İş dünyasında kapitalizmi ilk kim sorgulamaya başladı biliyor musunuz? Hayır ne Ali Koç, ne Bülent Eczacıbaşı ne de Zeynep Bodur. Bundan tam 7 yıl önce 2008'de GE'nin efsane CEO'su Jack Welch bir konferansta konuşmak üzere İstanbul'a gelmiş ancak gündeme o konuşmadan daha çok duayen sanayici Alarko Holding'in kurucusu İshak Alaton'un sorduğu soru damga vurmuştu.
O toplantıdan sonra Sabah'ta yazdığım yazı ve röportajdan aynen aktarıyorum:
"...konuşmanın bitiminde, Türkiye'nin duayen sanayicisi ve âkil adamı İshak Alaton söz aldı ve Welch'e, yaşananları kastederek, 'Adam Smith öldü. Çözüm için insanlığın Karl Marx'ı yeniden mi keşfetmesi gerekiyor' diye sordu. Salondan alkış kopunca; Welch, soruyu pek de anlamadığını bugün daha net gördüğümüz şu cevabı verdi: "Salondakiler sorunun içeriğine değil akıllıca ve komik olmasına alkış tuttu. Yoksa burada bulunan hiç kimsenin serbest piyasa ekonomisine bir inaçsızlığı olduğunu zannetmiyorum." Geldik Ekim 2008'e. Öylesine bir kriz yaşanıyor ki, ABD'deki gazeteler boyutları itibariyle 1929 buhranının dahi çok ötesinde, derin bir çöküşten söz ediyor. Kapitalizm de sorgulanıyor..."
Oysa Alaton, o günlerde petrol fiyatlarının 112 dolarlı rakamlara ulaştığı, Körfez başta olmak üzere petrol üreticisi ülkelere yılda 1.5 trilyon dolarlık bir kaynak gittiği ve artan enerji fiyatları nedeniyle gıda fiyatlarının da anormal oranda yükseliş kaydettiğine dikkat çekmiş ve "Bu durum binlerce insanın açlık ve yoksulluk çekmesine ve hatta ölümüne yol açıyor. Serbest piyasa ekonomisi artık işlevini yerine getiremiyor mu" diye çok yerinde bir soru sormuştu. Kuşkusuz bugün petrol fiyatları 40 dolarlara kadar gerilese de çok daha kötü günler yaşanıyor. Terör sadece Ortadoğu gibi bölgeler için söz konusuyken, şimdi Paris'in göbeğinde bile kendini gösteriyor ve yüz binlerce çaresiz insan ölümden kaçmak için Avrupa'nın yolunu tutuyor.
Önceki sabah erken saatlerde yürüyüş yaparken Alaton'un kızı Leyla Alaton'a rastladım. Kısa sohbetimizde şöyle dedi: "Babamın lakabı ne biliyor musun? Erken öten horoz! Öyle diyorlar. O gün o konuşmayı yaptığında, 'ne saçma bir tespit ve soru" denmişti. Oysa bugün herkes bunu konuşuyor."
Özetle, Koç Holding Yönetim Kurulu Üyesi Ali Koç'un, "Ben en azından eşitsizliğin minumum seviyeye indirilmesi gerektiğini düşünüyorum.
Gerçek sorun kapitalizmdir. Eşitsizliğin ortadan kalkması için kapitalizmin ortadan kalkması gerekir" demesinden, Kale Grubu Yönetim Kurulu Başkanı ve İSO Meclis Başkanı Zeynep Bodur Okyay'ın 'Kapitalizm insanileştirilmeli" cümlesiyle Koç'a destek vermesinden ve de son olarak Eczacıbaşı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Bülent Eczacıbaşı'nın "Kapitalizm insanlık için istenen sonuçları vermedi" yorumundan yıllar önce İshak Alaton kapitalizmin yerle yeksan olduğu tespitini yapmış ama terslenmişti!