Yekpare Acem mülkünü, İstanbul'un bir taşına feda eden şair, "Liman" sergisini görse, gezse ne derdi acaba diye düşündüm..
Acem Mülkü o limana vuran dalganın bir köpüğüne giderdi bu defa, herhalde..
Ve de nasıl haklı olurdu, gidin Liman sergisine görün, gözlerinizle, tarih boyu ne paha biçilmez bir limanda yaşamışız!.
İstanbul Modern'in "Kapanış Sergisi" Liman'a gitmeye karar verirseniz eğer yanınıza bir büyüteç alın.. Ya da cebinizde akıllı telefon varsa, onu büyütece çeviren ayarı öğrenin.
19'uncu yüzyılda yaşayan Mıgırdıç Melkon'un o harika İstanbul Limanı resimlerinin sırrına ancak büyüteçle varabilirsiniz çünkü.
Melkon Usta, Sultan Abdülmecit'in en değer verdiği ressamlardan biri..
Aslında yağlıboya çalışıyor ama bir yandan da resimlerine gerçek üç boyut vermek için, tahta kabartma tekniğini de kullanıyor.
Tuval, yağlı boya ve ahşap bir arada.. Sarayburnu'ndan Çırağan Sarayı'na uzanan İstanbul Limanı'nı bu teknikle çalışmış.. Dört tablo halinde..
Mesela 2 numaralı eserinin önünde durun.. 60 santim eninde, 90 santim boyunda bir tablo bu.. Kadıköy tarafından bakarak çizilmiş. Limanda kadırgalar, takalar, yelkenliler, saltanat kayıkları var.. Tarihi belge boyamış sanki.
1884'te İstanbul Limanı..
Ama nasıl çalışmış Mıgırdıç Usta?.
İşte onun için "Büyüteç" dedim..
60 santim boyunda, 90 santim enindeki tabloda önde bir beş çifte kürekçili kayık var. Kuş parmağınızı koysanız, tamamını kaparsınız. Kürekçiler toplu iğne gibi kalıyor..
Şimdi büyütecinizle o kürekçilere bakın.. Onlar tuval üzeri boya değil, tahta kabartma.. Derinlikleri var.
Röliyef yani..
Harika değil mi?.
Acele etmeyin.. Daha bitmedi ki..
Yaklaştırın büyüteci ve kürekçilerin üzerinde gezdirin.. Hepsinin yüzü ayrı..
O toplu iğne başı kadar kafalarda, kazıma metoduyla ayrı ayrı yüzler yaratmış Mıgırdıç Usta, birbirine benzemeyen..
Olacak şey mi?.
Biliyor muydunuz?.
Mıgırdıç Usta'yı biliyor muydunuz?.
Bu tablonun İstanbul Deniz Müzesi Koleksiyonunda olduğunu biliyor muydunuz?.
Biz neyi biliyoruz ki?.
Bakın sadece Mıgırdıç Usta'nın o emsalsiz, o mucizevi çalışmalarını görmek için gitmeye değer, Liman sergisine ki, daha neler neler var?.

*** Liman, Yunanca'daki Limani sözcüğünden bize geçmiş.. Sığınak demek..
Latincesi de Limen zaten.. Ordaki anlamı da, eşik, sınır!.
İstanbul Limanının tamamını görmek istiyorsanız, Galata Kulesi'ne çıkın ve dönün.. 360 derece göreceksiniz İstanbul'un bugünkü halini..
"Eskiden nasılmış acaba" diye merak ederseniz, O zaman gene Liman Sergisine gideceksiniz.
İstanbul'da yaşayan bir levanten ailenin oğlu Pascal Sebah 1878'de elinde o zamanın fotoğraf makinesi çıkmış kuleye ve deklanşöre basa basa 360 derece dönmüş..
Çektiği fotoğrafları yan yana kurgulayıp yapıştırınca, tüm İstanbul'un Limanı, Boğazı ve Haliç'i ile fotoğrafı çıkmış ortaya.. 31 santim yüksekliğinde 3 metre 42 santim boyunda, 19'uncu Yüzyıl İstanbul'unun çepeçevre fotoğrafı.
Bu ikisini fragman kabul edin. gerisini siz gidin kendi gözlerinizle görün.. *** İstanbul Modern, bir daha bir araya gelmesi mümkün olmayan bir hazineyi, bin koleksiyondan derlemiş, toplamış sizin için.. Hepsini birden görmek ömür alır.. Burda yarım gün yeter.. Bu fırsat kaçar mı?.
Kimler kimler yok ki..
Zonaro.. Feyhaman Duran..
Cemal Tollu.. Abidin Dino.. Nuri İyem.. Avni Arbaş.. Benim sevgili dostum, emsalsiz Avni Ağabey..
Ara Güler tabii. Ne muhteşem fotoğraflar.. Burhan Doğançay..
Ömer Uluç.. Daha neler neler!..
Dün Liman'ın nasıl bir yaşam tarzı olduğunu anlatırken, o limana paralel giden ikinci sokakta, aylardır karaya hasret tayfaları bekleyen barlar ve bu barlardaki fahişelerden söz etmiştim.
Gülsün Karamustafa'nın yerleştirmesi, o kadınların, İstanbul Limanı'na gelen tayfalarla buluşmasını simgeleştiriyor. mesela..
..ve de çıkarken, hemen binanın dışında açıkta Darzana'yı göreceksiniz..
Darzana, Türkçe Tershane (Dara's sina'a/ Sanayi evi) ile İtalyanca Arsenal (Depo) sözcüklerinden üretilmiş.
Venedik bienalinde, eski bir Arsenal'da, boşaltılan İstanbul Tershanesindeki kalıntılarla, bir "Kadırga" yerleştirmesi yapmış, Türk ve İtalyan sanatçılar..
İstanbul Modern ayni Darzana'yı, Liman sergisinde kurmuş işte..
Harika bir çalışma.. Nasıl bir özen, nasıl bir birleştirme var.. İstanbul'un, önünde resim çektirilecek simgelerinden biri olur, "Liman" sergisi kapandıktan sonra, halka açık bir yere koyarlarsa..
İstanbul Modern, bu sergi ile birlikte, Paket Postanesi'ndeki geçici yerine taşınmak üzere kapılarını kapayacak, sonra da Galata Port'taki daimi yerine dönecek..
Türk Kültür ve Sanatı'nın bu dünya çapındaki mekânını, hem de bu enfes sergi ile son defa görmek için çocuklarınızı da alın ve hafta sonu mutlak "Liman"a koşun!..
O paha biçilmez Liman'da yüzlerce yılı yaşayın!.