Bugüne kadar yanınızdan hiç ayırmadığınız miniğiniz, yuva veya anaokuluna mı başlıyor? Küçücük boyuyla, sırtında çantasıyla, mini mini adımlarıyla okula gidecek olması bir yandan sizi heyecanlandırıyor olmalı. Diğer yandan da hüzünleniyor olmalısınız. Çünkü çocuğunuz neredeyse günün yarısında sizden ayrı kalacak. İlk günler ikiniz için de sancılı geçebilir, bu gayet normal, ama unutmayın ki orada bir sürü arkadaşı ve çok sevdiği bir öğretmeni olacak. Uzman Klinik Psikolog Emre Altınel, okulun nasıl bir ortam olduğuyla ilgili çocukları doğru bilgilendirmenin gerekliliği üzerinde duruyor. Adaptasyon ile ilgili önerileriyse, bu süreci rahat bir şekilde atlatmanıza yardımcı olacak.
Okula uyum ve adaptasyon
Çocuğun okulla tanışacağı ilk gün, okula başlayacağı gün olmamalıdır. Özellikle ilk gün kendisini, kimin nereden ve nasıl alacağını bilmesi güven açısından çok önemlidir. Ancak okulun yerini önceden bilmesi ve orada kimlerin olacağı gibi bilgilere sahip olması, okula uyumu açısından iyi bir başlangıçtır. Bir diğer önemli faktör ise çocuğun okulla ilgili gerçek beklentilere sahip olmasıdır. Çocuğa; okulun nasıl bir yer olduğuyla ilgili doğru bilgileri olabildiğince nötr vermek gerekir. Okulun çok kolay ve eğlenceli bir yer olduğunu söylemek çocukta hayal kırıklığı yaratarak, ortama ve anne-babaya karşı güvensizlik yaşamasına neden olabilir ve uyumu bozar. Okulda kuralların olacağını ve bu kurallara onunla birlikte sınıf arkadaşlarının da uyacağını söylemek gerekir. Özellikle okul öncesinde yuvaya gitmeyen çocuklar, kurallara uymakta sıkıntı yaşayabilirler. Okula uyumları birkaç ay sürebilir. Bu süre uzarsa destek alınması gerekebilir.
Sizi bekleyen sorunlar
En sık karşılaşılan durumlardan biri, çocuğun okula gitmek istememesidir. Okula tam olarak uyum sağlayamayan çocuk için en büyük sorun annebabadan ayrılmaktır. Okul öncesi dönemde anneden ayrı kalamayan ve tek başına hareket etmekte zorlanan çocuklar, okula ilk başladıklarında ciddi tepkiler verebilirler. Yaşadıkları duygu ise yoğun kaygıdır. Bu nedenle ilk günlerde uzun bir süre okul ya da sınıf kapısında bekleyen anne-babalar görmek mümkündür. Ağlama, öfke krizleri ve anne-babaya agresif tepkiler en sık yaşanan sorunlardır. Ayrıca çocukların okula gitmek istememe, mide bulantısı, kaygı, üzüntü, okula karşı isteksizlik, kendisinin ifade ettiği baş ve karın ağrıları gibi fi ziksel sıkıntılar, mutsuzluk, etrafa saldırma, içe kapanma, küsme, sınıfta sessiz kalma, kendini geride tutma, yabancılardan kaçma ve korkma gibi sorunlar çeşitli derecelerde gözlenebilir.
Okul fobisi
Çocuğun okula gitmeyi yoğun bir endişeyle birlikte reddetmesi, okul fobisidir. Bu durum okuldan korkma ve kaçma gibi davranış sorunlarından daha kuvvetli ve uzun süre yaşanır. Genellikle anaokulu ve ilkokula başlarken görülebildiği gibi, ergenlik başlangıcında da bir sorun olarak ortaya çıkabilir. Çocuk okula gitmemek için anne-babasını ikna etmeye çalışır ve sıklıkla bedensel ağrılardan şikayet eder. Bu dönem çocuk ve anne-baba için çatışmanın yoğun olduğu bir döneme dönüşür. Okul fobisinin temelinde genellikle anneden ayrılmak vardır. Özellikle aşırı koruyucu, çocuğunun üzerinden gözünü ayırmayan, davranışlarını sürekli kontrol eden ve onun başına gelebilecek kötü şeylerle ilgili süre giden yoğun kaygıları olan anne-babaların çocukları bu durumu daha sık yaşarlar. Çocuk, annesinin yanından ayrılmanın korkutucu bir şey olduğuna dair inanç geliştirir ve annesinden ayrı kaldığında yoğun kaygı yaşar. Dolayısıyla okul da dış dünya gibi onu korkutur. Öğretmeninin ve kalabalık sınıf arkadaşlarının farklı davranışları, çocuğun yabancılık ve güvensizlik duygusunu arttırır; böylelikle de kendisine zarar geleceğinden endişelenir.
"Okula gitmesi konusunda kararlı olun"
Çocuk ayrılık endişesi yaşıyorsa onu okuldan uzak tutmamak gerekir. Okula gitmesi konusunda kararlı olduğunuzu belirtmelisiniz. Okula gittikçe zaman içerisinde bu kaygısıyla baş edip, kendi güçlü taraflarını görebilecektir. Anne-babalar çocuğun duygusal zorluklarını dinlemeli ve korkusunun nedenini anlamaya çalışmalıdır.
Psikolog Emre ALTINEL
Okul fobisini yenmenin yolları
? Seçtiğiniz okulu eğitim dönemi başlamadan önce çocuğunuzla birlikte gezip tanıyın. Okulda nelerle karşılaşacağından, öğretmeninden ve arkadaşlarından konuşabilirsiniz.
? Çocuğun ayrılmadan dolayı yaşadığı endişeyi gidermek için birkaç gün okulda bekleyebilirsiniz. İleriki zamanlarda ise vedalaşırken çok fazla cümle kurmayın ve tekrar döneceğinizin mesajını ona verin. Söz verdiğiniz saatte dönmüş olmanız güven açısından faydalı olacaktır.
? Bazen anneler açıkça ifade etmeseler de çocuklarının yanlarından ayrılmalarını istemezler. Ancak bu durumun çocuk tarafından hissedilmesi; karşılıklı zor vedalaşmalara neden olabilir. Burada anne olarak onu güvenli bir yere teslim ettiğiniz düşüncesiyle kaygınızı azaltmaya çalışın. Bunun neticesinde çocuk sizin yanınızdan kendini daha iyi hissederek ayrılacaktır.
? Okul içerisinde yapılan etkinliklerle ilgili onu takdir edin ve cesaretlendirin. Sizin tarafınızdan beğenilmesi; özgüveni açısından destekleyici olur ve okula uyumunu kolaylaştırır.
? Çocuğunuzun sınıfını ve öğretmenlerini tanımasına yardımcı olun. Sizin okuldaki kişilerle iyi bir iletişiminizin olması,onun bulunduğu ortama güven duymasını sağlar.
