Türkiye ekonomisindeki işletmelerin büyük kısmı geçmişte kentlerin dar sokaklarında küçük atölye denilebilecek büyüklükteki yerlerde faaliyet gösterirken 1980'li yıllarda gerçek anlamda Organize Sanayi Bölgeleri'nin (OSB) yaygınlaşması ile birlikte bu bölgelerde faaliyet gösterir hale geldiler. Altyapı, elektrik, su, doğalgaz, ulaşım olanakları sunan OSB'ler hammadde kaynaklarını ve pazar olanaklarını da yatırımcılara sunarak yatırımcıların işlerini daha da kolaylaştırıyorlar. OSB'lerin sundukları olanakların üretim kalitesini ve verimliliği artırdığını gören üreticiler bu bölgelere yatırım yapmaya başladılar. İşlerinin artması ile elde ettikleri kazançları da yatırımlarını büyütmekte kullandılar. Gelinen noktada her biri birer istihdam deposu haline gelen OSB'ler şimdilerde hedef büyütmüş durumda. Özellikle yakın zamanda start alan endüstriyel dönüşüm hamleleri en az bir milyon kişiye daha istihdam sağlayacak.
İŞTE DÖNÜŞÜMÜN AYRINTILARI
Türkiye sanayisinin kalbi durumundaki Marmara ve Ege Bölgeleri için endüstri tesislerinin taşınma ve dönüşüm planları birer birer uygulamaya geçiyor. Bu kapsamda bazı OSB'lerin kapanması bazılarının da taşınması gündemde. Dev dönüşüm kapsamında Endüstri 4.0'a uyumlu 30 yeni OSB de kamu kaynakları ile hayata geçirilecek. Bu kapsamda hali hazırda 60 bin işletmenin faaliyet gösterdiği İstanbul'daki 8 OSB, 2017 sonunda taşınmaya başlayacak. KOBİ'lere uzaklık ve ticari hacim gibi özelliklere bakarak 75 ila 200 bin TL arasında hibe destek sağlanacak. Organizasyonda SAGYAŞ kurumu etkin rol oynayacak. 3 yılda tamamlanması planan dönüşüm için kamudan 1 milyar dolar ayrıldı. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülecek olan çalışmalarda 1 milyon yeni istihdam hedefi de bulunuyor. Öte yandan sanayiciler kendi yatırımları ile de önemli bir değişim süreci başlatmış durumda. İstanbul İMES'te, büyüyen ve kabına sığmayan firmalar için Yalova ve Bandırma'da iki ayrı OSB yapılıyor. İkitelli'deki firmalar için de Tekirdağ, Kapaklı ve Hadımköy yolu görünüyor. Firmalarını şehir dışına ve yeni sanayi bölgelerine taşıyanlara maddi destek de sağlanacak. Öte yandan Türkiye'de fark yaratmak ve bu dönüşüme katılmak isteyen şirketler için ilk kez özel bir fon oluşturuldu. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nca organize edilen fon, imalat sanayiinde dönüşüm, hizmetler ve yaratıcı endüstriler, Ar-Ge ve yenilikçilik, teknoloji transferi ve ticarileşme ekseninde geliştirilecek projeleri kapsıyor.
İSTİHDAM DEPOSU OLDULAR
Son verilere göre, bugün Türkiye'deki OSB sayısı 298'e ulaşırken bunların faaliyette olanlarının sayısının ise 244'te kaldığı belirtiliyor. Türkiye genelinde kamulaştırma ve arsa seçimi bekleyen 50 OSB bulunurken deri, mermer, hayvan ve çiçekçilik gibi konularda ihtisaslaşan OSB sayısı ise 24'e ulaşıyor. Doluluk oranı yüzde 77,9 olan OSB'lerin toplam alanları ise 67 bin 200 hektar olurken toplam parsel sayısı da 44 bin 894'e ulaştı. Bu parsellerin de 32 bin 135'i tahsis edilmiş durumda. Gebze OSB, Çerkezköy OSB, İzmir Atatürk OSB, Kayseri OSB ve Bursa istihdamda ilk beşte yer alıyor.
İLK OSB 1960'DA KURULDU
Türkiye'de 1960 yılında başlayan planlı kalkınma döneminde, sanayinin 'lokomotif' sektör olduğu saptanıp gelişmesi için uzun vadeli hedefler belirlendi. Bu hedefler doğrultusunda; sanayinin geliştirilmesi amacıyla uygulamaya konulan pek çok teşvik tedbirlerinden biri olan OSB uygulamalarına, ilk olarak 1962 yılında Bursa OSB'nin kurulmasıyla başlandı. Bunu, diğer illerde kurulan OSB'ler izledi. Türkiye'de ilk olarak 2000 yılında çıkan, 2008'de kısmen değişikliğe uğrayan OSB Kanunu ile üç tip OSB kurulabilmesi öngörülüyor. Bunlar; bakanlık kredi desteği ile kurulan OSB'ler, bakanlık kredi desteğinden yaralanmayan OSB'ler ve özel OSB'ler. Ayrıca, OSB'ler yatırım konularına göre de, kendi içinde 'karma' ve 'ihtisas' olmak üzere ikiye ayrılıyor. Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı'nda öngörülen ihtisas OSB'ler de geçtiğimiz yıllarda kurulmaya başlandı.
