Kadın hayatının önemli bir evresi olan hamilelik döneminde birtakım sıkıntılı durumların yaşanması kaçınılmaz. Yanlış çevrede şahit olunan zor geçen olumsuz sonuçlanan hamilelikler anne adayını ister istemez etkiliyor. Acaba benim de başıma gelir mi diye düşünmekten alıkoyamıyor kendini. Oysa bazı önlemler alarak hamilelikte yaşanabilecek sorunları en aza indirmek mümkün. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Suat Süphan Erşahin, hamilelikte yaşanan sorunları ve alınabilecek önlemleri anlattı, sağlıklı ve rahat bir hamilelik için anne adaylarına tüyolar verdi.
1 Doktor seçimine önem verin
Hamilelikte yaşanan sorunlar ve bu sorunların giderilmesi, özellikle iyi bir hamilelik takibi yapan sağlık kuruluşları ve doktor seçimiyle başlar. Doğru seçim, kişinin sorunlarını çözmede hedefe yönelik tedaviye götürür.
2 Doktora gitme zamanını atlamayın
Çocuk sahibi olmak isteyen anne adaylarının, hamile kalmadan 3 ay önce doktora başvurmaları gerekir. Böylece hamilelik için uygun olup olmadıkları doktor tarafından istenecek tahlillerle saptanır. Varsa enfeksiyon problemleri giderilir ve smear testi yapılır. Ayrıca folik asit tedavisine başlanır. Böylece hamilelikte oluşabilecek problemler (örneğin erken düşük) daha önceden tespit edilerek tedavi edilir.
3 Düzenli kontrollere gidin
Hamileliğin rahat geçmesi için düzenli kontrollere gitmek son derece önemlidir. Özellikle hamileliğin ilk haftalarında ve 12. haftada, 22. haftada, 36. ve 37. haftalarda kontrollere gitmek zorunludur. Bu dönemlerde yapılacak tahlil ve USG (ultrasonografi) kontrolleri, hamilelikteki olumsuz durumları bildirebileceği gibi, anne adayının doktoruyla konuşarak sorunlarının giderilmesini ve doğum şeklinin planlanmasını sağlar.
4 Cinsel yaşamınız devam edebilir
Hamilelik döneminde cinsellikten korkulur. Oysa cinsel yaşamın bebeğe zarar vermesi özel durumlar dışında zordur. Özellikle vajinal kanaması, düşük tehdidi, ileri derecede vajinal enfeksiyonu veya erken doğum tehdidi olanlar, çoğul hamilelikler, tekrarlanan düşükler ve genital bölgede varis ve siğil olanlara ilk 3 aylık dönemde cinsel ilişki önerilmez. Bu durumlarda çiftlerin doktora başvurarak, cinsel yaşantının devam edip etmemesi hakkında bilgi edinmesi gerekir. Ancak bu tür riskli durumların dışında hamilelikte cinsel yaşamdan korkmak, kadında cinsel soğukluğa ve strese yol açar. Ayrıca hamileler aldatılma korkusu yaşayabilir. Yapılması gereken ise bu endişeleri ve hisleri eşiyle paylaşmaktır. Eğer hiçbir sorun yoksa hamilelik döneminde cinsellik yasaklanmaz. Cinsel yaşantısının şekli, orgazm olmak ve orgazm sırasındaki kasılmalar bebeğe zarar vermez. Ancak sürekli kasılmaların olması durumunda doktora başvurulmalıdır. Genital bölgedeki kılcal damarlarda kanlanma olmasına bağlı olarak bazen cinsel istekte artma olabilir. Fakat çok sık ve uzun cinsel ilişki hamilelikte önerilmez.
5 Stresi azaltın ve ruhsal yönden sağlıklı olun…
Hamilelikteki stres ve sıkıntı; kişinin önceden bulunan bir psikolojik hastalığına bağlı olabildiği gibi hamilelikte hassasiyetin artmasıyla birlikte de oluşabilir. Ayrıca üzücü bir olay yaşanması, yorucu bir iş temposu, aile içi geçimsizlik, ekonomik ve bunun gibi sorunlar da ruhsal çöküntüye sebep olabilir. Böyle hamileler erken doğum riski taşır ve bebek oksijensiz kalabilir. Stresle salgılanan testosteron hormonuna bağlı olarak bebeğin konuşma bozuklukları, sosyalleşme zorlukları olabilir.
Hamilelik sonrası depresyon devam edebilir, hamile de kendi bakımını ihmal edebilir, madde bağımlılığı başlayabilir. Kişi böyle bir durumda etrafına karşı ajitasyon gösterebilir, uyku bozukluğu başlar, kendini yetersiz ve değersiz görür, sürekli çatışma içindedir, karamsarlık vardır, hamileliğiyle ilgili olumsuz düşünce içindedir, çocuğun sağlığından sürekli endişe eder, panik ve öfke nöbetleri geçirebilir. Hamilenin bu durumu önleyebilmesi için yapılması gereken en önemli şey, kendisini olumsuz etkileyen kişi ve olaylardan uzak durmasıdır. Kötü ve olumsuz haber veren kişilerle ilişkisini kesmeli, haber kanalları ve korku filmleri seyretmemeli, iş stresinden uzak durmalı, sosyal faaliyetlere katılmalı ve egzersiz yapmalıdır.
6 Beslenmeye önem verin
Hamilelikte sağlıklı beslenme; hem fetüsün iyi gelişmesi, hem de anne adayının kendini iyi hissetmesi açısından önemlidir. Böylece sağlıklı kilo alarak bebeğin beslenmesi için gerekli besinlerin bebeğe ulaşması sağlanacaktır. Bebeğin sağlıklı gelişmesi, hamilenin ruhsal yönde rahatlamasını da sağlayacaktır. Süt içmek, mevsim meyve ve sebzesini tüketmek, gerekli protein ve karbonhidrat almak, haftalık balık tüketimi, 2-3 günde bir yumurta yemek, bol su içmek, günlük 100 gram kadar et tüketimi, peynir, yoğurt tüketimi anne adayının sağlıklı beslenmesini sağlayacaktır.
7 Bel ağrılarını azaltın
Hamilelerde bel ağrısı görülme sıklığı yüzde 40-60 arasındadır. Hamileler, yüzde 15-20 günlük hayatı etkileyecek kadar ağır bel ağrısı çekerler. Ağrıların büyük çoğunluğu 5. ve 7. aylar arasında yaşanır. Bazen hamilelik boyunca da sürebilir. Hamilelikteki bel ağrılarının nedeni genellikle belli değildir; fakat aşırı kilo alımı, gizli bel fıtıklarını ortaya çıkarabilir. Artmış bel çukurluğu, sırt kaslarının kısalması ve güçsüzleşmesi bel ağrılarına sebep olabilir. Hamilelik süresinde diyete dikkat edilmeli, aşırı yemek yemekten kaçınılmalı, kilo alımı kontrollü yapılmalıdır. Düzenli egzersizlerle bel kasları kuvvetlendirilmelidir. Ayrıca aşırı bel ağrılarında fizik tedavi, korse kullanımı, ağrı kesiciler kullanılabilir.
8 Enfeksiyonlardan korunun
İdrar normalde sterildir, herhangi bir mikrop içermez. Özellikle hamilelerde görülen E. Coli enfeksiyonu sistite yol açar. Hamilelikte direnç düşüklüğüne bağlı olarak daha sık ortaya çıkabilir. Özellikle diyabetli ve hijyen yönünden sağlıklı olmayan hamileler risk altındadır. Sık sık çok az miktarda idrara çıkmak, idrar yaparken ağrı ve yanma görülen bulgulardır. İlerlemiş enfeksiyonlarda kasık ağrılarına, ateş ve bulantı da eklenebilir. Böyle durumda doktora başvurarak idrar tetkiki ve kültürü yapılarak etkene yönelik antibiyotik kullanımı önerilir. Hamilelikte vajinal akıntı artar. Bu akıntı normalde renksiz ve kokusuzdur. Vajinal akıntıda kötü koku ve renklenme başlarsa, beyaz süt kesiği gibiyse, kaşıntı ve yanma gibi şikayetler varsa doktora başvurulmalıdır.
Hamilelikte en sık görülen akıntı V. Candida (mantar) enfeksiyonudur. Nedeni ise vajen asidinin bozulmasına bağlı olarak glikojen miktarının değişmesiyle enfeksiyon için zemin oluşmasıdır. Vajinal akıntılar erken doğuma neden olacağı gibi, hamilelikteki cinsel hayatı da etkiler. Bol su içmek, idrarı uzun süre tutmamak, tuvalette genital bölgeyi önden arkaya doğru temizlemek ve cinsel ilişkide hijyene dikkat etmek idrar yolu enfeksiyonunu önler. Hemilelikte şeker kontrolleri yaptırmak, hijyenik seks hayatı, sık antibiyotik kullanmama, toplu kullanılan havuz ve tuvaletlere dikkat etmek vajinal enfeksiyonu önleyecektir.
9 Halsizliği (uyumaya meyil) ve baş ağrısını giderin
Hamilelikte progesteron hormonunun artışına bağlı olarak özellikle 4. aya kadar devam eden bu durum genellikle iş hayatını ve yaşam kalitesini bozar. Nedeni bilinmeyen baş ağrıları, hormonal dengesizliğe bağlanır. Psikolojik nedenler, aşırı kafein içeren yiyecek ve içecek tüketme, migren, sinüzit ve göz hastalıkları baş ağrılarına sebep olabilir. Son aylardaki baş ağrılarında hipertansiyon akla gelmelidir. Bu durumda özellikle uyku durumunu ayarlamak gerekir. Düzenli uyku ve dinlenme bu şikayetlerin azalmasına neden olacaktır. Böyle durumlarda tatilin ve yer değişikliğinin önemi vardır. Stresten uzak dinlendirici tatiller, uzun yürüyüş yapmak, bulunulan ortamı havalandırmak, yoğun işlerden kaçınmak, koku ve dumana maruz kalmamak, düzenli egzersiz yapmak ve iyi beslenmek bu şikayetlerin azalmasını sağlayabilir. Baş ağrılarında şakaklara yapılan masaj ve sıcak uygulama, istirahat etmek de şikayetleri azaltabilir. Daha şiddetli ve geçmeyen ağrılarda doktora başvurmak gerekir.
10 Ciltteki değişimlere karşı önlemler alın
Hamilelik sırasında ciltte bazı değişiklikler olur. Bunların başında ciltte kahverengi renk tonu artarak yüzde bronzlaşma dediğimiz lekelenme, göbek altında "linea nigra" dediğimiz çizgi, göğüs uçlarında, karın ve kasıkta koyulaşma olabilir. Hamileler özellikle güneş ışığından çok etkilenirler. Bu yüzden hamilelere yüksek koruyucu faktörlü güneş kremleri kullanmaları ve tatillerde gölgede güneşlenmeleri önerilir. Hamilelik sırasında görülebilecek diğer değişiklikler; el ayası ve ayak tabanında kızarıklıklar (palmar eritem), ayrıca kılcal damarların genişlemesine bağlı kırmızı ben şeklinde lezyonlar (hamartom) veya dallanma şeklinde damar genişlemesi (spider nevus), normalden fazla kıllanma, tırnak kırılmaları, karın çatlakları (stria gravidarum) olabilir. Bu şikayetlerde özellikle dermatologlardan yardım alınır. Karın çatlaklarına çeşitli kremler kullanılır, damar lezyonlarına teknolojik, dermatolojik aletlerle çözüm getirilir. Fakat bunların çoğu doğumdan sonra gerilediği için çok fazla tedavi yöntemi uygulanmaz.
11 Hamilelikte kaşıntılar oluşabilir
Genellikle hamilelikte rahatsızlık verici boyutu en yüksek olan bu şikayet, dermatolojik hastalıklara, karaciğer rahatsızlıklarına ve safra kanalının tıkanıklığına bağlı oluşabilir, ancak birçoğunda neden bulunamaz. Karaciğer ve safra yolları hastalarında karaciğer yetmezliği dahi gelişebilir. Böyle durumlarda erken doğuma geçilebilir. Karaciğer enzimlerini azaltmak için çeşitli ilaçlar kullanılabilir. Dermatolojik hastalıklarda lokal kortikosteroidlerin faydası vardır. Yine uyuz, bitlenme, sinek ve böcek sokmaları gibi parazitlerin neden olduğu enfeksiyonlara bağlı da olabilir.
12 Mide yanmaları hissedilebilir
Reflü, hazımsızlık ve mide yanması diye adlandırılan bu şikayet; özellikle mide açısının bozulmasına bağlı, mide asit içeriğinin yemek borusuna kaçmasıyla oluşur. Mide yanması şikayeti "saç çıkarma" diye adlandırılan 20-25. haftalarda ortaya çıkar. Bu durumda yemek öğün sayısı artırılmalı, çok miktarda yemek yenmeli, gaz yapabilecek yağlı ve baharatlı yiyeceklerden uzak durulmalı, yatmadan hemen önce yemek yenmemelidir. Doktorun önerdiği asit giderici ilaçlar da alınabilir.
13 Kabızlık ve hemoroit oluşabilir
Özellikle hamilelik öncesinde bu şikayetlerin olması ve genetik faktörler bağırsak yavaşlamasına neden olur. Sürekli oturmak da bu soruna yol açabilir. Bol sıvı alınması, posalı gıdaların tüketilmesi şikayetleri azaltır. Lifli gıdalar, kepekli ekmek, yulaf ezmesi, barbunya, kepekli makarnalar, kayısı, incir, üzüm, bezelye, pırasa, pirinç vb. gıdalar hastayı rahatlatır. Sabah kahvaltısından önce ılık su alınması, egzersizi artırmak faydalıdır. Daha ileri durumda doktora başvurmak gerekir. Hemoroit durumunda; kabızlığı önlemek, lokal anestezik pomatlar kullanmak, uzun süre ayakta durmamak, aşırı ıkınmamak gerekir.
14 El ve ayaklarda uyuşma olabilir
Bu şikayet, bölgesel olabileceği gibi bir uzvun tamamını kapsayabilir. Özellikle parmaklarıyla iş yapan (piyanist) hamilelerde sorun yaratır. Diğer hamilelerde ise şiddetli ağrıya varan şikayetler olur. Bu durum genellikle sinir kasına bağlı olabildiği gibi vücut kan seviyesinin azalması da buna yol açabilir. B1, B2 vitamin ve demir içeren ilaçlar faydalı olabilir.
15 Kolay doğum için hamile egzersizleri yapın
Doğumun kolay olması için hamile yogası ve hamilelik eğitim programlarına katılmanın yararını mutlaka görürsünüz. Bu gibi programlar hem hamileliğin seyrini rahatlatır hem de doğumun daha rahat olmasını sağlar. Bel, kasık ve karın bölgesi kaslarını doğuma hazırlamak, hantallıktan ve ağrılardan kurtulmak egzersizlerle mümkündür. Eğitim programları anneyi ve eşini doğuma hazırlar, nefes alma ve ıkınma taktikleri verilerek doğumun iyi yönetilmesini sağlar. Sağlıklı bir hamilelik için bu programlara katılmak çok önemlidir.
