Irak'ta Sünnilerin kabusu haline gelen Haşdi Şabi militanları kaç
gruptan oluşuyor, kaç kişiler, bu örgütü kim ne zaman hangi amaçla
kurdu, daha önce Irak'ta neler yaptılar, şu an Musul operasyonundaki
konumları ne? Irak'taki sünni aşiretlerin ısrarla Musul'a gelmesinler
uyarısı yaptığı Haşdi Şabi ile ilgili en çok merak edilen soruları
Taha Dağlı yanıtladı.
IRAK'TA HAŞDİ ŞABİ GİBİ BİR ÖRGÜTE NEDEN İHTİYAÇ DUYULDU?
11 Haziran 2014'te Musul kenti, Bağdat hükümetine bağlı askerlerin
şehri terk etmesi sonucu DAEŞ teröristlerinin eline geçti. Aynı
süreçte Musul gibi sünni şehirler olan Bağdat'ın kuzeyindeki Tikrit ve
Felluce'ye yönelik de DAEŞ işgali vardı. DAEŞ, Musul'u işgal ettikten
sonra Şii dünyası için kutsal şehirlere yönelik işgal çağrısı yaptı,
işte bu çağrıyla birlikte hem Irak'taki Şii dini liderler hem de İran
harekete geçti.
İRAN'IN HAŞDİ ŞABİ'NİN KURULMASINDAKİ ROLÜ NEDİR?
DAEŞ'in, Bağdat, Basra, Kerbela, Necef, Kufe gibi şehirlerdeki Şii
türbelerine yönelik saldırı tehdidine ilk tepki Irak'taki Şii dini
liderlerden biri olan Sistani'den geldi. Iraklı gençlerin silahlanıp,
DAEŞ saldırılarına karşı kutsal mekanları koruması istendi.
Sistani'nin İran'la olan yakın ilişkisi bu çağrının İran tarafından da
hemen karşılık bulmasıyla sonuçlandı.
HAŞDİ ŞABİ TAM OLARAK NE ZAMAN KURULDU?
11 Haziran 2014'te Musul'un DAEŞ'e teslim edilmesinin ardından 13
Haziran'da Sistani'nin cihat çağrısı geldi ve bir gün sonra da Şii
militanlar Haşdi Şabi çatısında bir araya getirildi.
KAÇ GRUPTAN OLUŞUYORLAR, TOPLAM KAÇ KİŞİLER?
Haşdi Şabi yaklaşık 40 ayrı grubun bir araya gelmesiyle oluşturuldu
sayılarının ise 100 bin civarında olduğu biliniyor. Bazı kaynaklarda
60 bin olarak da veriliyor.
HAŞDİ ŞABİ'LER KİMLERDEN OLUŞUYOR?
Şii dini liderlerin çağrısı sonrası Irak'ta, İran'da, Pakistan,
Afganistan, Yemen, Lübnan gibi ülkelerden de gelen gençlerden
oluşturuldu. Yani bu gruptakilerin özelliği Arap kökenli olmaları
değil mezhepsel olarak Şiilik çatısında buluşmaları.
HAŞDİ ŞABİ IRAK'TA NELER YAPTI?
DAEŞ Musul'dan önce bir diğer sünni bölge olan Anbar vilayeti ve Anbar
içerisindeki Felluce ve Tikrit gibi Sünnilerin çoğunlukta olduğu
şehirleri işgal etti. Irak Ordusu 2015'in başlarında tıpkı bugün
Musul'da olduğu gibi Tikrit'te de kurtarma operasyonu başlattı ve
Haşdi Şabiler o operasyonlara katıldı.
TİKRİT'TE NELER OLDU?
Haşdi Şabi militanlarının Tikrit'e girmeleri bölgedeki Sünni
aşiretlerin tepkisine neden oldu. Zira endişeler haklı çıktı, Haşdi
Şabi militanları Tikrit'te DAEŞ'le savaşırken, bölgenin Sünni halkına
işkence etti, etnik temizlik uyguladı.
TİKRİT İLE MUSUL OPERASYONU KARŞILAŞTIRABİLİR MİYİZ?
2015 Mart'ta Tikrit'te Sünnilerin başına gelenler uluslararası insan
hakları izleme örgütü tarafından 60 sayfalık belgelerle raporlandı. O
raporlarda binlerce kişinin katledilmesi, yüzün üzerinde kişinin
işkence görmesi, Sünnilere ait evlerin yakılıp, yıkılması gibi çok
sayıda savaş suçu ortaya döküldü.
YANİ BUGÜN MUSUL OPERASYONUNDAKİ HAŞDİ ŞABİ ENDİŞESİNİN KAYNAĞI TİKRİT Mİ?
Tikrit'te Sünnilere yapılanlar başlı başına bir etnik temizlik
uygulamasıydı, bölgenin demografik yapısının değiştirilmesine yönelik
bir projeydi. Musul'da sünni aşiretlerin vurguladığı, Türkiye'nin her
gün resmi açıklamalarla dikkat çektiği mesele tam da 1,5 yıl önce
Tikrit'te yaşananların Musul'da yaşanabileceği endişesi.
HAŞDİ ŞABİ'NİN MUSUL'DAKİ KONUMLANMASI NE?
Haşdi Şabi Musul operasyonuna dışardan destek veriyor yani şehir
merkezine girildiğinde onlar girmeyecek böyle denildi. Ancak bölge
halkı bunu inandırıcı bulmuyor. Zira Haşdi Şabi militanları
operasyonun başından bu yana Musul dışında mevzilenmiş ve Musul'a
yönelik füzelerle yapılan harekata katılıyorlar.
OPERASYON SONRASI NE OLUR?
Operasyon bitip Musul'un şehir merkezine girildiğinde Haşdi Şabi
militanlarının da operasyonun ikinci kademesinde kayıtsız kalmaları
beklenmiyor. PKK-PYD'nin bile o bölgede tasarrufu varken, Haşdi Şabi
militanları Musul'a girmek için her yolu deneyecektir.