Bir zamanlar hepimiz küçüktük değil mi? Hiç anımsar mısınız annenizi veya babanızı taklit ettiğinizi? Ben bir kız çocuğu olduğu için en çok taklit ettiğim kişi doğal olarak annem olurdu. En büyük zevkim, onun eşyaları ile oynamaktı. Annemin eşyaları bana, "Ali Baba'nın hazinesi" gibi değerli ve güzel gelirdi… O zamanları düşündüğümüzde bize anlamsız ve sadece oyun gibi görünen bu davranışların, bugün çocuk gelişimde ne kadar da önemli olduğunun farkına varılması gerektiğinden bahsediyor pedagoglar! İşte biz de çocukların neden taklit ettiğini ve bu konuda dikkat edilmesi gerekenleri Mavi Pedagojik ve Psikolojik Danışmanlık Merkezi'nden Pedagog Duygu Çalışır'dan öğrendik.

Taklidin çocuk gelişimindeki önemi

Çocuklarda taklit etme davranışı 1-1.5 yaş döneminde başlar, 2-3 yaş döneminde artar. Çocuklar başta anne-babaları olmak üzere yakın çevrelerinde gördükleri insanları taklit ederler. Taklit etmenin gelişim üzerinde önemli etkileri vardır. Çocuklar taklit ederek yeni beceriler öğrenirler. Taklit etmek bir öğrenme sürecidir. Sesleri taklit ederek konuşmayı, günlük davranışları taklit ederek de yemek pişirmek, ütü yapmak, toz almak, başka insanlarla iletişime geçmek gibi yeni davranış kalıplarını öğrenirler. 1.5 yaş civarında taklit becerisi yetişkin davranışlarını kopyalamak şeklindeyken, 2 -3 yaş döneminde çocuk yetişkin davranışlarını artık kendi davranışlarıymış gibi ortaya koyar.

Taklit, model alma davranışının başlangıcıdır

Anne-babanın taklit edilmesi, model alma davranışının başladığını gösterir. Model alma ise özdeşleşme sürecinin başlaması anlamına gelir. Kız çocuklar sadece anneyi, erkek çocuklarsa sadece babayı model almazlar. Çocuklar bu dönemde hem annelerinin hem de babalarının belli davranışlarını model alarak özdeşim kurmaya, böylece anne-babanın davranış kalıplarıyla kendi kimliklerini oluşturmaya çalışırlar. Anne-babanın model alınması, çocuğun ebeveynleriyle kurduğu bağın kuvvetlenmesini de sağlar. Anne-baba ve çocuk arasındaki ilişkinin sağlıklı olması, çocuğun hem güven dolu bir ortamda özgüvenli olarak yetişmesini sağlar, hem de ileride kendi çocuğu ile kuracağı ilişkide referans olur. Bazı ailelerde boşanma, ölüm ya da ebeveynlerden birinin pasif olması durumlarında çocuk sadece bir ebeveyni model alır. Bu durumda hem kız, hem erkek çocuk için model alamadığı diğer ebeveynin yerine aile veya yakın çevreden biri olmalıdır.

Sizi model aldığını anlamak için…

Anne-babalar çocuklarının kendi davranışlarını model aldığını çocuk oyun oynarken fark edebilirler. Çocuklar günlük yaşamlarını oyunları içerisinde yaşarlar. 2 yaşın en önemli özelliklerinden biri, taklit oyunlarının oynandığı dönem olmasıdır. Taklit oyunları çocuğun günlük yaşamını tekrar ettiği oyunlardır. Bu yaşta çocuk, anne-babasından gördüğü davranışları taklit ederek oyuncak mutfak aletleriyle yemek pişirir, çay kahve yapar, gazete okur, araba kullanıyormuş gibi yapar. Yine aynı şekilde anne-babanın olaylara verdiği tepkileri taklit ederek benzer bir durumda onlar gibi tepki verir. Anne-baba kendisine kızıyorsa, çocuk da bebeklerine kızar.

Sizi sürekli gözlemler

2 yaş çocuğu çok dikkatli bir gözlemcidir. Kimi zaman oyun oynarken etrafıyla ilgilenmiyormuş gibi görünse de aslında çevresinde olan biteni çok dikkatli gözlemlemekte ve kaydetmektedir. Çocuklar sadece günlük işleri ya da anne- babanın tepkilerini değil, aynı zamanda alışkanlıklarını da taklit ederler. Tırnak yiyen bir ebeveynin çocuğu da tırnak yer, televizyon karşısında çok zaman geçiriyorsa çocuğu da televizyona düşkün olur. Bunun yanı sıra anne babasının diş fırçaladığını gören çocuk, diş fırçalama gibi olumlu alışkanlıkları da daha kolay kazanır.

Anne-babalar nelere dikkat etmelidir?

Çocuk, istenen ve uygun bir davranışı taklit ettiğinde takdir edilmelidir.

Makyaj yapmak, tıraş olmak gibi tehlikeli olabilecek durumlar konusunda dikkatli olunmalıdır.

Çocuk kendisi gibi davranmayı bırakıp özellikle belli birini taklit ediyorsa kendi olumlu özellikleri ön plana çıkarılmalıdır

Çocuk anne-babanın uygun olmayan bir davranışını taklit ettiğinde tepki gösterilmemeli ve dikkati başka yöne çekilmelidir.

Hazırlayan: Aytülike KESKİN