Bir akarsuyu komşu akarsu havzasından ayıran sınıra su bölümü çizgisi denir. Su bölümü
çizgisi genellikle dağların en yüksek kesiminden geçer. Su bölümü çizgisi, kalkerli
arazilerde,kurak bölgelerde ve bataklık alanlarda belirsizdir.
Talveg çizgisi: Bir akarsu yatağının en derin noktalarını birleştiren çizgiye denir.
Akarsu Havzası: Bir akarsuyun sularını topladığı bölgeye denir. Havzası en geniş olan
akarsu Amazondur.
Açık Havza: Sularını denizlere kadar ulaştırabilen akarsu havzalarıdır. Türkiye'deki
başlıca büyük akarsular buna örnektir.
Kapalı Havza: Sularını denizlere kadar ulaştıramayıp kuruyan veya göle dökülüp kalan
akarsulardır. Kapalı havzaların oluşmasında; yer şekillerinin oluşumu ve iklim etkilidir.
Kapalı havzalar genellikle iç kesimlerde, kurak iklim bölgelerinde görülür. Açık havzalar
ise kıyı kesimlerde ve nemli iklim bölgelerinde görülür.
Türkiye'deki başlıca kapalı havzalar; Van gölü, Tuz gölü, Göller yöresi, Konya ovası, Eber kapalı havzası gibidir.
AKARSULARDA AKIM (DEBİ)
Akım, akarsu yatağının herhangi bir kesitinden 1 sn.de geçen su miktarıdır. m ³/sn
olarak ifade edilir. Akımı en yüksek olan akarsu Amazon dur. Türkiye'de ise Fırat tır.
Akımda Etkili olan Faktörler
1) Havzaya düşen yağış miktarı,
2) Araziyi oluşturan taş ve tabakaların geçirimliliği,
3)Sıcaklık : Sıcaklığın arttığı dönemlerde buharlaşma artacağından dolayı o dönemde
akım düşmesi olur. Ayrıca kış sıcaklıklarının çok düşük olduğu yerlerde yağışlar kar
şeklinde düşer. Bunlar kışın erimediği için akarsu bu dönemde beslenemez. Dolayısıyla
akım düşmesi görülür.
4) Akarsu yatağı çevresindeki bitki örtüsü
5) Havzanın genişliği,
6) Havzadaki dağların kar buzları,
7) Yer altı suları ve kaynakları,
8) Beşeri faktörler: Akarsulardan sulama amacıyla yararlanılması.
AKARSU REJİMİ
Akarsuyun akımında yıl boyunca meydana gelen değişikliğe akarsu rejimi denir.
AKARSU REJİMİNDE ETKİLİ FAKTÖRLER:
1) Yağış rejimi (en fazla etkili olan faktördür)
2) Sıcaklık şartları
3) Havzanın genişliği: Aynı iklim bölgesinde geniş olması sadece akımı etkiler. Farklı
iklim bölgelerinde geniş ise rejim daha düzenli olur.
4) Akarsu yatak eğimi: Eğimin fazla olması rejimin düzensizliğine yol açar.
Rejimlerine Göre Akarsular
1) Düzenli Rejimli Akarsular: Yıl boyunca akım değişikliğinin az olduğu akarsulardır. Ekvatoral iklim ve Ilıman Okyanus iklimlerindeki akarsular. Bu akarsular yıl boyunca
enerji üretmeye, sulama, içme suyu elde etmeye ve ulaşıma elverişlidir.
2) Düzensiz Rejimli Akarsular: Yıl boyunca akım değişikliğinin fazla olduğu akarsulardır. Yağış rejimi düzensiz olan iklimlerde gösterir.
