Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, enflasyon 2014'te beklenenin 3,17 puan üzerinde çıksa da akaryakıt fiyatlarında çift haneyi bulan düşüşler tüketicilerin teselli kaynağı oldu.
Petrol fiyatlarındaki düşüşün etkisi, en çok LPG dolum ücretlerine yansıdı. Enflasyonun yüzde 8,17 olduğu 2014'te, otogaz fiyatları yüzde 22,8, motorin fiyatları yüzde 14,3, benzin fiyatları ise yüzde 11 düştü.
LPG, aralık 2013'te ortalama 3 lirayken, geçen yılın sonunda 69 kuruşu bulan indirimle 2,3 liraya geriledi. Tüketiciler, 50 litrelik otogaz tankını doldurmak için 2013'te 152,2 lira öderken, bu miktar 2014'ün aralık ayında 117,45 liraya geriledi. Böylece LPG'li araç sahipleri önceki seneye göre depoda 34,75 lira kar etti.
Bir depo mazotta 32,4 lira avantaj
Geçen yıl motorin fiyatındaki düşüş de yüzde 14,3 olarak gerçekleşti. Bu, mazotun litre fiyatının 65 kuruş aşağı inmesini sağladı. Böylece aralık 2013'te bir litre mazot için 4,5 lira ödenirken, bu miktar geçen yılın sonunda 3,9 liraya düştü. Bir depo motorindeki kazanç, 32,4 lira hesaplandı.
Benzinin litre fiyatındaki düşüş ise yüzde 11'de kaldı. Aralık 2013'te ortalama 4,9 lira olan bir litre benzinin fiyatı, 2014'ün aynı ayında 54 kuruşluk düşüşle 4,3 liraya geriledi. Böylece 50 litrelik bir depo benzinden sağlanan kar, 26,9 lira olarak gerçekleşti.
Geçen yılın ekim sonu itibarıyla trafiğe kayıtlı 9 milyon 754 bin 588 otomobilin yüzde 41,4'ü LPG'li, yüzde 29,3'ü benzinli ve yüzde 28,9'u dizel araçlardan oluştu.
TÜİK verilerine göre, aralık 2013 ve 2014'teki benzin, mazot ve LPG fiyatları şöyle:
Yakıt türü 2013 (TL) 2014 (TL) Değişim (%)
Benzin 4,886 4,348 -11
Mazot 4,532 3,884 -14,3
LPG 3,044 2,349 -22,8
"İndirimler sevindirici ama yeterli değil"
Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu (TŞOF) Başkanı Fevzi Apaydın, AA muhabirine yaptığı açıklamada, uluslararası petrol fiyatının 114 dolar seviyesinden 46 dolara kadar düştüğünü hatırlatarak, "Benzin, motorin ve otogazda uygulanan indirimler sevindirici ama yeterli değil. İndirim tam olarak yansıtılsaydı bugün litre fiyatının benzinde 2 lira, mazotta ise 1 lira 80 kuruş civarında olması gerekirdi" diye konuştu.
LPG'deki indirimin de yeterli olmadığını savunan Apaydın, "Akaryakıt fiyatlarındaki düşüşe en çok sevinenler LPG'li otomobil sahipleri ama otogaz fiyatları bugün itibarıyla 1 lira 21 kuruşun üzerinde olmamalıydı. Oto yakıt fiyatlarının yüzde 60-63'ü vergilerden oluştuğu için maalesef indirimler istediğimiz seviyeleri göremiyor" ifadesini kullandı.
Şoförlerin maliyet kalemlerinden sadece birinde düşüş yaşandığını vurgulayan Apaydın, şunları söyledi:
"Vergi, yedek parça ve trafik sigortası gibi giderlerde ise artış var. Bir kalem girdi fiyatındaki azalma ile şoför esnafından indirim yapılmasını beklemek yanlış olur. Petrol şirketlerinin zaman kaybetmeden daha fazla indirime gitmesi kaçınılmazdır. İndirime gidilmemesi halinde kaçak akaryakıt satışları artmaya devam edecektir."
"Fiyatlar, 2015 enflasyon hedefini kolay erişilebilir kılıyor"
Kocaeli Üniversitesi (KOÜ) İktisat Bölüm Başkanı ve Uluslararası Ekonomi Uzmanı Yusuf Bayraktutan da Amerikan kaya gazı ve Ukrayna krizi sonrasında Rusya'yla ilintili jeopolitik faktörlerin etkisiyle petrol ve türev ürünlerinde devam eden fiyat düşüşü olduğunu anlattı.
Petrol fiyatlarındaki düşüşün Türkiye'yi birçok açıdan etkileyeceğine işaret eden Bayraktutan, "Bunun başında da ulaşım maliyetleri üzerinden enflasyon sepetinde birçok doğrudan ve dolaylı fiyat düşüşleri yoluyla 2015 enflasyon hedefini kolay erişilebilir kılması geliyor. Bu, çok önemli çünkü devamında hem döviz kurları hem de faiz oranları üzerinden makroekonomik sonuçlar türetecek" değerlendirmesinde bulundu.
Bayraktutan, düşüşlerin OPEC ülkelerine ihracatta düşüş getirmediği takdirde Türkiye'nin kronik cari açık sorununda da önemli ve hissedilir rahatlık yaratabileceğini vurgulayarak, "Örneğin, Rusya'nın Türkiye'den ithalatı petrol gelirlerindeki azalma nedeniyle kısması... Türkiye ihracatına konu malların niteliğine bakıldığında bunun çok belirleyici olmayacağını ön görüyoruz. IMF ve OECD değerlendirmeleri de bu istikamette" şeklinde konuştu.
Rusya'nın Ukrayna krizinin çözümü noktasında atacağı adımların, petrol fiyatlarını yeniden geçen yılki seviyelere çıkarmaya yetmeyeceğine dikkati çeken Bayraktutan, şunları kaydetti:
"Petrol ihraç eden ülkeler üretimle ilgili değişiklik düşünmediklerini defaatle söylüyor, bu nedenle arz kanadında daralma beklenmiyor. Öte taraftan ABD'nin kendi kaynaklarıyla ihtiyacını karşılamada aldığı mesafe, talepte önemli artış olmayacağını gösteriyor. Talepte artış olmayacağı ve arzda da üretici ülkeler daralmaya gitmeyeceği için yeniden geçen yılki düzeyleri öngörmüyoruz. Petrol fiyatları şu anda 40-50 dolar bandında, olabilecek her türlü gelişme bunu ancak 60-70 dolar gibi bir düzeye yükseltir. Bu da 'geçen yılın neredeyse 40-50 dolar altında fiyat' demek. Dolayısıyla, petrol fiyatlarındaki gelişmeler, enerjide dışa bağımlı Türkiye ve benzeri ekonomiler için 2015'te rahatlatıcı sonuçlar türetecek."
