İDLİB'DE NELER YAŞANIYOR?
Rus savaş uçakları İdlib'te bazı bölgelere bombardıman gerçekleştirdi. Rusya'nın bu hamlesi ne anlama geliyor, rejim ve müttefiklerinin hazırlık yaptığı geniş çaplı saldırılar başlıyor mu, İdlib krizinde sahada hangi aktörler neyin amaçlıyor, Türkiye krizin çözümü için hangi adımları atıyor, Taha Dağlı sabah.com.tr için yanıtladı.
RUSYA İDLİB'İ BOMBALADI, BU NE ANLAMA GELİYOR?
Sabah saatlerinde belirli noktalara hava saldırısı gerçekleştirildi. Rus uçaklarının bombardımanı oldu. Esed rejimine bağlı güçlerin de hazır beklediği söyleniyor. Bu geniş çaplı bir saldırı değildi ancak mesajı olan bir saldırıydı. Daha çok limitli bir bombardıman olarak dikkat çekti. Yani İdlib'e yönelik gerekirse büyük bir saldırı yapılabilir mesajı vardı.
RUSYA'NIN BOMBARDIMAN GEREKÇESİ!
İdlib'te El Kaide terör örgütünden ayrılan ve sonra adı Nusra cephesi olan; ardından da Heyet Tahrir Şam ismini alan terör örgütü ve onlara bağlı silahlı unsurlar da yer alıyor. İdlib'in en az yarısının kontrolünün bu terör unsurlarının elinde olduğu biliniyor.
İDLİB'TE EL KAİDE UNSURLARI DIŞINDA KİMLER VAR?
İdlib'in en az yüzde 40'lık bölümü Türkiye'nin de desteklediği Özgür Suriye Ordusu ve muhalif grupların kontrolünde. Bu gruplar Rusya tarafından da kabul görülen gruplardı, Astana ve Soçi süreçlerine dahil edilen muhaliflerden bahsediyoruz. El Kaide bağlantılıları sadece Rusya değil Türkiye de reddediyor, Heyet Tahrir Şam Türkiye'nin de terör listesinde.
SİVİLLERİN DURUMU
En az 3 milyon sivilden bahsediliyor. Hatta bu sayısının 4 ya da 5 milyona vardığını kaydedenler de var. İdlib'in sivil nüfusu tahmini. Çünkü Hama, Guta, Şam'ın diğer bölgeleri ya da 2016'da Halep'teki saldırılardan kaçan siviller de kademeli olarak buraya getirildi. Sadece Atme mülteci kampında bir milyondan fazla sivil bulunduğundan bahsediliyor. Bu kamp kurulduğunda Atme'de sadece 10 bin kişi vardı.
BURADA NEDEN BU KADAR ÇOK SİVİL VAR?
Türkiye 2016 sonunda bir süreç başlattı. Astana süreçleri ve bu sayede diğer şehirlerdeki katliamlardan kaçan yüz binlerce insan buraya geldi. Türk askeri İdlib'te 12 gözetleme noktası oluşturdu. Ve İdlib'in güvenli bir bölge olmasını sağladı. Bu süreçte ayrıca İdlib, çatışmasızlık bölgesi ilan edildi.
ŞİMDİ NE İSTENİYOR?
Astana süreçlerinde İdlib çatışmasızlık bölgesi ilan edilirken, İdlib'teki terör unsurlarının varlığı hep soru işaretiydi. Teröristlerin buradan çıkarılması konusu hep masadaydı ve tarafların tamamının da talep ettiği buydu. Ama sorun şurada çıkıyor: İdlib'te teröristler nasıl ayıklanacak? Zira El Kaide unsurlarının bir çok noktaya sızmış olma ihtimalleri var. Şimdi İdlib'ten El Kaide uzantılarının çıkarılması için buraya yönelik operasyon ya da geniş çaplı saldırı hazırlığı var. Bu olursa siviller de zarar görecek. Türkiye buna dikkat çekiyor.
İNSANİ KRİZ OLMAMASI İÇİN...
İdlib'teki El Kaide uzantılarının İdlib'ten çıkarılması lazım. Bunun için muhaliflerin kendi bölgelerindeki teröristleri ayıklaması gerekiyor. Ama sıkıntı da burada çıkıyor. Çünkü birileri de Heyet Tahrir Şam teröristlerini burada destekliyor ya da önlerini açıyor.
TÜRKİYE'NİN İDLİB PLANI NE?
Terör unsurlarının ayrıştırılması. Bunun için de istihbarat paylaşımı yapılması gerekiyor. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu bu çağrıyı geçtiğimiz hafta yaptı. Amerika'nın da Rusya'nın da İran'ın da İdlib'te istihbarat ajanları var. Türkiye belli ki üzerine düşeni yapıyor, hangi bölgede kim var, biliyor ve bunu paylaşıyor, terör unsurlarının sızmasını engelliyor. Diğer güçler de istihbarat paylaşımlarıyla bunu yapmalı. Eğer bu paylaşım düzgün şekilde yapılırsa, teröristler ayıklanır. Bu sayede geniş çaplı top yekun bir saldırı yerine limitli, kademeli operasyonlarla sadece teröristlerin hedef alınmasının önü açılır. Operasyonlar sürerken de Türkiye'nin belirlediği hatlar var. O kanallar açık tutulmak suretiyle güvenli alanlar oluşturulur ve sivillerin olası saldırılardan etkilenmesi engellenir. Bu ayrıca büyük bir göç dalgasının da önüne geçer.
EL KAİDE UZANTILARI İDLİB'TEN ÇIKAR MI?
Terör örgütü, İdlib'te ve genel anlamda İdlib üzerinden çevredeki şehirlere ulaşan karayolları üzerinde bir etkinlik kazanmış. Ya da bu etkinlik onlara sağlanmış. Esed rejimi bugün bir açıklama yaptı, El Kaide uzantılarını ABD'nin desteklediğini ve ABD tarafından teröristlere silah gönderildiğini söyledi. Bu destekler sayesinde teröristler gelir de elde ediyorlar. PKK-PYD ile ortak çalışanları da var. Çıkarılan petrolün transferi, satışı gibi ticari işler de yapıyorlar. Bunu icabında Esed rejimiyle de yapıyorlar. Yani bölgede bir terör çarkı kurulmuş. Biz bunu Suriye'de Afrin'de PKK terör örgütünde de görmüştük. Türkiye PKK ve DAEŞ ile mücadele ederken bu tarz krizleri tek başına aşabildi. İdlib'te de eğer mesele sadece El Kaide ise aşılır.
TÜRKİYE BENZER OPERASYONLARI TEK BAŞINA YAPTI
İdlib'te eğer terör örgütüne yönelik mücadele yapılacaksa Türkiye bunu Afrin'de, Azez'de, Cerablus'ta, El Bab'ta tek başına gerçekleştirdi. Hem DAEŞ'e hem de PKK'ya karşı bunu yaptı. Her iki terör örgütü de bulundukları şehirlerde terör şebekeleri kurmuştu. Türk askeri istihbaratıyla sahadaki muharip gücünü birleştirip, hedefleri belirledi, sivilleri ayıkladı ardından operasyonları nokta atışlarıyla gerçekleştirip, terörü temizledi.