Türkiye' nin son günlerdeki tartışma konusu Cumhurbaşkanlığı ve 2015'te uygulanması beklenen seçim sistemini İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Abdurrahman Eren ile konuştuk.
Nispi temsil, dar bölge ve daraltılmış bölge seçim sistemleri arasında ne fark var, hangisi demokratik?
Sonuçlar açık sayılıp, yargı denetimine tabi olduktan sonra her sistem demokratiktir. Dar bölge çoğunluk sisteminde seçim çevreleri bir milletvekili çıkaracak şekilde belirlenir. Türkiye'de 1960'dan bu yana nispi temsil var. Her parti illerin nüfusu ve aldığı oya göre vekil çıkarıyor. Bir seçim çevresinden "beş milletvekili" seçilecek şekilde "daraltılmış bölge" belirlenmesi nispi temsil içinde farklı bir uygulama olacaktır. Ancak, seçim çevreleri yapay olarak belirleneceğinden siyasi tartışmalara yol açar. İngiltere'de seçim çevrelerinin belirlenmesinde yaşanan adaletsizlik nedeniyle "kokuşmuş kasabalar" benzetmesi literatüre girdi.
BARAJ 5'E ÇEKİLEBİLİR
Daraltılmış veya dar bölgede baraj sorunu ortadan kalkar mı?
Temsilde adaleti sağlamak uğruna, her seçime katılan partinin mecliste temsiline imkân verilirse, "yönetimde istikrar" bozulabilir. Dolayısıyla nispi temsil ve dar bölgede "doğal ya da yapay barajlar" vardır. Dar bölgede yarışılan her yerde geçerli oyların çoğunluğunu almak zorundasınız. Bu doğal barajdır. Nispi temsil, temsilde adalete daha uygundur.İstikrarı sağlamak adına yapay barajlar vardır. Daraltılmış bölgede nispi temsil içinde sayılacağından yine bir baraj olacaktır. Burada yüzde 10'luk barajın 5'e çekilmesi olumlu karşılanır. Ama yapay seçim bölgeleri adaletsizlik yaratır. Bu yüzden, mevcut yapıda baraj yüzde 5-7'ye çekilebilir.
