Türk dizileri son dönemde tüm dünyanın gözdesi. Her yıl 100'den fazla dizi üretiyoruz ve bunlar dünyada yaklaşık 600 milyon kişiye ulaşıyor. Dizilerimiz; Şili'den Malezya'ya, Rusya'dan Hırvatistan'a kadar 150'den fazla ülkeye ihraç ediliyor. ABD'den sonra dünyada en çok dizi ihraç eden ülke konumundayız ve bu işten yıllık 350 milyon dolar civarı gelir elde ediyoruz. Peki Türk dizileri neden bu kadar ilgi görüyor? Bu konuda İstanbul Ticaret Üniversitesi Uluslararası Ticaret Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Figen Yıldırım, meslektaşı Doç. Dr. Zeynep Bayazıt ile birlikte akademik bir çalışmaya imza attı. Prof. Dr. Figen Yıldırım ile Uluslararası Ticaretin Gözde Konusu: Türk Dizileri başlıklı araştırmasının sonuçlarını konuştuk. Prof. Dr. Yıldırım, "Türk dizileri, Balkanlar'dan Orta Asya'ya, Güney Amerika'dan Malezya'ya kadar her yerde büyük ilgi görüyor. Biz de Avrupa'yı temsilen İtalya, Bulgaristan ve Yunanistan Ortadoğu'yu temsilen de İran, Lübnan ve Ürdün'de akademik bir çalışma yürüttük. Öncelikle Türk dizilerinin sevilme nedeni; Ortadoğu ve Avrupa için farklı sonuçlar içeriyor. Ancak hem Doğulu hem Batılılar için Türk dizilerindeki ortak beğeni noktası İstanbul. Arka fonda kullanılan İstanbul görüntüleri, farklı coğrafyalarda yaşayan insanları eşit oranda etkiliyor" diyor.
YÜZDE 72'Sİ BAŞKASINA TAVSİYE EDİYOR
Prof. Dr. Yıldırım, deneklere dizileri seyretme sebepleri sorulduğunda ağırlıklı oranda "Arkadaşlarımla konuşacak konu olması" ve "Dizilerde işlenen hikayeler ilgimi çekiyor" cevabı aldıklarını söyleyip ekliyor: "Katılımcıların yüzde 72'si beğendikleri dizileri yakınlarına tavsiye ettikleri bilgisini verdi. Bu anlamda içerik yaratma ve sürdürülebilir ilgi yaratma önemli bir unsur olarak karşımıza çıktı. Araştırmadaki bir diğer sonuç da dizi seyretme sıklığı oranı arttıkça, 'Sevdiğim diziyi yakınlarımla paylaşırım' ifadesinin oranı artıyor. 'Dizileri genellikle ailem ile izlerim' diyenler ise çoğunluktaydı. Türkiye ile ilgili izlenimleri sorulduğunda en sık verilen cevap ise 'çekici' ifadesi oldu. Avrupa'daki araştırmada seyrettikleri dizilerin ülke menşeini düşünmedikleri, oysa Ortadoğu ülkelerinde özellikle Türk dizilerinin tercih edildiği sonucu ortaya çıktı. Bu arada deneklere 'Türkiye'nin bir birey olduğunu hayal edin, nasıl bir kişiliği olurdu?' sorusuna tüm katılımcılar sırasıyla 'çekici', 'güvenilir', 'duygusal' ve 'cana yakın' ifadeleriyle yanıt verdi. Avrupa'daki izleyiciler bu ifadelere ek olarak 'büyüleyici' derken, Ortadoğu'daki izleyiciler ise farklı olarak 'aile odaklı' ifadesini tercih etti."
KÜLTÜREL YAKINLIK
Prof. Dr. Yıldırım, Türk dizilerinin Ortadoğulu ve Avrupalı izleyici üzerindeki etkisine ve beğenilme nedenlerine dair başka bilgiler de aktarıyor: "Arap dünyasında Türk dizileri kendini sosyal, siyasi ve kültürel olmak üzere ortak bir dille ortaya koyuyor. Türk yapımlarının iki baskın türü var. Sosyal dramalar; bunlar tamamen Batı'dan bağımsız, erişilebilir bir modernliği çağrıştırıyor. Siyasi dramalar ise; genel olarak Türkler'i ve Doğu'yu kahraman rolüyle bağdaştırıyor. Bu arada son dönemde, moda içeriklerinin yoğun olarak kullanıldığı dizilerimiz ön plana çıkıyor. Bu durum; Ortadoğu'da modern, şehirli ve bir o kadar da kendilerine benzeyen kadın oyuncuların ön plana çıkmasına neden oluyor. Türk karakterlere, bu ülkelerde yapılan dublajlarda kendi ülkelerindeki isimlerin verilmesi ise adaptasyonu daha da arttırıyor. Bu sayede karakterle özdeşim kurma arttığı için daha güçlü bir bağlanma söz konusu oluyor. Melodramlarımız ağırlıklı olarak kadın izleyiciyi daha çok yakalıyor. Ortadoğu'da 'Neden Türk dizilerini izliyorsunuz?' sorusuna genellikle 'Kendi kültürüme daha yakın hissediyorum' cevabı veriliyor. Diğer yandan Arap ülkeleriyle dini paydaşlığımız bu ilgiyi ve sıcaklığı daha da arttırıyor. Türk yapımlarının; Arap izleyicinin davranış, tutum, giyim kuşam, beğeni ve tercihlerini son derece etkilediği görülüyor. Yine Ortadoğu'da kılıç kullanan, at binen karakterlerin olduğu diziler, özel bir ilgiyle karşılanıyor. Ortadoğulu kahramanlar, erkek izleyiciyi cezbediyor. Dizilerimizin daha geniş bir coğrafyada ilgi görme nedenlerinden biri de kadın imgesi. Yani dizilerimizde fedakar anne, sadık eş gibi kadın karakterleri anlatan öyküler, tüm coğrafyalarda karşılık buluyor. Avrupa'da son dönemde Anadolu'nun mistik içerikli hikayeleri de ön plana çıkıyor. Avrupalı izleyici, bu tarz hikayeleri ilginç buluyor. Yine Avrupa ülkelerinde melodramın yanında romantik komedi dizilerinin ön plana çıktığı görülüyor." Yıldırım, araştırmadan çıkan sonucun değerlendirmesini ise şöyle yapıyor: "Türk dizilerinin bu kadar geniş bir coğrafyada boy göstermesi ülkemiz için büyük avantajlar barındırıyor. Dizilerimiz Türkiye'nin yumuşak ama etkili gücü. Yani bu sayede tüm dünyada büyük PR çalışmasına imza atabiliyoruz. Anlatılan hikayeler ülke markasının tanıtımında güçlü bir anahtar niteliğinde. Ülke imajı, tanınırlığı ve buna bağlı olarak ticari ilişkiler gelişiyor. Dizi izleyenler, hayranı oldukları karakterlerin gittikleri restoranları, mekanları merak ediyor. Oraları görmek istiyor. Bu turizm açısından büyük bir gelir kapısını aralıyor. Dizilerimizin başarısı aynı zamanda ihracat rakamlarımızın artmasına da katkı sağlıyor."
DÜNYADA HER 13 KİŞİDEN BİRİ TÜRK DİZİSİ İZLİYOR
11 ÜLKEDE İLK 10'DA TÜRK DİZİLERİ VAR: Türk dizileri tüm dünyada her geçen gün daha fazla ilgi görüyor. İşte Türk ve dünya medyasına yansıyan dizelerimizle ilgili veriler... Pandemi döneminde Türk dizilerine olan talep daha da arttı. 25 Türk dizisi, 11 ülkede 2020 yılı boyunca en çok izlenen ilk 10 program arasına girdi. Bu diziler arasında Bir Zamanlar Çukurova, üç ülkede birden 'çok izlenenler' listesinde yer aldı.
İSPANYA'DA 3 BİN 280 SAAT TÜRK DİZİSİ YAYINLANDI: 2018 yılında Türk dizilerinin İspanyol ekranındaki toplam yayınlanma süresi 491 saat oldu. Bu oran 2020 yılında 3 bin 280 saate çıktı. Her geçen gün ivme kazanan ve izlenme oranlarını arttıran yerli yapımlarımız, bu ülkede Amerikan yapımlarıyla başa baş bir mücadele sergiliyor.
3 MILYAR LİRALIK EKONOMİ: Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, "Türk dizileri, 152 ülkede yayınlanıyor. Basit bir oranlamayla dünyadaki her 13 kişiden biri Türkiye'de üretilen en az bir diziyi izliyor. Sinema ve dizi sektörünün toplam ekonomik büyüklüğü 3 milyar liranın üzerine çıkmış durumda" diyor.
ÇOCUKLARA TÜRK İSİMLERİ KONULUYOR: Türk dizileri tüm dünyada sadece reyting başarısı göstermiyor. Gösterildikleri ülkelerde insanları da etkiliyor. Seyirciler, çocuklarına Türk dizi karakterlerinin isimlerini veriyor. Latin Amerika'da çocuklarına Şehrazat ya da Onur gibi isimler verenler var. Gürcistan'dan Meksika'ya Gambiya'dan Sri Lanka'ya kadar diziler sayesinde Türkçe öğrenen ya da Türkçe öğrenmek için yabancı dil kurslarına gidenlerin sayısı her geçen gün artıyor.
TÜRK DİZİLERİ DÜNYAYI FETHEDİYOR: Türklerin tarihi içerikli dizileri Fransız kanalında yayınlanan 28 Dakika programında da tartışma konusu oldu. Türk dizilerinin Ortadoğu, Balkanlar ve Kuzey Afrika'da Türklerin yumuşak gücünü oluşturduğunu ve gözden kaçırılamayacak kadar etki yarattığı belirtilerek "Türk dizileri dünyayı fethediyor" yorumu yapıldı.
