Dün Bergama'ya ilişkin bir yazı kaleme almıştım. Çok sayıda okurdan, yazımı paylaşan, yeniden değer katan mesajlar aldım. Bergama'da yaşayanların ve uzaktaki hemşerilerinin, tarihi kentlerine karşı hissettikleri bu güçlü 'aidiyet' duygusu, kentlilik bilinçleri, beni çok mutlu etti. Bergama'yı daha sık gündeme getirmenin, kent üzerine düşünmenin, söylem geliştirmenin, eksikliklerle ilgili uyarıları yansıtmanın, yapılan doğruları içten desteklemenin, artı değerine tanık oldum. Sevgili okurlardan gelen mesajların tümünü aktarabilmem olası değil.
Öncelikle değerli okurumuz Emin Urgun'un iletisinin, sadece bir bölümünü paylaşayım:
"Bergama için, artık 'Cin; lambadan çıktı' diye düşünüyorum.
Yeter ki ne isteyeceğimizi, artık ne yapacağımızı bilelim.
Hristiyanlığın ilk şehitlerinden sayılan Pergamon Papazı ANTİ- PAS, erken Hristiyanlık döneminde, Bergama'da Romalılar tarafından yakılarak öldürülüyor. Mezarı BAZELİKA'da.
Antipas ayrıca dünyanın ikinci büyük diş hekimi, diş hekimlerinin koruyucusu sayılıyor.
Bergama'da M.Ö 220 yıllarında Attalos hanedanı zamanında dönemin en büyük şenlik ve yarışmalarından ATHENA NİKEPERİON Şenlikleri yapılıyor.
Bu şenlikler, DELPİ VE OLİMPİA'daki şenliklerle eş değerli sayılıyor.
Antik dönemde 'zenginlik' tarif edilirken, 'Attaloslar kadar zengin' tabiri kullanılıyor.
Büyük İskender'in Asya seferine çıkarken, Bergama Kalesi'ne korunmak üzere bıraktığı altınları 9.000 talent (1 talent 25 kg) 225 ton altın tutarında bir para.
İşte o paralarla, Pergamon Krallığı kuruluyor ve sonuçta muhteşem eserler yaratılıyor.
Haydarpaşa Hastanesi'nin kurucusu Dr. Mehmet Paşa, Alacalar köyünden bir Bergamalı, hastanenin ikinci ser tabibi de Bergamalı Ali Paşa.
Bursa'da eski bir antik kent kazılarında bulunan tablette, Pergamon Olimpiyatları'nda gençlerde şampiyon olmuş sporcuların isimleri yazılı.
Bursa Belediyesi dünyanın ilk olimpiyat şampiyonlarını biz çıkardık diye övünüyor. Olimpiyatların yapıldığı yer ise, Bergama. Bizim Bergama ile ilgili bildiklerimiz kadar, bilmediklerimiz de var. Özel bir ekip kurup Manisa, Balıkesir, İzmir, Aydın tarihlerini ve yabancı yayınları araştırıp, Bergama ile ilgili olanlarını almamız lazım."
"Sizleri Bergama'da daha çok görmek istiyoruz" diyen Emin Urgun'un iletisi dışında; sevgili okurlardan gelen farklı iletilerde de dünkü yazımla paralel, kentin diğer 'ilkleri' de hatırlatılmış.
Bir zamanlar Bergama'da gerçekleşmiş ve insanlığa armağan edilmiş bu 'ilkler' özetle şöyle:
"Deriden kağıt yapımı olan, ilk Parşömen", "200 bin ciltlik kitaba sahip olan, ilk Asya Kütüphanesi", "İlk büyük sağlık yurdu (hastane) Asklepion", "İlk telkinle tedavi yöntemi olan Psikoterapi uygulaması", "Müzik, tiyatro, spor, güneş ve çamurla yapılan, ilk doğal tedavi yöntemleri", "Bitkisel ilaçlarla tedavi şekli olan ilk Farmakoloji", "Sağlık altyapısı olan, ilk kent hijyeni", "İlk tıp ve eczacılığın simgesi olan, yılanlı sütun", "İlk mühendislik olan 'u' borusu yöntemi ile Trigonometri", "İlk kent imar yasası", "İlk kent çarşı-pazar yasası", "İlk komün devleti", "İlk grev ve toplu sözleşme, (MÖ 248'de ücretli askerlere, 1. Eumenes haklarını vermiş)", "İlk dört tiyatrolu kent", "İlk ve en dik tiyatrolu kent", "İlk meslek sendikaları ve sendika konfederasyonu", "İlk ve en büyük sunak, Zeus Sunağı", "İlk kazı müzesi, (Arkeoloji deposu ve sonra müze)", İlk ahşap sahneli tiyatro", "İlk yedi kiliseden birisi Bazilika", "İlk Batı Türkçesi grameri (Bergamalı Kadri Efendi'nin Müyesseretü'l Ulum adlı yapıtı)", "İlk işgali kıran kent (15 Haziran 1919)" ve "İlki 1937 yılında düzenlenen, ilk yerel festival yapan şehir."
Bu değerli 'ilkleri' sevgili okurların katkılarıyla, bir kez daha hatırlayınca; kendi kendime sorduğum ilk soru, "Önce İzmir, ardından Ege, ardından tüm Türkiye; acaba Bergama'nın değerinin, yeterince farkında mı, farkında mıyız?" diye oldu.
Yanıtını hep birlikte vermeliyiz!
