Teneffüs saatlerinde oradan oraya koşturan çocuklara "Dur!" demek bazen anlamsızdır. Küçük afacanlar oyun heyecanıyla, kimseyi dinlemeyip tüm kaza riskine rağmen bildiklerini okurlar. Tabi durum böyle olunca da "burkulma, burun kanaması, kırık-çıkık" gibi çeşitli kazalar olabilir. Bu tür tehlikelere karşı çocuk 7/24 gözetim altında tutulamayacağına göre, ilkyardım önerilerini öğrenmekte fayda vardır. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Sevgi Yazıcıoğlu, kaza anında yapılması gereken ilkyardımla ilgili bilgiler verdi.

Okul döneminde çocuklarda görülen kazalar

Yaralanmalar: Okullarda en sık rastlanan kazalar arasında oyun oynarken arkadaşını ya da düşme sonucu kendini yaralama yer alır. Bu gibi durumlarda eğer kanama varsa öncelikle, kanamanın olduğu yerin üzerine temiz bir gazlı bezle baskı uygulanarak kanama durdurulmalı, daha sonra yaranın etrafı dezenfekte eden solüsyonlarla dikkatlice temizlenip, üzeri daha büyük temiz bir gazlı bezle kapatılmalıdır.

Burun kanamaları: Çocuklarda burun kanaması oldukça sık görülür ve hem çocuğu hem de çevresindekileri korkutur. Aslında burun kanamalarının nedeni çoğu zaman korkulacak hastalıklar değildir. Bunun nedeni; çocuğun burun boşluğunu döşeyen tabakada kolayca zedelenebilen zengin bir ince damar ağının bulunmasıdır. Burun kanamalarında, bilinen ve uygulananın aksine kanın genze dolmaması için kanaması olan kişi oturtulduktan sonra, başı öne doğru eğilmelidir. Daha sonra burun kanatlarının 10 dakika süreyle sıkılı tutulması ve kanama durmuyorsa en yakın sağlık kurumuna gidilmesi gerekir.

Burkulma ve ezikler: Şişme, morarma, kuvvetli ağrı ve kan birikmesi ile kendini gösteren burkulma ve eziklerde ilkyardım için hasarlı yere temiz bir beze sarılmış buz uygulanması ve uygulama sonrası elastik bandajla hafif sıkı olacak şekilde bandajlama yapılması gerekiyor.

Kırık ve çıkıklar: Kırık ve çıkık belirtileri kendini kırığın olduğu yerde şiddetli ağrı, şiş/çürük (morarma), zarar gören bölgede hareket kısıtlanması, şekil bozukluğu, cildi dışa doğru iten bir çıkıntı ya da dönme şeklinde gösterir. Bu durumda yapılması gerekenler kırık ya da çıkığın olduğu yerin pozisyonunu değiştirmemek, açık yara varsa üzerini kapatmak, sağlık kurumuna gitmeden önce kırığın olduğu bölgeyi bir atel, tahta ya da mukavva ile sabitlemek ve sürekli temiz beze sarılmış buz uygulamaktır. Eğer sadece çıkık mevcutsa çıkığın olduğu yeri askıya alıp, en yakın sağlık kurumuna gitmek en iyi ilkyardım yöntemidir.

Baygınlıklar: Sınav stresi ya da aşırı heyecan baygınlık geçirmeye sebep olabilir. Bu durumda en önemli konu baygınlığın sebebidir. Baygınlık sebebi psikolojik olabileceği gibi tansiyon, aritmi, epilepsi, beyin kanaması, kan şekeri düşmesi gibi çok daha ciddi hastalıklardan da kaynaklanabilir. Baygın kişi hemen yerden kaldırılmamalı, düz bir şekilde sırtüstü yatırılmalı ve eğer kusma hali varsa yan çevrilmelidir. Vücudunda kasılmalar oluyorsa, yakınında bulunan eşyalar hastaya zarar vermemesi için uzaklaştırılmalı ve kesinlikle ağzına bir şey konulmamalıdır. Hasta ayıldıktan sonra en yakın sağlık kurumuna götürülmelidir.

Boğazına bir şey kaçarsa: Boğaza bir şey kaçmakla nefes alamamak arasında fark vardır. Boğaza bir şey kaçması lokmanın "yanlış yola" yani nefes yoluna kaçmasıdır. Nefes yolunun bir parça kapanmasıdır. Öksürmek bunu temizleyecektir. Eğer çocuk nefes alamıyorsa ilk müdahale olarak doğal yoldan nefes alması için önce sırtına vurun. Halen öksürüyorsa ve zorlanıyorsa kucağınıza yüzüstü yatırın ve sırtına 5-6 kez vurun. Bu vuruş ne çok yavaş ne çok hızlı olmalıdır. Genelde kaçan lokmayı çıkarırlar eğer çıkaramıyorsa, ambulans çağırın.

Yiyecek alerjisi: Çocuklar ailelerinin gözetiminden çıktıkları okulda kimi zaman alerji olduklarını bilmedikleri için kimi zaman unuttukları için alerjileri bulunan yiyecekleri tüketirler. Bunun sonucunda eğer alerji atağı başlamışsa sakin ve hazırlıklı olmak gerekir. Reaksiyon, kurdeşen, burun akıntısı yapabilir. Ama eğer çocuğun dudaklarında şişme, nefes almasında zorlanma varsa ciddi bir alerji atağı olması söz konusudur. Bu gibi durumlarda varsa alerji iğnesi hemen yapılmalı ve ambulans çağrılmalıdır.

Diş kırılması: Çocuklar sıklıkla düşer ya da çarparlar. Bunların sonucunda ön dişlerine zarar vererek yıllar boyunca rahatsız olacakları ya da sık sık diş hekimine gitmelerini gerektirecek problemlerle karşılaşırlar. Diş kırılması sonrası 30 dakika içerisinde diş hekimine gidilmelidir. Kırılan bölgede kanama meydana gelmişse temiz bir gazlı bez ile basınç uygulanmalıdır. Basınç uygulamasına rağmen kanama 15 dakika içerisinde durmazsa en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Kırılan parçalar muhafaza edilmelidir. Bu uygulama tedaviye yardımcı olabilir.

Kulağa ve buruna cisim kaçması: Çocukların çoğu kez oyuncak parçaları, boncuk, toka, bozuk para, dikiş ya da toplu iğne gibi cisimleri ağız, kulak veya burunlarına sokmaları ile ciddi olabilecek acil sorunlara yol açabilir. Çocuğunuzun burnuna yabancı bir cisim kaçtığında asla elinizle çıkarmaya çalışmayın. Bu, cismi daha ileriye itmeye sebep olabilir. Fasulye, nohut gibi su çekip şişebilen cisimler daha da tehlikelidir, acele davranılmalıdır. Tedavide doktor tarafından yabancı cismin burundan ya da kulaktan çıkarılması esastır. Kulağa ya da buruna kesinlikle sivri bir cisim sokulmamalıdır.

Ağır okul çantaları: Çocuklarımızın ders kitaplarını taşımak için alacağı sırt çantalarına da dikkat etmek gerekir. Ağır ve tek taraflı kullanılan sırt çantaları çocukların omurgasının bükülmesine sebep olabilir. Bu nedenle; çantanın boş olarak ağırlığının 1.5 kg'dan fazla olmaması gerekir. Yastıklı ve geniş omuz askıları olmalıdır. Çantanın görünen dış yüzeylerinde bol miktarda reflektör olmalıdır. Dolu çantanın ağırlığı, çocuğun ağırlığının en çok onda biri kadar olmalıdır.

Hazırlayan: Şenay Çelik