Doğduğu günden beri altı bezlenen bebekler artık 2 yaşına geldiklerinde, yürümeye, konuşmaya ve bebeklikten çıkarak çocuk formlarına girmeye başlamışlardır. Hatta altlarındaki bezden rahatsız olmaya bile… Bütün bunlar da annebabalarda; tuvalet eğitimi zamanı geldiği düşüncesini ve bu alışkanlığı ona nasıl kazandıracaklarının kaygısını oluşturur. Özel Mavi Aile Danışma Merkezi'nden Psikolojik Danışman ve Pedagog Duygu Çalışır'ın tuvalet eğitiminin nasıl verilmesiyle ilgili anlattıkları ile, kısa sürede çocuğunuza bu alışkanlığı kazandırabilirsiniz.

Hazır olduğunu nasıl anlarsınız?

Bir çocuğun tuvalet eğitimine hazır olması için; koordineli bir şekilde yürüyüp koşabilmesi, dışkılama zamanlarının belirgin olması, öğlen uykusundan altını ıslatmadan kalkabilmesi, 2 saate yakın tuvaletini tutabilmesi ve bir seferde belli bir miktar idrar yapabilmesi gerekir. 3-4 dakika belli bir pozisyonda sessizce oturabilmesi, pantolonunu indirip çekebilmesi, altı kirlendiğinde rahatsız olup temizlenmesini istemesi, tuvalet gereksinimini sözel ya da işaretle ifade etmesi, bağımsız hareket etmek istemesi, bez kullanmak istemediğini dile getirmesi ve yetişkin davranışlarını taklit etmesi de beklenir. Ayrıca; basit yönerge leri anlaması ve uygulaması, tuvaletinin geldiğini fark etmesi ve haber vermesi şattır.

Klozet mi oturak mı?

Klozet birçok çocuk için büyük, sert, soğuk ve ses çıkarması (sifon) nedeniyle korkutucu olabilir. Bu nedenle tuvalet eğitimi için ilk olarak oturak kullanmak daha uygundur. Tercihen çocuğun seçeceği bir oturak alın ve odasına koyun. Giyinik olarak oturmasına izin verin. Oyuncak ayı ya da bebeklerini oturtmak ve tuvaletlerini yaptırmak gibi oyunlar oynayarak oturağa aşinalık kazanmasını sağlayabilirsiniz. Bazı anne-babalar hijyen nedeniyle oturak yerine tuvaleti tercih edebilirler. Bu durumda çocuğa uygun bir adaptör alınarak tuvalete oturması sağlanmalıdır. Eğer tuvalet adaptörü kullanacaksanız ayağının yere değiyor olmasına dikkat edin ve ayağının altına yükseltici koyun. Böylece kendini güvende ve rahat hisseder. Ayrıca bağırsaklarının harekete geçmesi için ayağının yere değiyor olması önemlidir.

Tuvalet eğitimine başlamadan önce…

Zamanlayın: Tuvalet eğitiminin kardeş doğumu, anaokuluna başlama, annenin iş seyahati, eve yatılı misafir gelmesi gibi başka değişikliklerle aynı zamana denk gelmemesine özen gösterilmelidir. Aynı zaman diliminde çocuğun yaşamında başka değişimlerin de olması tuvalet eğitiminde başarısızlık yaşanmasına ve bir sonraki eğitim girişiminin daha zorlu geçmesine neden olabilir.

Planlayın: Tuvalet eğitimine çocuğun kendini hazır hissetmesi kadar annenin de hazır olması sürecin daha kolay gerçekleşmesini sağlar. Ne zaman ve nasıl başlayacağınızı; oturağa oturma konusunda inatlaşma yaşandığında anlayabilirsiniz.

Acele etmeyin: Mesane ve bağırsak kaslarının kontrolünün kazanılması 18-36. aylar arasında olur. Genellikle de 2.5-3 yaş arasında tuvalet eğitimi verilebilir. Tuvalet eğitimine erken başlamak, alışkanlığın kazanılma zamanını öne çekmez. Baskı, stres ve cezalandırma tuvalet alışkanlığının kazanılmasını zorlaştırır.

Tuvalet eğitimi sırasında…

Rahat çıkarılabilen giysiler giydirin: Rahat giyilip çıkarılabilen ve kolay yıkanabilen giysiler giydirin. Alıştırma külotları ya da çocuğunuzun sevdiği çizgi film ya da masal kahramanlarının olduğu çamaşırları kullanabilirsiniz.

Baskı kurmayın: Tuvalet eğitimi sırasında en çok yapılan hatalardan biri de çocuğa devamlı, "Çişin var mı? Kakan geldi mi?" şeklinde soru sormaktır. Çocuğa yeni bir alışkanlık kazanmaya çalışırken sürekli bu soruları sormak farkına varmadan baskı oluşturur ve çocuk inatlaşıp tuvaletini yapmayabilir.

Ödüllendirin: Tuvalete ya da oturağa yaptığı zaman sarılıp öpün, takdir edin ve sevdidiği bir şeyle ödüllendirin. Zamanında tuvalete yetişemese de haber verdiği için iyi bir iş başardığını söyleyerek övün. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta ödüllendirme kısmında aşırılığa kaçılmamasıdır. Çocuğu somut ödüllere boğmak, aşırı şekilde tezahürat yapmak, çocuğun başarısız olup sizi üzebileceği endişesi yaşamasına ve beze geri dönmesine neden olur.

Kazalar olabileceğini unutmayın: 2 yaş çocuğu tuvaletini bekletme becerisine sahip değildir. Çocuklar yaptıkları işlerle yani oyunlarıyla çok meşguldürler. Bu nedenle de tuvaletlerinin geldiğini önceden fark etmezler. Öğrenme aşamasında çok sayıda kazaların olması normaldir. Mesane ve bağırsak kaslarının kontrolünü sağlamak 2-3 yaşındaki bir çocuk için büyük bir beceridir ve zaman zaman bazı sorunlar oluşur.

Dışkılama sorunu

Tuvalet eğitimi sırasında bazı çocuklar büyük tuvaletlerini gizlenerek yapmayı tercih edebilirler. Bu durumda cezalandırma işe yaramadığı gibi çocuğun direncini de arttırır. Dışkı, çocuk için kendisinden çıkan bir ürün olması nedeniyle oldukça değerlidir. Kötü koktuğu, pis olduğu ifade edilmemelidir. Dışkının tuvalete dökülüp sifonun çekilmesi bir tören şeklinde yapılabilir. Cesaretlendirme ve ödüllendirme genellikle işe yarar. Bazen kabızlık nedeniyle çocuk tuvaletini yaparken acı hissedebilir. Bu nedenle de tuvaletini tutmayı ve tuvalete oturmamayı tercih edebilir. Sıcak banyo yaptırarak bağırsak kaslarının rahatlatılması sağlanabilir. Sorun devam ettiğinde çocuk doktoruyla görüşülmelidir.

Hazırlayan: Başak DOĞRU