Yazın getirdiği en ciddi hastalıklardan biri güneş çarpması. Özellikle çocukların, kronik hastalıkları olanların; güneşle ve sıcak havalarla olan temasına dikkat etmesi gerekiyor. Liv Hospital İç Hastalıkları Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Alev Özsarı, güneş çarpmasına karşı alınabilecek önlemleri ve güneş çarpması durumunda yapılabilecekleri anlattı...
Güneş çarpmasının en önemli belirtileri nelerdir?
Yüksek ateş, baş ağrısı, nabız hızında artma, solunum sayısında artma, tansiyon düşüklüğü, aşırı yorgunluk, bitkinlik hali; güneş çarpmasının en önemli belirtileridir. Güneşe maruz kalma uzadıkça ve müdahale edilmedikçe; ağrılı kramplar, kalpte ritim bozukluğu, bulantı-kusma-ishal, huzursuzluk, havale, bilinç bulanıklığı, koma ve ölüm gelişebilir.
SIK SIK DUŞ ALINMALI
Güneş çarpmasına karşı ne tür önlemler alınabilir?
En başta fazla güneşte kalınmamalıdır.
Susamayı beklemeden bol su ve maden suyu içilmelidir. (Tansiyonu olanlar maden suyunu dikkatli tüketmelidir.)
Yiyeceklere dikkat edilmeli, ağır ve yağlı yiyeceklerden kaçınılmalı, sık aralıklarla ve sebze ve meyveden zengin beslenilmelidir. Proteinden zengin gıdalar azaltılmalı, alkol ve kafeinden kaçınılmalıdır. Özellikle sıcak günlerde alkol ve kafein almak vücudun ısısını ayarlayan mekanizmayı olumsuz etkiler.
Giyeceklere dikkat edilmeli, mevsime uygun, vücudun sıcaklığını çok yükseltmeyecek (pamuklu ve keten gibi), terletmeyecek kumaşlar tercih edilmeli, açık renkli kıyafetler giyilmelidir. Güneşten korunmak için geniş kenarlı şapkalar takılmalıdır.
Ultraviyole ışınlarının en yoğun olduğu 11.00-15.00 saatleri arasında, güneş altında spor faaliyetleri yapmaktan kaçınılmalıdır.
Sık sık duş alınmalıdır.
SERİN BİR YERE YATIRILMALI
Güneş çarpması yaşayan birisine nasıl yardım etmek gerekir?
Hemen serin ve hava akımı olan bir yere alınmalı, giysileri çıkarılmalı, düz yatırılmalı, bacakları yukarı kaldırılmalı ve ciltten buharlaşma sağlayacak şekilde soğutulmalıdır.
Ilık-çok soğuk olmayan su banyosu yaptırılabilir veya koltuk altı, boyun ve kalçalarına soğuk kompres uygulanabilir.
Bilinci açıksa bol su ve tuzlu ayran verilmeli. Şuur bulanıklığı, havale geçirme gibi belirtiler varsa vakit geçirmeden hastaneye götürülmelidir.
Kas krampları, serin bir yerde dinlenme ve bol sıvı almaya rağmen bir saatten uzun sürerse yine doktora başvurulmalıdır. Hastanın soğutulması ve yeterli sıvının verilmesi önemlidir.
Ateş düşürücülerin faydası yok, hatta verilmesi sakıncalı olabilir
KOMAYA SOKABİLİR
Güneş çarpması sonucunda neler oluşabilir?
Hafif güneş çarpmasında; tansiyon düşüklüğü, ateş, bitkinlik olur. İlerledikçe bilinç bulanıklığı, baş ağrısı, koma ve ölümle sonuçlanabilir. Sıvı kaybı ve ateş artışı devam ederse, bilinç kaybı ve nörolojik bozukluklar ortaya çıkar, koma ve ölümle sonuçlanabilir.
Sıcaklarda bol sıvı almanın önemi nedir?
Bol sıvı tüketimi çok önemlidir. Çünkü sıcakta ve nem arttığında terleme ile sıvı kaybederiz ve kaybedilen sıvı ve sodyumu yerine koymak gerekir. Su ile birlikte tuzlu ayran ve maden suyu önerilir. Ancak tansiyon sorunu olanlar buları dikkatli tüketmelidir.
Güneş çarpması hangi hastalıkları tetikleyebilir?
Özellikle yaşlıları, kronik hastalığı olanları ve çocukları daha çok etkiler. Yüksek tansiyonu olanlarda, diyabeti olan ve özellikle insülin kullanan diyabetli hastalarda, kalp hastalarında, böbrek hastalarında; sıvı kaybı nedeniyle daha erken ve ölümcül sonuçlar ortaya çıkar.
YAŞLILAR DAHA DİKKATLİ OLMALI
Yaş ilerledikçe kuruyan cilde güneş ışınları ve diğer çevresel faktörler daha fazla zarar verir. Güneş lekelerinin takibinin iyi yapılması gerekir. Güneş lekelerinin büyümesi, kenarlarının düzensizleşmesi kişiyi alarma geçirmeli ve mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Yaşlılarda ter bezi sayısı ve salgısının azalmasına bağlı olarak terleme azalır. Ayrıca deri damarlanması da azaldığından yaşlılarda sıcak çarpması çok yüksek ısılara ulaşılmadan da gözlenir. Mutlaka bol su içilmelidir.
Cilt enfeksiyonlarına dikkat edilmelidir. Yaşlanan deri kurur, incelir ve kaşınır. Cilt bütünlüğü kolayca bozulur. Derinin bütünlüğünün bozulması ve su içeriğinin azalması, güneş ışınlarına bağlı hasarı artırır.
Mutlaka nemlendirici kullanılmalıdır. Nemlendirici içeren sabunlar kullanılması ve banyo sonrası ilk beş dakika içinde nemlendiricilerin (sıvı vazelin) kullanılması cilt kuruluğunu giderir ve kaşıntıyı azaltır.
Mutlaka güneş koruyucuları sürülerek dışarı çıkılmalı, gölgede bile yansıyan ışınlar olduğu, denizde, su altında da güneş ışınlarının etkili olduğu unutulmamalıdır.
Güneşsiz de kalınmaması gerekir. Güneş insana moral, mutluluk verir, bizi ısıtır. D vitamini kaynağıdır. Yaşlandıkça bunlara ihtiyacımız daha da artar. D vitaminini ağızdan ilaçlarla desteklemek ve 11.00-16.00 saatleri dışında yürüyüşler yapıp dışarısının güzelliğini yaşamak gerekir.
10 ADIMDA GÜNEŞTEN KORUNUN
1) Susamayı beklemeyin, bol su için. 2) Açık renk ve bol giysi giyin, şapka takın. 3) Alkol ve kafein tüketmeyin. 4) Saat 11.00 ve 16.00 arası güneşe çıkmayın. 5) Dışarı çıkarken güneş koruyuculu kremler sürün. Yansıyan ışınların bile zarar verebileceğini unutmayın. 6) Kronik hastalıklarınız varsa serin bölgelere seyahat edin. 7) Spor yapıyorsanız erken saatte ya da akşam yapın. 8) Bronzlaşmak için saatlerce güneş altında yatmayın. 9) Evde ve ofiste yaşam alanlarınızı serin tutun. 10) Güneşin sizi yakmadan ısıtmasını ve sağlığınıza katkı vermesini sağlayın.