Bilindiği gibi geçtiğimiz yıl gündeme gelen fesih yasağı yani işten çıkartma yasağı devam ediyor. Bu yasak İş Kanunu geçici 10. Madde ile hayatımıza girmişti. 17 Nisan 2020'de yürürlüğü giren Geçici 10. Madde ile hangi kanunu tabi olursa olsun bütün iş ve hizmet sözleşmelerinin işveren tarafından İş Kanunu 25. Maddede tarif edilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller dışında feshi yasaklandı. Bu tarihten sonra bu uygulama çeşitli defalarda uzatılarak yürürlüğü devam ettirildi.
Şu anda da yeni bir uzatma gelmez ise 17 Mayıs'a kadar sürecek. Bu düzenleme ile birlikte işverenler ancak ahlak ve iyi niyet kurallarına uymama hallerinden işçiyi çıkartabildiler. Burada da bazı mağduriyetler yaşanması üzerine işten çıkış bildirimi olan kod 29 değiştirildi. Böylece işverene işçinin hangi fiili dolayısıyla çıkartma yapacaksa onun koduyla bildirim yapma mecburiyeti getirildi.
Çalışanlar bu konuda bir mağduriyet yaşamışlarsa zaten durumu hem ALO 170'e bildirerek, hem de arabulucuya giderek takipçisi oluyorlar. Eğer sadece fesih yasağını delmek için bu kural kullanılmış ise yapılan denetimler sonucunda ortaya çıkıyor ve işverenlere idari para cezası kesiliyor. Ayrıca işçiler tazminat ve işsizlik maaşı haklarına da kavuşuyor. Burada işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan fiili gerçekleştirdiğinin ispat yükümlülüğü de işveren de bulunuyor. İşte ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller şunlar:
a) İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.
b) İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması.
c) İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.
d) İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması.
e) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.
f) İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.
g) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.
h) İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.
ı) İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.
KAPSAM NASIL GENİŞLEDİ
Bu uygulama devam ederken 7252 sayılı yasa ile fesih yasağına yeni istisnalar eklenmiş oldu. Yasanın 5. Maddesinde fesih yasağı istisnalarına "Belirli süreli iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi, işyerinin herhangi bir sebeple kapanması ve faaliyetinin sona ermesi, ilgili mevzuatına göre yapılan her türlü hizmet alımları ile yapım işlerinde işin sona ermesi halleri" eklenmiş oldu. Bu düzenleme ile işten çıkartma sebebi olarak sadece ahlak ve iyi niyet kuralları değil yeni istisnalar da gelmiş oldu.
1)Belirli süreli iş yapanlar yani belli bir süre için ya da belli bir işin yapılması için anlaşanlar bu süre sonunda işten çıkartılırlarsa bu fesih yasağı kapsamı dışında kalacak. Burada hizmet alımı yöntemi için yapılan sözleşmelerde ve yapım işlerinde işin sona ermesiyle yapılacak çıkartmalar da fesih yasağı
2) İlgili madde ile getirilen yeni istisnalara göre iş yerinin herhangi bir sebeple kapanması ve faaliyetinin sona ermesi sonrası yapılacak çıkartmalar da fesih yasağı kapsamının dışında olacak. Burada kanunda iş yerinin kapanması ya da faaliyetinin sona ermesi ibaresi ile bir şirketin başka birimlerindeki kapamaların da kapsama alınması sağlanmış oldu. Yani işletme kapanmasa da bir biriminin kapanması ile orada fesih yasağı uygulanamayabilecek. Ancak burada bir şubenin kapatılması sonucu işçilerin başka şubelerde çalışma imkanlarının bulunup bulunmamasına da bakılacağı unutulmamalı.
