Van'da iğne atsanız yere düşmeyecek bir kalabalığın ortasındayım. Şehir meydanında yer alan Van AVM'ye açılan bütün yollar polis tarafından kapatılmış. Çoğunluğu 18-25 yaş arası genç bir kitlenin içinde meydana doğru ilerliyorum. Kulağıma Türkçe, Kürtçe ve Farsça konuşmalar takılıyor. Kimi Hakkari'den kimi Erbil'den ya da Tebriz'den gelmuş onbinlerce insan. Yarım saatlik itiş kakışın ardından meydana ulaşıyorum. Hayır, bir siyasi partinin mitinginde ya da bir protesto gösterisinin içinde değilim. Gençlerin sevgilisi Gripin konser vermeye gelmiş, 50 bin kişi de onları bekliyor. Uzun süredir Batı da dahil böylesine coşkulu bir atmosfere şahit olmamışım, şaşırıyorum.
MARKET ARABASI İLE ALIŞVERİŞ
Van sokakları turistten geçilmiyor. Otellerde doluluklar yüzde 100'leri bulunca ana caddedeki apartmanlar satın alınarak otele çevrilmeye başlanmış. Yeni AVM'lerin inşası sürüyor. Van Gölü (denizi) etrafındaki restoranlarda iğne atsanız yere düşmüyor. Sokaklar gece 2'lere kadar canlı. AVM'lerde market arabalarıyla tekstil alıverişi yapan İranlı turistler görüyorsunuz.
Doğu'ya 15 yıldır gidip-gelen bir ekonomi gazetecisi olarak ilk kez böylesine bir sosyo-ekonomik değişimi gözlemliyorum. İki yıl önce geldiğimde, etrafımı sarıp devamlı siyaset konuşan 14-18 yaş arası gençlerin ya da aynı sarmala gömülen işadamlarının gündemi tekrar ekonomiye, spora ve sosyal hayata kaymış.
VAN'DA NELER OLUYOR?
Akademisyenler, turistler ve esnafa "Neler oluyor?" diye soruyorum. Aldığım yanıt şu: "Van, Ortadoğu ve Türk Cumhuriyetleri'nin yeni İstanbul'u oluyor. Artık, İstanbul'da aradığımız ne varsa Van'da da bulabiliyoruz. Lüks AVM'ler, SPA salonları, alkollü restoranlar, yat turları, plajlar, düğün organizasyonları ve tarih... Yeni sınır kapılarının açılması... Bu potansiyel teröre de geçit vermeyince Van cazibe merkezi oluyor."
DÜKKÂNLAR GECE AÇIK
Terörden ağzı yanan Van esnafıyla konuşuyorum. Şehrin il ve ilçe belediyelerinde bir yıldır kayyum var. Elbette, karardan memnun olan da, olmayan da var. Ancak iki kesiminde uzlaştığı konu kepenklerin artık açık kalması... Geçen yıla oranla dükkânların açık kalma süresi yüzde 40'a varan oranlarda artmış. Neredeyse bir yıldır kepenk kapatma eylemi yaşanmamış. Esnaf gece geç saatlere kadar dükkânını açık tutabiliyor. Turist artışı ve sağlanan asayişle birlikte gece 2'lere kadar herkes alışveriş yapabiliyor.
MADE IN VAN MARKASI
Rotayı Global Yatırım Holding'in iki yıl önce hizmete açtığı Van AVM'ye çeviriyorum. Genel Müdür Bulut Kılıçaslan'a "Nedir bu hareketlilik, ziyaretçi sayınız nedir" diye soruyorum. "Van AVM'ye 2 yılda 20 milyon ziyaretçi geldi. Hakkâri'den de Kars'tan da ziyaretçi çektik. Son bir yılda yüzde 60 ciro, yüzde 40 kişi başı harcama artışı yakaladık. Mağazalarda yüzde 100 doluluk var. En çok gelenler Irak, İran ve Türk Cumhuriyetleri vatandaşları. Gelenlerin AVM içinde kalma oranı da iki saatin üzerine çıktı" diyor.
MORAL BULMAYA GELİYORUZ
AVM doluluk oranının yüzde 100'e çıkması tam bir rekor. Bu oran Batı illerindeki AVM'lerde dahi 50-60'lar seviyesinde. Kılıçaslan'a "Peki bu yıl ne değişti?" diye soruyorum. Aldığım yanıt şu oluyor: "Son bir yıldır asayiş sorunu yaşanmıyor. Birkaç yıldır devlet ve özel sektör İran'da çok önemli tanıtımlar yapıyor, yeni sınır kapıları devreye girdi. AVM'ler, spor ve sinema salonları hayata geçti. Van'ın marka değeri arttı." Sohbete İstanbul'dan gelen proje müdürü Gül Atak ve diğer yöneticiler de ekleniyor. Atak'a "Van'daki yatırımınız nasıl karşılandı" diye sorduğumda "Burayı çok sevdik. Batı illerinde bu kadar dinamizm yok. Hatta moral bulmak için yöneticilerimiz sıkça Van'a gelip pozitif enerji ile dönüyor. Burası ticaret açısından gelecek vaat eden bir şehir. Bu fotoğrafı da şehirde içselleştiriyoruz" cevabını alıyorum.
FİYATLAR İSTANBUL İLE YARIŞIYOR
Şehrin gece hayatını ve yeme-içme mekânlarını görmek için Van Gölü kenarında bir restorana oturuyorum. Misafirperverliklerinden emin olduğumdan gazeteci olduğumu söylemeden yemeğe koyuluyorum. Kısa süre sonra canlı müzik de başlıyor. İranlı turistler ilk müzikle sahneye atıyor kendini. Gecenin sonunda Van'da eğlenmenin ve yemek yemenin İstanbul'daki lüks restoranlarla yarıştığını hatta bazı yerlerinde daha bile yüksek olduğunu söyleyebilirim.
APARTMANLAR OTELE DÖNÜYOR
Esnaf ile görüşürken bir yandan gözüm, apartman mı otel mi olduğunu karar veremediğim bir binaya takılıyor. Sorduğumda aldığım yanıt ilginç: "Orası düne kadar apartmandı. Şimdi adı 'Van City Şehir' otel oldu. Yol boyunca 8 apartman daha bu şekilde otele dönüştürüldü. Hepsi de 100 dolu."
YARIN:
VAN'A ÇILGIN OTEL PROJESİ
İRANLI TURİSTİN GÖZÜNDEN VAN
BÖLGENİN YENİ İŞ KAPILARI NELER?
