Cilt yanığı dereceleri nelerdir?
Yanıklar; ısı, güneş, elektrik ya da çeşitli kimyasallara maruz kalma sonucunda oluşan doku hasarlarıdır. Yanık derecelendirmesi, yanık ciddiyetini belirten bir sınıflandırmadır. Yanıkların tuttuğu deri katmanına göre dereceleri aşağıdaki gibi açıklanabilir:
1.derece yanıklar derinin sadece üst tabakası olan epidermis tabakasının etkilendiği yanık çeşididir. Bu tip yanıklar kızarıklık ve ağrıya neden olur.
2.derece yanıklar hem epidermisi, hem de ikinci deri tabakası olan dermis tabakasını etkiler. Ciltte su dolu kabarcıklar görülür ve ağrıya neden olur. İyileşme sonrası deride pigment bozukluğu gelişebilir. Derin ikinci derece yanıklar, yara izine neden olabilir.
3.derece yanıklar cildin alt tabakası olan yağ tabakasının etkilendiği yanık çeşididir. Ciltte kararma, kabuklanma, kösele görüntü mevcuttur. Üçüncü derece yanıklar, sinirleri yok ederek bölgede hissizliğe ya da uyuşmaya neden olabilir. Acil tıbbi müdahale gerektirir. Yanık ünitesinde tedavi edilmelidir.
Cilt yanığına ilk müdahale nasıl yapılmalıdır?
Birinci derece yanıklar ve ikinci derece yanıklar, çapları küçük olduğu müddetçe evde tedavi edilebilirler. Yanık olduğunda ilk yapılması gereken yaklaşık 20 dakika boyunca yanık alanın üzerine serin su uygulamaktır. Yanık bölgesinin üzerine yerleştirilen serin bir kompres veya temiz ıslak bez, ağrıyı ve ödemi azaltmaya yardımcı olur. Serin kompresler kısa aralıklarla uygulanabilir. Yanık bölgesi çok kısa sürede şişebileceği için aksesuarları çıkartmak önemlidir. Ödem ilerdiği zaman çıkartılmaya çalışılırsa yanık dokusu zarar görebilir. Yanık üzerine yağ, losyon veya jel sürülmemelidir. Ağrı olduğunda hafifletilmesi için ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Enfeksiyonları önlemek için antibiyotikli merhemler önerilir. Yüz dışındaki bölgeler kapalı pansuman ile takip edilmelidir. Halk arasında yanık bölgesinın açık tedavi edilmesi inancı yanlış bir bilgilenmedir.
Yanık tedavisi erken başlanmalıdır. Yanık geç tedavi edilmeye başlanılırsa iyileşirken leke ve iz bırakma ihtimali yüksektir. Yanıklar iyileştikten sonra uzun süre güneşten korunmalıdır. Yanık sonrası yeni gelen deri güneşe karşı çok hassastır, güneşten iyi korunulmaması derinin daha koyu renkte iyileşmesine neden olabilir.
Su toplayan yanıklara ne iyi gelir?
İkinci derece yanıklar derinin üst ve orta tabakasını etkilediğinden oluştuktan birkaç saat sonra deride su dolu kabarcıklar gözlenir. Su dolu kabarcıklar kesinlikle patlatılmamalı ve dokunulmamalıdır. Kabarcıkları patlatmak enfeksiyon gelişmesine neden olabilir. Kabarcıklar küçük bir bölgede olduğu zaman evde tedavi edilebilir. Ağrıyı azaltmak için ağrı kesici tabletler faydalıdır. İbuprofen ya da naproksen etken maddelerini içeren ağrı kesiciler ağrıyı azaltmak için faydalıdır. Harici olarak ağrı kesici, yara iyileştirici, antibiyotikli kremler kullanılabilir. Geniş bölgede yanık olduğunda tıbbi yardım alınmalıdır.
Cilt yanığının kalıcı olmaması için doğal yollarla ne yapılabilir?
Aloe vera bitkisinin yanıklarda etkili olduğu bilimsel çalışmalarla gösterilmiştir. Aloe veranın anti-enflamatuar, yara iyileştirici, antibakterial etkileri bulunmaktadır. Harici olarak uygulandığında hem yaranın iyileştirilmesini hızlandırır, hem de enfeksiyon kapma riskini azaltır. Ayrıca içeriğinde bulunan maddelerin deriyi tahriş etme riski minimaldir. Yanıklarda kullanılan bir diğer madde baldır. Balın anti-enflamatuar, antibakteriyel etkisi bulunur. Eski zamanlardan beri yanık tedavisinde kullanılmaktadır.
Cilt yanığına ne sürülmemesi gerekir?
Yanıkları hızlı iyileştirmek amacı ile uygulanan maddeler bazen yaranın daha kötü iyileşmesine neden olabilir. Tereyağı bunlar arasında en sık tercih edilenidir. Yanığa terayağı sürülmesi ısının daha çok artmasına ve yaranın bakteriler ile enfekte olmasını hızlandırır. Hindistan cevizi yağı, tereyağı gibi yara iyileşmesi üzerinde olumsuz etkiye sahip bir diğer yağdır. Yaraya sürülen yumurta beyazı hem yaranın bakterilerle enfekte olma riskini arttırır hem de alerjik reaksiyona neden olabilir. Yaraya sürülen diş macunu steril olmaması, yanığı tahriş etmesi ve iyileşme süresinin geciktirmesinden dolayı tercih edilmemelidir. Buz ve çok soğuk su yanık alanını daha fazla zedeler. Buz, yanlış kullanılırsa soğuk yanığına bile neden olabilir.
Üçüncü derece yanıklar mutlaka hastane koşullarında tedavi edilmelidir. Yanık ünitelerinde sıkı takip gerektirir. İyileşmeleri zaman alıcıdır.
