Algı; doğası gereği subjektif olduğu için herkesin kendine göre bir 2020 yılı algısı olacaktır şüphesiz, ama geride bıraktığımız senenin panoramasına bakıldığında 2020'nin, son yarım asrın en zorlu senesi olduğunu ileri sürmek abartı olmaz. Hatta küresel ölçekte bakıldığında geçtiğimiz yılın, 1945'te biten İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana dünyaya en sıkıntılı günleri yaşattığı için son 75 yılın en kötü senesi olduğu da savunulabilir.

2020 yılı Türkiye için ise stratejik öneme haiz olumlu gelişmelere de sahne oldu. Karadeniz havzasında doğalgaz keşfedilmesi, Suriye ve Irak sahalarında terörle mücadelede önemli kazanımlar elde edilmesi, Libya konusunda sahada ve masada etkin bir ülke haline gelmemiz, Güney Kafkasya'da Azerbaycan'a verdiğimiz aleni desteğin Karabağ'ın işgalden kurtarılmasıyla sonuçlanması, yine stratejik sonuçlarıyla birlikte değerlendirilmesi gereken Ayasofya'nın ibadete açılması gibi gelişmeler 2020'yi Türkiye açısından olumlu kılan olaylardı.

Bu hafta Üç Boyutlu Portre'de dünya ölçeğinde başta hiç şüphesiz Koronavirüs Pandemisi olmak üzere felaketlerle hafızalara kazınan 2020'nin bazı önemli olaylarını derledim. Pandemi, yılın ilk günlerinden itibaren bütün seneye damgasını vurdu, onun haricinde depremler, seller, yangınlar, savaşlar ve suikastlar görüldü. 2020'nin panoramasına kronolojik olarak yakından bakalım:

3 Ocak - İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani, ABD tarafından düzenlenen füzeli saldırıda Bağdat Havalimanı'nda öldürüldü.

6 Ocak - Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı'nın (MİT) 'Kale' adlı yeni binası Ankara Etimesgut Bağlıca'da açıldı.

10 Ocak - Kovid-19 virüsü ile mücadele için Sağlık Bakanlığı bünyesinde Koronavirüs Bilim Kurulu oluşturuldu.

TARİHİN EN BÜYÜK YANGINLARINDAN BİRİ

14 Ocak - Avustralya'da çıkan orman yangınları hızla büyüdü. Ülke tarihinin en büyük orman yangını olarak kayıtlara geçen felakette 1,1 milyardan fazla hayvan can verdi ve 33 kişi öldü.

15 Ocak - Anayasa Mahkemesi Vikipedi'nin erişim engelini kaldırdı.

24 Ocak - Elazığ Sivrice'de 6.8 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. Elazığ ve Malatya'da toplam 41 kişi hayatını kaybetti.

4 Şubat - Van Bahçesaray'da minibüsün üzerine çığ düşmesi sonucu 7 kişi hayatını kaybetti. Sonrasında çığ altındakileri arayan ekiplerin üzerine de çığ düştü. Toplam 42 kişi hayatını kaybetti, 84 kişi yaralandı.

5 Şubat - Pegasus Hava Yolları'nın, İzmir-İstanbul seferini yapan uçağı Sabiha Gökçen Havalimanı'na indikten sonra pistten çıktı. Uçakta 177 yolcu ve 6 mürettebat bulunuyordu. Kazada 3 kişi hayatını kaybetti, 179 kişi de yaralandı.

23 Şubat - İran'ın Batı Azerbaycan Eyaleti'nin Hoy ilinde meydana gelen 5.9 büyüklüğündeki depremde Van'da 10 kişi vefat etti, İran ve Türkiye'de toplam 125 kişi yaralandı.

27 Şubat - İdlib'de Rus güçleri ve Esad rejimi unsurlarının hava saldırısı sonucu 34 Mehmetçik şehit oldu. Bunun üzerine Türkiye, bölgede dünyanın en büyük İHA ve SİHA operasyonunu başlattı, ölen askerlerimizin intikamı misliyle alındı. 27 Şubat-5 Mart tarihlerini kapsayan Bahar Kalkanı Harekâtı'nda 3 bin 322 Suriye askeri öldürüldü.

TÜRKİYE'DE İLK VAKA GÖRÜLDÜ

11 Mart - Resmi verilere göre Koronavirüs Türkiye'de ilk kez görüldü. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ülkemizdeki ilk vakaları açıkladı.

12 Mart - Kovid-19 salgınıyla mücadele kapsamında ilkokul, ortaokul ve liseler 16 Mart itibarıyla tatil edildi. Böylelikle fiili olarak uzaktan eğitime geçilmiş oldu. İlk EBA dersi ise 23 Mart'ta yapıldı.

17 Mart - Türkiye'de resmi verilere göre Kovid-19'dan kaynaklanan ilk ölüm gerçekleşti.

21 Mart - Kovid-19 tedbirleri kapsamında 65 yaş üstüne sokağa çıkma yasağı getirildi.

3 Nisan - Aynı tedbirler kapsamında 20 yaş altına da sokağa çıkma yasağı getirildi.

10 Nisan - İçişleri Bakanlığı genelgesiyle hafta sonu boyunca Kovid-19'la mücadele kapsamında 30 büyükşehir ile Zonguldak'ta sokağa çıkma kısıtlamasına gidileceği duyuruldu. Böylelikle geniş kapsamlı pandemi kısıtlamaları başlamış oldu. İlk günlerde vatandaşlar panik içinde market, fırın ve bakkalların önünde uzun kuyruklar oluşturdu.

25 Mayıs - Amerika Birleşik Devletleri'nin Minneapolis kentinde siyahi George Floyd polis şiddeti sonucu hayatını kaybedince ülke çapında protesto gösterileri başladı.

1 Haziran - Kovid-19 ile mücadele amacıyla getirilen yasaklar kademeli olarak kaldırıldı. 'Yeni normalleşme' adı verilen süreç başladı.

DOĞALGAZ REZERVİ MÜJDESİ

17 Haziran - Türkiye, Kuzey Irak'taki PKK kamplarına yönelik Pençe-Kaplan Operasyonu'nu başlattı.

3 Temmuz - Sakarya'nın Hendek ilçesindeki havai fişek fabrikasında bir patlama meydana geldi, 7 kişi hayatını kaybetti. İki gün sonra Adapazarı'nda havai fişekler imha edilmek üzere kamyondan indirildiği sırada yine patlama yaşandı. Bu kez 3 asker şehit oldu, 8 kişi yaralandı.

6 Temmuz - Çanakkale Gelibolu Ilgardere mevkiinde 450 hektar orman yandı. Çanakkale Boğazı'nda ulaşım durduruldu.

24 Temmuz - Ayasofya-i Kebir Camii'nde 86 yıl sonra ilk cuma namazı kılındı. Ayasofya'nın ibadete açılması kararı, misal Yunan Ortodoksluğu'nu tahkir etmek için, dini gerekçelerle alınmış bir karar değildi. Küresel güçlere karşı Türkiye'nin 'egemen ulus devlet stratejisi'nden vazgeçmeyeceğini göstermek için, yani milli gerekçelerle alınmış bir karardı. (Bunun sebepleri tarihsel verilerle anlattığım yazım için bkz: https://www.sabah.com.tr/yazarlar/pazar/ferhat-unlu/2020/07/19/eski-ayasofya-muzesinin-gizli-tarihi)

4 Ağustos – Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta limandaki amonyum nitrat yüklü tankerin patlaması sonucu en az 190 kişi öldü, binlerce kişi de yaralandı.

21 Ağustos - Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye'nin, tarihinin en büyük doğal gaz keşfini Karadeniz'de gerçekleştirdiğini açıkladı. Erdoğan'ın açıklamasına göre Tuna-1 kuyusunda 320 milyar metreküp doğal gaz rezervi bulundu.

22 Ağustos - Giresun'da etkili olan şiddetli yağış sonucu oluşan selde 11 kişi hayatını kaybetti, kayıp dört kişi ise bulunamadı.

17 Eylül - Türkiye'nin ilk uçan arabası olarak tanıtılan Cezeri, Teknofest Gaziantep'te havalandı.

23 Eylül - Ermeni askerlerinin Dağlık Karabağ yakınlarında sivil yerleşimlere ateş açması üzerine Azerbaycan ordusu, sonunda Karabağ'ın işgalden kurtarılacağı bir karşı operasyon başlattı.

İZMİR DEPREMİ 117 CAN ALDI

7 Ekim - Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde (KKTC) 46 yıldır kapalı olan Maraş bölgesinin bir bölümü halkın kullanımına açıldı.

11 Ekim - Hatay Belen'de başlayan orman yangınları diğer ilçelere sıçradı. 400 hektar orman yandı.

30 Ekim - İzmir'in Seferihisar ilçesinin 17 kilometre açığında 6.6 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Depremde 117 kişi hayatını kaybetti.

5 Kasım - ABD'de 3 Kasım'daki seçimlerin ardından Demokrat Parti'nin adayı Joe Biden ülkenin 46'ncı başkanı oldu.

2 Aralık - İlk kez bir Koronavirüs aşısına onay verildi. İngiltere, ABD'li Pfizer ile Türk asıllı bilim insanları Uğur Şahin ve eşi Özlem Türeci'nin kurucusu olduğu BioNTech şirketinin geliştirdiği Kovid-19 aşısının kullanımına onay verdi.

10 Aralık - Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan'ın işgali altındaki Karabağ'ın kurtarılması dolayısıyla Bakü'de Azadlık Meydanı'nda düzenlenen törene katıldı.

10 Aralık - Sağlık Bakanlığı, Türkiye'de o tarihe kadar görülen Kovid-19'lu sayısının toplam 1 milyon 748 bin 567 olduğunu açıkladı.

YOĞUN BAKIM ÜNİTESİNDE YANGIN

14 Aralık - Amerika Birleşik Devletleri Hazine Bakanlığı; ülkemizin Savunma Sanayii Başkanı ve başkanlık yetkililerini yaptırım listesine eklediğini açıkladı.

19 Aralık - Gaziantep'e Özel Sanko Üniversitesi Konukoğlu Hastanesi'nin Kovid-19 yoğun bakım ünitesinde, yüksek akım oksijen cihazının patlaması sonucu yangın çıktı. 12 kişi hayatını kaybetti.

31 Aralık - 2020'nin her tatilinde olduğu gibi son gün de sokağa çıkma kısıtlamaları uygulandı. Vatandaşlar, akşam 21:00'den itibaren eve kapandı. 'Hayat Eve Sığar' konsepti, dijital platformlar veya yeni nesil dijital eğlencelerle vakit geçirenlerin sayısını da artırdı. (Dijital Winter Wonderland bunlardan biriydi.) Gerçi bu yılki bir 'yılbaşı kutlaması' değildi. Yeni bir yılın gelmesinden ziyade kelimenin sahici anlamıyla kötü bir yılı uğurluyor olmanın ritüeli gibiydi.

Özetle 2020, dünya açısından ünlü İspanyol yazar Miguel de Cervantes Saavedra'nın meşhur romanı Don Quijote'da söylediği gibi 'her felaketin yenisini davet ettiği' bir yıl oldu maalesef. Türkiye de başta pandemi ve onun ekonomik etkileri olmak üzere bu olumsuzluklardan payını aldı. 2021 yılı için 'enseyi karartmayalım' ama gerçekçi olalım. İnşallah girdiğimiz yıl, 2020'nin yaralarının sarıldığı bir yıl olur. Bugününüz dününüzden, yarınınız bugününüzden aydınlık olsun.