uyuşmazlığı testi) adı verilen test uygulanır. Annede bu duruma karşı önceden antikor gelişip gelişmediğine bakılır.

Tam kan tahlili: Eğer enfeksiyona yönelik bulgular varsa, idrar kültürü de istenebilir.

TSH: Annenin tiroid fonksiyonlarını değerlendirmek amacıyla bakılır. Düşük veya yüksek çıkarsa, anne dahiliye uzmanına yönlendirilir.

Hepatit B ve hepatit C: Eğer annede hepatit taşıyıcılığı veya enfeksiyonu varsa, tedbir almak ve tedavi etmek için anti HCV ve HBSAG'ya bakılır.

Toxoplazma Ig G-Ig M: Az pişmiş veya çiğ olarak et tüketilmesi, kedi dışkısı bulaşmış bir eşyanın ellenmesi gibi nedenlerle oluşan enfeksiyonun hamilelikte geçirilmesi, bebek üzerinde ciddi problemlere neden olabilir. Bu nedenle, bu enfeksiyonun daha önce geçirilip geçirilmediğine ve aktif bir enfeksiyonun olup olmadığına bakılır.

Rubella IgG ve IGM: Hamilelikte geçirilen kızamıkçık enfeksiyonu, bebekte anomalilere yol açarak, düşüklere veya ölümlere neden olabileceğinden, bu tetkiklerin mutlaka yapılması gerekir.

CMV IgG ve IGM: Basit bir soğuk algınlığı şeklinde geçirilen ve sık görülen bir enfeksiyon olmasına rağmen, hamilelikte sakıncalı olduğu için bakılmalıdır.

VDRL: Sifiliz (frengi) için tarama testi yapılmalıdır.

Hamilelikte önerilen testler
11-14. haftalar arası

Bebeğin gelişiminin en hızlı olduğu bu dönemde bebeğin boyu giderek artmaya başlar, kafa kemikleri giderek sertleşir. Down sendromu riski, fetusta olabilecek ve diğer kromozomal anormalliklerin riskini tespit etmede, bu hafta oldukça önemli bir dönemdir. Olası sorunları ortadan kaldırmak için anne adaylarına NT, yani ense kalınlığı ölçümü ve ikili test uygulanır.

NT (ense kalınlığı ölçümü) ve ikili test: Ense kalınlığı ölçümü, ikili test için gerekli bir ultrason bulgusudur. Aynı zamanda, doğumsal kalp hastalıklarında da uyarıcı olabilir.

İkili test: Trizomiler için risk belirleme testidir. Kesin tanı koyulamaz, ancak test sonucunda riski yüksek olanlara, amniyosentez adı verilen anne karnından su alınması işlemi önerilir.

16-20. haftalar arası

Bu dönemde bebek, basit göz kırpma hareketlerini yapmaya başlar. Işık refleksinin yanı sıra, kulaklarının da son şeklini aldığı bu dönem, bebeğin cinsiyetinin tam tespiti açısından da önem taşır. Anne adayları bebeğin hareketlerini hissetmeye başlarken, bebeğin kilo alımındaki artış da dikkat çekicidir. Yine bu dönemde bebeğin kaşları çıkmaya başlar, beş duyusu da adım adım gelişimini sürdürür ve beyin gelişiminde yeni bir evreye girilir. 16-20. hafta arası dönemde, anne adayına üçlü test uygulanır.

Üçlü test: Trizomiler için risk belirleme testleridir. Aynı zamanda, nöral tüp defekti tanısı için önemli olan alfa-fela protein bileşenine bakılır.

21-22. haftalar arası

Hamilelikte 21. haftada bebekteki büyüme hızı biraz daha yavaş seyreder. Bu dönemde bebekte en dikkat çekici gelişme, bebeğin kalp kasının ve anne karnındaki hareketlerinin güçlenmesidir. Anne adaylarında ise, özellikle de akşamları el ve ayaklarda şişme görülebilir, bel ve sırt ağrıları baskın hale gelebilir. 22. haftaya gelindiğinde artık bebeğin göz kapakları oluşmuştur ve bebek göz kapaklarını hareket ettirebilir. Bebek bu dönemde el ve ayaklarını hareket ettirmeye başlar, hareketleri hız kazanır. Anne adaylarında ise, reflü ve bel ağrıları daha çok öne çıkar, kramplar olabilir. Bu dönemde anne adayına 2. düzey tarama ultrasonu uygulanır.

2. düzey tarama ultrasonu: Daha çok riskli hamileliklerde yapılan bir test olmakla birlikte, imkan dahilinde tüm anne adaylarına yapılmalıdır.

24-28. haftalar arası

Hamileliğin 24. haftasında bebeğin kilo artışı devam ederken, bağışıklık sisteminin temeli olan akyuvarlar da oluşmaya başlar. Bebekte iç kulak tamamen geliştiğinden duyma yeteneği ivme kazanır. Anne adaylarında diş eti kanaması görülebilir. 25. haftada bebeğin cinsel organlarının gelişimi hız kazanır. Bu dönemde anne adaylarında gözde kuruluk, ışığa karşı duyarlılık sıkça görülen durumlardır. 26. haftada bebeğin retina tabakası gelişir ve göz rengi oluşmaya başlar, ayrıca bebeğin cildi kalınlaşır. Anne adayında da bebeğin gelişimine ve büyümesine bağlı olarak karın ağrıları baş gösterebilir, kasılmalar öne çıkabilir. 27. haftada bebeğin beyin gelişimi hızla devam eder, bebek ağlayabilir, parmak emme hareketi görülebilir. Anne adaylarında ise, nefes darlığı ve uykuya dalamama gibi sorunlar görülebilir. 28. haftaya gelindiğinde bebeğin kaslarının gelişimini tamamlamış olması dikkat çekicidir. Bebeğin saçları uzamaya başlar ve vücudu yağ depolamayı sürdürür. Anne adaylarında, varislerde artış olabilir. Ayrıca, hazımsızlık ve cilt kuruluğu gibi problemler baş gösterebilir. 24 ve 28. haftalar arasında anneye gestasyonel DM taraması yapılması gerekir.

Gestasyonel DM taraması: Öncelikle, 50 gram şeker yüklemesi yapılır. Eğer yüksek gelirse, 100 gram şeker yükleme testiyle tanı konulur. İleri yaştaki annelerde, tip 2 DM riskinin artması ve bebek üzerinde etkileri nedeniyle diyabet taraması önemlidir.

35. haftadan sonra

Hamilelikte 35. haftada bebeğin kilo artışı öne çıkar, bebek doğum kanalına inmeye başlar. Bebeğin böbrekleri tamamen oluşmuştur ve sinir sistemi olgunlaşmaya devam eder. Anne adaylarında özellikle son aylarda, idrar kaçırma şikayetleri görülebilir. Son haftalarda, NST adı verilen testle, bebeğin iyilik hali değerlendirilir. Amiyon sıvı miktarının belirlenmesi ve normal doğuma uygunluk açısından pelvik muayene yapılır. Yüksek riskli olarak değerlendirilen ileri anne yaşı, preeklampsi öyküsü, o anki hamilelikteki tansiyon yüksekliği, gestasyonel DM öyküsü ve tekrarlayan düşüklere sahip hamilelerde takip ve USG sıklıkları değiştirilebilir.

Hazırlayan: Başak Doğru