Türkiye Romatizma Araştırma ve Savaş Derneği, romatoid artrit (RA) hastalığına karşı "Artık ağrımasın" sloganlı bir kampanya başlattı. Kampanya; ancak son noktada teşhis konulan bu hastalığa karşı bilinçlendirmeyi amaçlıyor. Türkiye Romatizma Araştırma ve Savaş Derneği Başkanı ve Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Romatoloji Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Şebnem Ataman, sorularımızı yanıtladı:
ÖMÜR BOYU SÜRER
Romatoid artrit (RA) nasıl bir hastalık?
RA; eklem ve eklem çevresindeki bölgeleri etkileyen, tedavi edilmediği takdirde eklemlerde hasar bırakan bir bağışıklık sistemi hastalığıdır. Bilinmeyen bir nedenden dolayı vücut; kendi dokularına, özellikle de eklemlerine karşı savaş açıyor. Hastalık ömür boyu devam etmekle birlikte seyri hastaya göre değişiyor.
Romatizma ile bir ilgisi var mı?
RA, eklem romatizmaları içinde en sık görülen hastalıklardan birisidir. RA'yı birçok romatizmal hastalıktan ayıran fark; eklemlerde kalıcı hasara, şekil bozukluğuna ve hareket kısıtlamasına neden olmasıdır.
Son tedaviler nelerdir?
RA'nın tüm dünyada tedavisi çok nettir. Amerika ve Avrupa Romatizma Birliği, ortak tedavi önerileri oluşturmuştur. Türkiye Romatizma Araştırma ve Savaş Derneği de bu önerileri dikkate alarak kendi tedavi önerilerini oluşturmuştur. Bu hastalığın en etkin tedavisi ilaçla sağlanır. Bu ilaca yanıtsız kalanlarda biyolojik tedavi uygulanmaktadır.
RA hastası çalışabilir mi?
Son çalışmalarda; erken teşhisle, hastalığın ilerlemesinin durduğu ve yaşam fonksiyonlarının bozulmadığı ortaya çıkmıştır. Bu hastalar normal bir birey gibi çalışabilir. Buna karşılık hastalığın kontrol altına alınamadığı durumlarda, iş gücü kaybının olacağı açıktır.
RA ihtimalini gösteren erken belirtiler var mı?
En erken belirtiler el eklemlerindeki ağrı ve sabah tutukluğudur. Hasta kalktığında vücudunu sımsıkı halatlarla bağlanmış gibi hisseder. Zamanla parmaklarda ve bileklerde şişlikler oluşmaya başlar. Hastalığın özelliği; vücudun her iki yarısında bulunan aynı eklemleri birlikte etkilemesidir. Teşhiste kan testi önemlidir. Romatoid faktör (RF) denen antikor, kanda pozitif bulunabilir. Ancak bu antikor hasta olmayan insanların bir kısmında da pozitif bulunduğundan, tek başına tanı koymada yeterli değildir. Bu kişilerin ağrıları olursa, doktora gitmesi gerekir.
BULAŞICI DEĞİLDİR!
Hastalık bulaşıcı mı?
Hayır, bulaşıcı değildir. Tamamen kişinin kendi bünyesinin oluşturduğu bir hastalıktır. Romatoid artrit, vücudun özellikle eklem bölgelerindeki dokulara karşı gelişirdiği bir tepkidir.
Ailesinde romatoid artrit olan birinde, hastalık çıkabilir mi? Yapılan araştırmalarda; ailesinde romatoid artrit hastalığı olanların, RA olma ihtimalinin 2-4 kat daha fazla olduğu görülmüştür. Bu artmış riskin, ortak genetik faktörler ve aynı çevrenin paylaşımı ile ilgili olabileceği düşünülmektedir.
BALIK AĞRIYI AZALTIR, ET ARTIRIR
Bu hastalığa yakalanmamak için neler yapılması gerekiyor?
Romatoid artritli hastaların çoğu kadındır. Hastalık ise menopoz öncesi dönemde başlamaktadır. Bu durum; bazı kadınlık hormonlarının, bu hastalığın ortaya çıkmasında rol oynadığını düşündürmektedir. Çocuklarını uzun süre emzirmiş olan annelerde, RA daha az görülmektedir. Gebelikten koruyucu ilaçların da hastalık riskini azalttığını gösteren çalışmalar vardır. Sigara kullanımı, bu hastalıkta en güçlü risk faktörü olarak bilinmektedir. Öte yandan zeytinyağı ve balık yağının romatoid artrit riskini azalttığı, kırmızı et ve protein alımının ise eklem ağrılarını artırdığı gözlenmektedir. Eğitim düzeyinin yükselmesinin, riski azalttığına dair çalışmalar da vardır. Romatoid artrit hastalığının nedeni tam olarak bilinmediğinden, hastalıktan tam olarak korunmak da mümkün değildir. Ancak özellikle sigaradan uzak kalmak gerektiği çok açıktır.
HASTA EKMEK KESEMEZ KAŞIK BİLE TUTAMAZ!
Hasta tedavi olmazsa, hangi risklerle karşı karşıya kalır?
Zaman içinde eklemin yapısı değişir ve şekil bozuklukları ortaya çıkar. Eklem, normalde yapması gereken fonksiyonları yapamaz hale gelir. Örneğin; hasta kaşık ya da çatal tutamaz, ekmek kesemez ya da kapı kolunu açamaz. Dizindeki ve ayaklarındaki problemlerden dolayı yürümede güçlük yaşayabilir ve ileri dönemlerde tekerlekli sandalyeye bile muhtaç olabilir.
BİYOLOJİK TEDAVİYLE ŞİKAYETLER AZALIYOR
Romatoid artrit, kesin olarak tedavi edilebiliyor mu?
Romatoid artritin kesin tedavisi, yani hastalığın vücuttan tamamen yok edilmesini sağlayan bir tedavi ne yazık ki yok! Ancak hastalığın belirtilerini azaltan veya yok eden, hastalığın ilerlemesini durduran ilaçlar var. Son 10 yıl içinde, RA tedavisi üzerinde büyük gelişmeler oldu. Biyolojik tedavilerle, yani hastalığın temel mekanizmasında ve eklem yıkımında rol oynayan bazı molekülleri engelleyen ilaçlarla, hastalığın seyri oldukça değişti. Gelişmiş ülkelerde romatoid artrit tedavisine yönelik büyük araştırmalar yapılmakta ve yeni biyolojik ilaçlar geliştirilmeye çalışılmaktadır.
YARIN: RA EVLİLİKLERİ NASIL VURUYOR?
