Yaşar Üniversitesi Öğretim Üyesi Arkeolog Prof. Dr. Recep Meriç, Anadolu'nun Kültür Tarihi kapsamında yaptığı araştırmalar sonucunda, ortasında elle daha rahat tutmak için göbek şeklinde çıkıntısı (omphalos) bulunan hamam taslarının tarihine ulaştı. Selçuklu döneminde kullanılmaya başlayan şifa taslarının erken Osmanlı döneminde şekil alan formunun, Pagan tanrılarının kullandığı göbekli tas (omphaloslu phiale) ile aynı olduğunu ve bu kökenden geldiğini ortaya koyan Prof. Dr. Recep Meriç, "Göbekli tas, Pagan tanrılarının kutsanmış şifalı suyu insanların yararına sunduğu tas olarak bilinir. Pagan kültüründe şarap tanrısı Dionysus dışında neredeyse tüm tanrılar su kabı olarak göbekli tası kullanmışlardır. Erken Osmanlı döneminden sonra göbekli tasın şifa tası olarak kullanıldığı, içindeki kutsanmış suyun içilerek ya da insanların üzerine dökülerek kötülüklerden arınmak ve hastalıklardan kurtulmak için şifa duası yapıldığı açıktır" dedi.
Şifa dağıttığına inanılıyordu
Göbekli tasın Osmanlı'da yaygın halde kullanıldığının altını çizen Meriç, "Önceleri altın, gümüş ve bakırdan yapılmış şifa taslarının içleri iyileştirici etkisi olduğuna inanılan çeşitli ayet, dua, rakam ve yazılardan tasarlanmış tılsımlı düzenlemelerden oluşuyordu. İşte bu kaplardan içilen ya da bu kaplarla yıkanılan kutsanmış suyun insanlara şifa verdiğine inanılıyordu. Öte yandan İslamiyet'teki 'akan suda yıkanılması inancı' gereğince temiz suyun kurnalardan alınıp dökülmesi için kullanılan şifa taslarının, zamanla içlerinde yazıları olmadan, sadece hamam tası olarak işlevine devam ettiği söylenebilir. Hamam tasının şifa, temizlik ve sağlıkla ilişkisi yıkanma geleneğinin bir parçası olarak 3 bin yıldır, tıpkı eski Anadolu uygarlıklarında olduğu gibi devam etmektedir. Hamamdan yıkanıp çıkanlara veya banyo yapmış olanlara, 'Sıhhatler olsun' denmesi de yine eski geleneğin güzel bir devamıdır" dedi.
