Son yılların 'moda deyimi' ile 'carpe diem', yani 'anı yaşamak' felsefesi, günümüzde çok insanın kendisine örnek almaya çalıştığı yaklaşım. Oysa 'gelecek için kaygı duymak' yerine, 'yaşanan zamanın kıymetini' bilmenin değerine yapılan bu vurgu, içi doldurulmadığı sürece, insanı 'günü kurtar, gerisini boş ver' hoyratlığı ile kucaklaştırabilir. İnsan özünde 'anlam' arayan varlık. Kendisinin ve hayatın, hayatının anlamını arayan. Her ne kadar günümüz insanı, 'anlam' arayışından iyice uzağa düşmeye başladıysa da; insanlık tarihi boyunca bu fotoğraf, herkesin bireysel duvarında bir soru işareti olarak asılı kalacak.

***
Bu yazıya başlarken aklımda yoktu. 'Anlam' sözcüğü, bana Victor Frankl'ı hatırlattı. 20. yüzyılın önde gelen psikiyatristlerinden Frankl'ın, çok sayıda yabancı dilde yayınlanan, bugüne dek tüm dünyada 15 milyona yakın sattığı bilinen 'İnsanın Anlam Arayışı' adlı bir kitabı vardır. Victor Frankl (1905- 1997) bu kitapta, kurucusu olduğu 'Logoterapi' ilkelerini, İkinci Dünya Savaşı sırasında tam üç yıl kaldığı toplama kampı deneyimleriyle birlikte anlatır. Aslında Yunanca'da 'logos' kelimesi 'Tanrı'nın iradesi, evrendeki akışı kontrol eden ilkeler, son olarak da 'bilgi ve anlam' anlamında kullanıyor. Ancak Frankl, 'logos'u daha ziyade 'anlam terapisi' olarak kullanıyor.
***
Hayatın anlamının peşine düşen Victor Frankl'ın, yeryüzü misafirliği hüzünlü. Viyana'da Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Frankl, geçim zorlukları nedeniyle Viyana'da sürdürdüğü tıp eğitimini yarıda bırakan babasının, gerçekleşmeyen arzusunu, hayatının hedefi haline getirerek, doktor olmuş. Frankl'ın 'yeniden doğuşunu' hazırlayan, hem kişisel hayatını hem de akademik hayatını çok derinden etkileyen ise 'toplama kampı' deneyimi. Çok sayıda Viyanalı Yahudi gibi, Frankl da 1943 yılında, karısı, babası, annesi ve kız kardeşi ile birlikte Nazi SS subaylarınca tutuklanmış. Ölüm kampı olarak anılan Auschwitz'e gönderilmiş. Üç yıl boyunca her an gaz odasına gönderilme korkusuyla, büyük bir zulüm şemsiyesi altında yaşayan Frankl, 1946 yılında özgürlüğüne kavuşabilmiş. Kız kardeşi dışında, ailesinin tüm bireylerinin gaz odalarında can verdiğini de, o zaman öğrenmiş.
***
Frankl'ın, "İnsan'ın Anlam Arayışı"nda, yazarın kampta geçirdiği günleri bir hikaye gibi aktarmasına tanık oluyoruz. Çok dokunaklı. Sonrasında psikiyatrist şapkasıyla 'logoterapi' konusundaki psikolojik tekniklerine giriyoruz. Varoluş koşullarında "anlam"ı keşfetmemize yardım edecek süreci anlatan Frankl, "İnsanı insan yapan nedir?" sorusunun peşine düşüyor. Toplama kamplarında kendi 'çıplak varoluşundan' başka her şeyini yitiren, ama 'anlam duygusunu' koruyan insanların; o günlerini insanın onur zaferine dönüştürmesi; insanlık hafızasında asırlarca yerini koruyacak. Çünkü soykırım arasında, 'sevgi ölüm kadar güçlü' diyen insanların, bir çığlığa evrilen o sessiz çığlığı, insanı derinden sarsıyor.
***
"Uyanık olalım. İki anlamda uyanık olalım. Çünkü Auschwitz'den beri insanın neler yapabildiğini biliyoruz. Ve Hiroşima'dan beri neyin tehlikede olduğunu" diyen Frankl'ın, insanlığa bıraktığı 'anlam' mirası çok değerli. Çok sayıda eserini bitirdikten sonra, tedavi edilemeyen bir kalp hastalığına yakalanan Frankl, 2 Ekim 1997'de hayata gözlerini yumdu. Sadece dualar eşliğinde gömülmek, samimi bir dindar olan Frankl'ın vasiyetiydi.
Karısına söylediği, "Ne olur, bu dünyaya nasıl geldiysem, bırakın öyle gideyim, sessizce" diyen Frankl; bu sözlerine uygun şekilde, binlerce takipçisine de duyurulmadan, bir iki din adamı ve sadece ailesinin katıldığı törenle toprağa verilmişti.
***
'İnancın ve sevginin' gücünde, 'hayatın anlamı'nı kendi açtığı yolda, bir kez daha inşa eden Victor Frankl, unutulmaya yüz tutmuş gibi görünse de, eminim hep hatırlanacak. İnsanlık, O'nu 'insanın insana yaptığı zulmün' karşısında direnen ve 'seven insanın simgesi' olarak bilecek.