Türkiye yeni bir Sermaye Piyasası Yasası'na kavuşacak. Peki yasa neler getiriyor? Borsadaki küçük yatırımcıları ilgilendiren maddeler hangileri? Bedelli sermaye artırımı nedir, sürü psikolojisi, temel ve teknik analiz yatırım kararlarında ne kadar yardımcı olur? Borsanın önemli isimlerinden Arif Ünver, yeni yasa ve İMKB hakkında merak ettiğiniz tüm soruları Sabah.com.tr'de yanıtlıyor. Adınızı, soyadınız, mesleğinizi belirtin, sorularınızı
borsayiuzmaninasor@sabah.com.tr adresine yollayın, cevabı uzman isimden alın. İşte gelen ilk sorular ve yanıtları...
ÖNEMLİ NOT: Tüyo değil hisse senetleri piyasaları hakkında bilgi almak isteyenlerin sorularını bekliyoruz.
SORU
Sayın Ünver
Ben Kombassan'a 2010'da 106.000 euro para yatırmıştım. Bugüne kadar 1 euro para alamadım.SPK bu ve benzeri şirketleri borsaya kote etmek için çalışmalara başladı. Büyük olasılıkla 2012 sonuna kadar bu şirket Bizim Menkul Değerler tarafindan borsaya arz edilecek. Bu şirketin arz edileceği borsada 2. lig türü bir borsa olacakmış. Benim sorum,bu şirket borsaya kote olursa benim 106.000 euroluk 2.700 hisse ne değer eder.
Uğur Çetinbaş - Serbest Meslek
YANIT
2011 yılı bağımsız denetimden geçmis mali tablolarına göre size, 1 adet hissesinin defter değeri üzerinden hesap yapabiliriz. Diğer adı da muhasebe değeridir... Hisse başına değer 15.83 TL'dir. Resmi verilere göre, elinizdeki 2700 adet hisseyi bu değerle çarparsanız mali tablolara göre degeri 42.741 TL'dir fakat halka arz fiyatı farklı bir durum... Bunun hangi seviyelerde arz edileceğini açıklamadığı için şu etapta bilemeyiz. Ama hisse başına 85 TL olursa başabaş olursunuz. Yani defter değerinin (15.83 TL) yaklaşık 6 katı bir fiyatla halka arz fiyatı açıklanırsa zarar etmezsiniz. İMKB'de borsa fiyatı/defter değeri ortalaması 1.5 civarında... Anlayacağınız açıklandığı zaman elinizdeki paranın ne olup olmadığını göreceksiniz.
SORU
Dünya devi şirketler 3 haftada bilanço açıklarken bizim şirketlere 8-9 hafta süre tanınmasının mantığı nedir? Üstelik bu spekülasyonlara da yol açmakta.
Diş Hekimi Mustafa Pilatin
YANIT
Açıkçası mali tablolarda açıklanma sürelerinin kısaltılması kesinlikle gerekli, diğer taraftan ülkemizin finansal gelişim sürecinin, gelişmiş ülkeler ile kıyaslandığında kısa olduğunu unutmamak lazım. Türkiye de yakın zamanda gelişmiş ülkeler standardını umarız yaklayacaktir. Sabırla biz de bekliyoruz.
SORU
Merhaba,
Hisse senetleri ile ilgili olarak bir hissenin defter değerinin altında/üstünde, primli/primsiz olduğu neye göre belirlenir? Örneğin bir hissenin şu anki fiyatının ucuz mu pahalı mı olduğunu nasıl anlarız? Bu bilgilerin olduğu bir web sitesi önerebilir misiniz? Teşekkürler.
SERKAN SAYKAL/ ELEKTRONİK MÜHENDİSİ
YANIT
Defter değeri; özsermayenin hisse senedi sayısına bölünmesiyle bulunur. Karşılaştırma yapmak için bir hissenin defter değeri ile borsadaki işlem fiyatı karşılaştırılır. Fakat tek başına bu gösterge yeterli değildir. Birçok mali orana bakılması gerekebilir. Borsada sonuç odaklı yani karlılık durumu ön plandadır. Bu bağlamda fiyat/kazanç (F/K) oranı da önemlidir. IMKB ortalama F/K'sı halihazırda 11 civarında. Ucuz demek için dünya genelinde F/K oranı 5 makbul karşılanır. Ancak tüm bunlar göreceli kavramlardır.
Dediğim gibi tek başına yetmez. Ucuz pahalı analizleri için ilgili firmayı bulunduğu sektördeki diğer firmlarla da karşılaştırmalıdır.
Fiyatların geçmiş seyri için de teknik analiz dediğimiz fiyatların grafiksel geçmişine de bakarız, Ucuz bulsak bile eğer firma temettu verimliliği düşük ise alım yapmak için yeterli sebebi oluşturmayabilir.
"izleyebileceğimiz web siteleri var mı" diye sormuşsunuz ancak biz bu konuda tavsiye viremeyiz, yine de bir çok aracı kurum bunları internet sitelerinde yayımlar. Yine de analizlerde başarıyı yakalamak isteyenlerin konuya hakim olması gerekiyor.
SORU
Arif Bey merhaba;
Küçük birikimlerimi uzun vadede değerlendirebileceğim bir hisse senedi ve ya fon önerebilir misiniz.
Okan YILMAZ/Isıcam Satış Temsilcisi
YANIT
Değerli okurumuz,
Amacımız bilinçli yatırımcı yetiştirilmesine destek olarak sermaye piyasamızın gelişmesidir. Öneri, yatırım danışmanlığı kapsamında olup aracı kurumlar veya portföy yonetim şirketleri vasıtasıyla yapılabilir.
SORU
Arif Bey,
Yeni SPK Kanunu'nda ortaklıktan çıkartma ve ayrılma hakkı adı altında yeni bir madde getirileceğini tebliğ taslağında gördük.
Mevcut borsada yüzde 95 üzerinde hisse sahibi olan hakim ortaklıklar var bu yasanın yürürlüğe girmesi durumunda şu anda halka açık olan ve yüzde 95 üzerinde hakimiyeti olan şirket ortaklarına ortaklıktan çıkartma hakkı verilecek mi? Benzer şekilde küçük ortağa da ayrılma hakkı tanınacak mı?
YANIT
Öncelikle kısaca ayrılma hakkından bahsedelim:
Önemli nitelikte sayılan maddelere ilişkin genel kurullara katılıp olumsuz oy kullanan ve bunu toplantı tutanağına işleten pay sahibi ayrılma hakkına sahip oluyor.
Burada önemli nitelikte işler ise; ana faaliyetin büyük oranda değişmesi, devralma, birleşme, borsa kotundan çıkma aksiyonları olarak öne çıkıyor.
Ayrılma hakkı durumunda değer tespiti ise son 30 günlük borsada işlem gören ağırlıklı ortalama fiyat ön plana çıkıyor.
Ortaklıktan çıkarılma işlemi ise azınlık payları kurulun belirleyeceği orana geldiği takdirde yine aynı deger tespit usulü ile uygulamaya alınabilecek. Tüm bunların uygulamada nasıl realize edileceğini kanun yürürlüğe girdikten sonra hep birlikte göreceğiz.
SORU
Borsada kazancın vergilendirme şekli ve kesintiler nasıl?
Örnek vermek istiyorum;
Elimdeki 100.000 TL sermayemi F... hissesinden alarak borsaya girdim diyelim. F.... hissesinin alış fiyatı da 53,25 TL olsun...
100,000 TL / 53.25 = 1877 lot F.... hissem olmuş degil mi?
Yanlış ise lütfen uyarınız!
Elimdeki 1877 lot F.... hissem, yaklaşıksolarak satış fiyatı 85,00 TL oldu diyelim ve satmaya karar verdim. (Alış gününden itibaren 6 veya 7 ay sonrası)
1877 LOT x 85,00 = 159,545 TL
100,000 TL sermayem bir anda 159,545 TL oldu ve 59,545 TL kar oluştu. Kağıt üzerinde kabaca bu şekilde bilmeden hesaplıyorum ama bunun vergisi, kesintisi, gideri gibi oluşacak faktörler nelerdir?
Ben bu şekilde bir satış yaptığım zaman elime NET olarak ne kadar para geçecek? Bunun vergi kesintisi falan nasıl hesap edilir?
Daha önceden borsaya girmeye hiç cesaret edemedim ve kendimi de bu şekilde yetiştiremedim aslında. Kulaktan dolma bilgiler bana hep sakıncalı gelmiştir ve yeterli donanıma sahip olmadığım için de hep erteledim. Sizden ricam, gerçekten bu tarz konularla ilgili bilgi sahibi olmak istiyorum. Tabi ki sizin yardımınızla ve vereceğiniz örneklerle ve detaylarla. Mümkünse tabii ki!
Borsaya giriş öncesi, bankadan mevduat hesabı açmak ve online olarak giriş yapmak gibi bilgileri hep duymusumdur ama hiç bu şekilde yatırım hesabım olmadı. Lütfen bana vergi ve kesinti konularında yardım edin. Umarım sizden bir cevap ve email alabilirim.
Serkan Arslan / İthalat – İhracat Aracılık Hizmet Danışmanlığı
Serkan bey, F.... hissesi ile ilgili hesaplama doğru... Ülkemizde hisse senedi alım-satım karlarından vergi bir dönem alıınıyordu. 2008 krizinin yarattığı ortamda vergi, bireysel hesaplarda kaldırıldı. Bugün için bireysel hesaplarınızda alım satım kazançlarınızdan vergi ödenmiyor. F.... hisselerinde bahsettiğiniz gibi bir kar ederseniz vergi ödemiyor sadece işlem yaptığınız aracı kuruma alım ve satımdaki toplam rakamın üzerinden komisyon ödersiniz. Genelde binde 2 komisyon oranları alınır. Bu oranın üzerine alınan BSMV'yi de eklerseniz kesiyen toplam oran binde 2.1 oluyor. Örneğin 1000 bin TL'lik bir alım/satım için 210 TL komisyon ödersiniz.
Sayın yönetici
Yıllardır borsada oynarım. Merak ettiğim; hisse senetlerinin teknik analiz hesaplama şeklinde... Yıllardır basit hareketli ortalama şeklinde yapıyorum. Bizim borsada acaba farklı hesaplama yöntemleri var mı?
2.Merak ettiğim konu ise borsada hisse senetlerinin TL ve dolar haricinde euro bazlı hesaplaması yapılıyor mu?
ALTAN GÜVEN
YANIT
Her hisse için hareketli/basit ortalama her tür uygulamayı yapabilirsiniz. Ayrıca altın, USD, Euro, endeks, başka hisseler ile her türlü korelasyonu sağlayabilirsiniz. Bu sizin elinizdeki teknik analiz programının özelliklerine bağlıdır ama biz bu tür karşılaştırmaları elimiz de kullandığımız programlarla yapabiliyoruz ve artık bunlar çok yaygın programlar, detaylı yardım ihtiyacınız olursa aracı kurumunuza müracaat ediniz.
SORU
Açığa satış nedir? İMKB de kişi elinde bulundurduğu hisse senedinin fiyatının düşmesine karşın aynı hisse senedinden VOB da açığa satış yaparak nasıl kazanç elde edebiliyor? Bedelli ve bedelsiz sermaye artırımı nedir?
İbrahim HANER/ Öğrenci
YANIT
Öncelikle, açığa satış elinizde olmayan menkul kıymetin, geri satın almak kaydi ile satışıdır. (Açığa satış sözleşmesinin aracı kurum ile aranızda imzalanmış olması şarttır) Örnegin, bir hissenin düşeceğini öngörüyorsunuz, ilgili hissede açığa satış yaptınız, hisse düştü ve geri aldınız bu işlemde para kazandınız, ama açığa sattınız hisse yükseldi, geri aldığınız da zarar edersiniz.
Gelelim vadeli opsiyon borsasında (VOB) yaptığınız işleminize... Elinizde hisse senedi var, olası düşüşe karşı VOB piyasasında endeks satışı yaparsanız, (ki buna short pozisyon denir) hisse senediniz düşerken para kaybına uğrarken VOB da açtığınız pozisyon size para kazandırır. Bu işlem tipi de riskten kaçınma amaçlı işlemdir... Buna da piyasada hedge etmek denir. Türkiye'de şu etapta endeks üzerine VOB işlemi yapılıyor. Hisse bazlı VOB işlemleri henüz yok.
Son olarak bedelsiz/bedeli sermaye artırımı sorunuza bakalım... Şirket dış kaynaklardan yani ortaklardan sağladığı kaynakla sermaye artırımına giderse buna bedelli denir... Eğer firma iç kaynakların karşılanmak suretiyle artırım yaparsa bu da bedelsiz artırım olur. Farkı şu; Bedelli de cebinizden para çıkar, bedelsizde iç kaynaklar kullanıldığı için siz bir para ödemezsiniz. Hisse miktarınız artar ama elinizdeki hissenin değeri değişmez.
