Rum çetelerinin karanlıkta kalan soykırımı: Edeköy Katliamı

BERCAN TUTAR

ABD kaynaklı yoğun bir siyasi-ekonomik saldırı altında bulunduğumuz bugünlerde yakın tarihimize dair değerli ve bir o kadar da özel bir çalışma yayımlandı. Atakan Sevgi'nin yoğun bir çalışma ve çabasının eseri olan "Balkan Savaşlarında Trakya ve 1912 Edeköy Katliamı" gerçekten de yakın tarihimize ait unutulmuş bir trajediyi bütün yönleriyle gün yüzüne çıkarıyor. Kuşku yok ki, tarihimizin hafızalara kazınan en derin acılarından biri Birinci Balkan Savaşı ve bu savaşın en dramatik sahnesi olan Trakya cephesidir.

Atakan Sevgi'nin adeta iğne ile kazarak ortaya çıkardığı eserde Rum çetelerinin Türklere yönelik soykırımı Edeköy Katliamı üzerinden bütün detaylarıyla ortaya konmuş. Çok zor ulaşılan yerli ve yabancı yazılı kaynaklar, anı kitapları, dönemin gazeteleri ve olaylara şahitlik etmiş insanların anlatılarıyla kalem alınan kitapta, Birinci Balkan Savaşı'nda yaşanan bozgun, savunmasız kalan Trakya Türklerinin maruz kaldığı vahşet ve Edirne'ye bağlı Edeköy nahiyesinde Rumların yaptığı insanlıkdışı katliam gerçekten de tüyler ürpertiyor.

AKIL ALMAZ İŞKENCELER

Edeköy Katliamı 1912 yılının Kasım ayında gerçekleşti. Nahiyenin yağmalanmasıyla başlayan vahşette Edeköy halkı ve Edeköy'e sığınan Batı Trakya Türklerinden binlerce kişi işkencelerle öldürülerek mallarına el konuldu.

Yazarın anlatımıyla katliamın sorumlusu Sofulu ve köylerinin Rum çeteleri. Acı olan ise Rum çetecilerin çoğunun Edeköylü Türkleri yakından tanıyan, yıllarca onlarla çalışmış ve onların ekmeğini yemiş kişiler olması. Savaş öncesinde Yunanistan devleti tarafından silahlandırılan ve yönlendirilen bu gözü kanlı çeteler, savaş sırarsında da Bulgaristan ordusu himayesinde hareket etti.

LEON TROÇKİ'NİN ŞAHİTLİĞİ

Bu anlamda kitapta Balkan Savaşları'nda Balkan devletlerinin kurdukları "Haçlı İttifakı" ile 700 bine yakın Müslüman'ı katlederken dünyanın buna nasıl seyirci kaldığı da gözler önüne seriliyor. Balkanlardaki soykırım sırasında gazeteci olarak bölgede bulunan Sovyet Devrimi'nin önde gelen isimlerinden Leon Troçki'nin yaptığı haber-analizlerden de yararlanılmış. Troçki'nin anlattıkları düşman askeri ve çetelerinin Trakya'da Müslüman halka ve esir askerlere yaptığı katliamların birer belgesi niteliğinde.

BULGAR TARİHÇİNİN İTİRAFI

Edeköy'deki katliama kitabında yer veren isimlerden biri de Bulgarların en önemli tarihçilerinden sayılan Lyubomir Miletich'dir. Miletich, Balkan Savaşı sırasında Rum çetelerin Türk nahiyesi Edeköy'de yaptığı büyük katliamı anlatmış. Kitapta Bulgar Ordusu'na gönüllü¨ olarak katılan Ermenilerin, Batı ve Doğu Trakya'da yaptıkları katliamlara da yer veriliyor. Katliamdan kurtulanların yakınlarıyla yapılan görüşmeler, Osmanlı Arşiv Belgeleri ve savaşı yaşamış asker ya da olaylar sırasında bölgede bulunan gazetecilerin anılarından faydalanarak hazırlanan bu kitap, Edeköy katliamı üzerine yazılmış ilk geniş çaplı ve özgün bir araştırma olma vasfını taşıyor. Ayrıca kitabın görsel zenginliği de göz kamaştırıyor.