Boşanmaya karar veren çiftler, bu kararlarını çocuklarına nasıl açıklamalı? Bu süreçte nasıl hareket etmeli, hangi davranışlarına dikkat etmeliler? Pedagog Duygu Çalışır'ın, anne ve babalara bu konuda tavsiyeleri var.

Boşanma nedenleri

Birlikte bir gelecek kurmak ve yeni nesiller oluşturmak amacıyla kurulan evlilik birliği bazen hayal edildiği gibi hayat boyu devam etmez ve boşanma ile sonuçlanır. Son yıllarda hem ülkemizde hem de tüm dünyada boşanma oranları gittikçe artmakta. Eğitimsel ve kültürel farklılıklar, ekonomik sorunlar, sevgi, yakınlık, güven ve saygı gibi beklentilerin yeterli şekilde karşılanmaması, eşlerin birbirlerine karşı ilgisiz ve incitici davranmaları, ailelerin evliliğe müdahaleleri, aldatma, bağımlılıklar veya cinsel sorunlar evliliğin sonlanmasına neden olur.

Boşanma doğru bir tercih mi?

Boşanmanın doğru bir tercih olup olmadığı konusunda eşler sıklıkla tereddüt yaşarlar. Özellikle de çocuk söz konusu olduğunda boşanma kararı vermek güçleşir. Çoğu zaman evlilikler sadece çocuk nedeniyle devam ettirilir. Evliliğin olumsuz bir şekilde devam etmesindense sağlıklı bir boşanma çocuk açısından her zaman daha iyidir. Çünkü çocuklar yaşadıklarını model alırlar. Ev içerisinde şiddet olmasa bile anne baba arasındaki gerginlik, çatışma ya da uzaklık çocukların işlerin yolunda gitmediğini fark etmelerine ve kaygılanmalarına neden olur.

Boşanma sürecinde dikkat edilmesi gereken noktalar

Her şeyden önce çocuklara karşı dürüst ve samimi olmak çok önemlidir. Boşanma hakkında konuşmadan önce kararların verilmiş, planların yapılmış olması gerekir. Neler olduğu ve sonrasında neler yaşanacağına dair net ve basit bilgiler verilmelidir. Bu durumun herkes için zor olduğu ancak zamanla yeni duruma alışılacağı söylenmelidir.

Çocuklar sıklıkla anne babanın neden boşandığını, bu durumun kendileriyle ilgisi olup olmadığını, bundan sonra kendilerine ne olacağını, nerede ve kiminle yaşayacaklarını, diğer ebeveynle görüşme sıklığını ve karşılaşacakları değişiklikleri sorgularlar. Bu sorulara hazırlıklı olmak ve her biri konusunda karar vermiş olmak gerekir. Sorulara basit, net ve doğru yanıtlar verilmelidir. Belirsizlik kaygıya, kaygı da uyum ve davranış sorunlarına neden olur.

Çocuğa nasıl ve hangi dille anlatılmalı?

Boşanma kararını çocuğa anne baba birlikte anlatmalıdır. En uygun anlatım şeklinde; çocuğa boşanmanın evliliğin bitmesi demek olduğu, artık ayrı evlerde yaşanacağı, evlilik bitse de anne ve babalığın devam ettiği söylenmeli, boşanma sonrasında kiminle nerede yaşayacağı ve yaşamında olacak değişiklikler söylenmelidir.

Her ayrıntı anlatılmalı mı?

Boşanma kararı verilmiş olsa da boşanma süreci ve sonrası herkes için zorlu bir dönemdir. Yeni duruma alışana kadar çocuklar sıklıkla anne babaya neden boşandıklarını sorarlar. Tüm olan biteni ve boşanma nedenlerini detaylı biçimde anlatmak hangi yaşta olursa olsun çocuklar için son derece kaygı vericidir.

Okul öncesi dönemdeki çocuklar sözel becerileri açısından uzun ve detaylı açıklamaları anlamakta ve dinlemekte zorlanırlar. Daha büyük çocuklarda ise yaşananların detayları çocukların kafalarının karışmasına ve suçluluk hislerinin artmasına neden olur. Bu nedenle detaya girmeden basit ve net ifadeler kullanılarak boşanma süreci anlatılmalıdır.

Çocuk, modelini kaybeder mi?

Boşanma sonrası çocukların anne babalarıyla görüşme şekli ve sıklığı düzenli ve belirgin olmalıdır. Çoğunlukla çocuklar hafta içi ve okul zamanlarında anne, hafta sonu ve tatil zamanlarında baba ile kalırlar. Bu durum düzenli olduğu sürece çocuk her iki ebeveyni ile de zaman geçireceğinden model alma konusunda bir kayıp yaşamaz.

Ancak herhangi bir nedenden dolayı ebeveynlerden birinin çocukla görüşmeyi istememesi ya da görüşme zamanlarını aksatması halinde çocukta anne/babası tarafından terk edilmiş olma duygusu oluşur. Bir ebeveyni tarafından terk edilen çocuk, diğer ebeveyni tarafından da terk edileceği kaygısı duymaya başlar. Anne ya da babasıyla yeterli ve kaliteli zaman geçiremeyen çocukta model kaybı yaşanabilir. Bu durumda anne ya da babanın yerine geçebilecek modeller ebeveynin yerini doldurabilir.

Pedagog duygu çalışır: "aile bütünlüğünün bölünmesi çocukları etkiler"

Hangi yaşta olursa olsun aile bütünlüğünün bölünmesinden çocuklar etkilenir. Verilen tepkiler ise çocuğun yaşına, cinsiyetine, duygusal durumuna ve anne babadan gördüğü desteğe göre değişir. Çocuğun yeni duruma tepki göstermesi normal ve beklenen bir durumdur.

Ancak gösterilen tepkinin şiddeti ve süresi önemlidir. Küçük çocuklarda anne ya da babadan ayrılmak istememe, uyku ve yeme sorunları, çiş/kaka kaçırma, yaşıtlarına zarar verme, içe kapanma ve kederli görünme, huysuzluk, mastürbasyon gibi belirtiler görülürken daha büyük çocuklarda boşanmadan kendini sorumlu tutma, kaygı, depresyon, içe kapanma ya da aşırı hareketlilik, öfke, uyum sorunları, akademik başarıda düşüş, otorite ile çatışma şeklinde sorunlarla karşılaşılır.

Bazı çocuklarda da duyguların ifade edilememesi sonucu baş ve karın ağrısı, mide bulantısı gibi psikosomatik hastalıklar görülebilir. Anne babanın boşanma kararı aldıkları andan itibaren durumu nasıl anlatacakları, ne gibi tepkilerle karşılaşabilecekleri ve süreci nasıl yönetecekleri konusunda uzman desteği aldıklarında hem kendileri hem de çocuk için boşanma daha kolay baş edilebilir bir durum olacaktır.

Hazırlayan: Aytülike KESKİN