'Kış hastalıkları' denilince akla ilk olarak; kışın iklimsel, sosyal ve fiziksel değişikliklere bağlı olarak ortaya çıkan veya sıklığı artan hastalıklar geliyor. Kış hastalıklarının çoğunluğunu enfeksiyon yani mikrobik hastalıklar oluşturuyor. Medical Park Gaziosmanpaşa Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Avni Solgun, çocuklarda kışın sıklıkla grip, nezle, orta kulak iltihabı, bademcik enfeksiyonu ve sinüzit gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarının ve daha nadiren bronşit, bronşiolit ve zatürre gibi alt solunum yolu enfeksiyonlarının görüldüğünü söylüyor. Solgun, çocuklarda kışın görülen üst solunum yolu hastalıklarını anlattı...
BESLENME ÖNEMLİ FAKTÖR
Kışın hastalığa yakalanma ihtimali, her çocuk için, dış etkenler ve değişken nedenlerle farklılık gösterir. Sağlıklı beslenmeyen çocuklar, kış hastalıklarından en çok etkilenen çocuklardır. Kışın vücut direncini düşüren bazı faktörler şöyledir:
Soğuk hava nedeniyle fiziksel stresin daha fazla görülmesi
Soğuğa bağlı olarak cildin kuruması
Burun ve ağız içini döşeyen mukoza dokularının kuruması
Koruyucu mekanizmaların iyi çalışamaması
Beslenmede daha ağır ve sağlıksız besinlere yönelme
Aktivitenin azalması
Gelin şimdi de kış hastalıklarını inceleyelim...
NEZLE (SOĞUK ALGINLIĞI): Soğuk algınlığıyla grip çoğu kez karıştırılır. Soğuk algınlığı, çeşitli virüsler tarafından oluşturulan hafif seyirli, üst solunum yolları bulgu ve belirtileriyle seyreden ve dünyada en fazla görülen hastalık tablosudur. Soğuk algınlığına yaklaşık 200 virüs neden olur. Olguların üçte birinden rinovirüsler sorumludur. Diğer pek çok virüs, başka organ ve sistemlerde enfeksiyon meydana getirirken, başlangıçta soğuk algınlığına benzer belirtilere yol açabilir. Nezle her mevsim görülebilmekle beraber en sık kış aylarında ortaya çıkar. Bunun en önemli sebebi, kalabalık ortamlarda yaşamdır. Özellikle kreş ve okula giden küçük çocuklar risk altındadır. Tedavisinde belirtilere yönelik olarak ağrı kesiciler, burun akıntı ve tıkanıklığını giderici ilaçlar, öksürük ilaçları kullanılır. Antibiyotiklerin yararı olmadığı gibi, solunum yollarındaki yararlı bakterileri baskılayarak zararı bile olabilir.
GRİP: Grip, yaşamı tehdit eden hastalıkların kapısını açar. 'İnfluenza' ismindeki bir virüsün sebep olduğu, üst ve alt solunum yollarını tutan ve tüm vücudu etkileyen son derece bulaşıcı bir enfeksiyondur. Dünyanın her bölgesinde, her yaşta görülebilen bu hastalık; hasta kişilerin öksürme, hapşırma ve konuşmaları sırasında dışarı saçtıkları küçük damlacıklarla bulaşır. Ayrıca virüs bulaşmış kişilerin elleriyle temas etmek, o kişiyle öpüşmek, hasta veya taşıyıcı kişinin tuttuğu telefon ahizesi, kapı kolu ve havlu gibi eşyalar da hastalığı bulaştırabilir. Özellikle ev, okul, kreş, iş yeri, toplu taşım araçları gibi mekanlarda kolayca bulaşabilir. Kişinin virüsle karşılaştığı sıradaki direnci güçlüyse hastalığı hafif bir ateş ve kuru öksürükle atlatabilir. Ancak iş ve sosyal ortamından kopmayan kişiler bulaştırıcılıkta önemli rol oynar. Yatak istirahatinin yanı sıra ağrı kesici ve ateş düşürücüler, burun akıntısını azaltan ilaçlar ve eğer 24-48 saat içinde alınabilirse antivirüs ilaçlar, gribin kolay atlatılmasını sağlar. Halk arasındaki antibiyotiklerin gripte etkili olduğu inanışı yanlıştır; aksine solunum yollarımızdaki yararlı bakterileri baskılayarak zararlı etkilere bile yol açabilirler.
FARENJİT: 'Farinks' adı verilen boğaz kısmının iltihabıdır. Eğer farenjit yeni oluşmuş ve şiddetli belirtiler gösteriyorsa, buna akut farenjit denir. Akut farenjit, üst solunum yolu enfeksiyonlarının bir parçası olarak görülür ve sebebi genellikle virüslerdir. Ancak bazen bakteriler de bu hastalığa yol açabilir. Bazı kimyasal maddeler ya da tahriş edici maddeler (alerji, geniz akıntısı, kuru ve kirli hava), burun tıkanıklığı, aşırı sıcak ve soğuk yiyecekler, diş ve bademcik iltihapları, geniz eti, reflü de farenjitin oluşmasında rol oynayabilir. Tedavide ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar, alerji düşünülen hastalarda antihistaminikler, burun açıcı spreyler, öksürük kesiciler ve büyük çocuklarda ağız gargaraları kullanılabilir.
DİRENCİ DÜŞÜKSE DİKKAT!
BADEMCİK İLTİHABI (TONSİLLİT): Bademcik iltihabının nedeni, 'Streptokok'
denilen bakterilerdir. Genellikle
aile, kreş, okul ya da kalabalık bir
ortamdan çocuklara bulaşır. Bu bakteriler
bademciğe (tonsil) gelerek yerleşir.
Eğer çocuğun direncinde bir düşüklük
varsa orada enfeksiyon yapar. Bazen
çocuğun direncini düşüren neden, önceden
geçirmekte olduğu bir nezle olabilir.
Bu nedenle de önce nezle bulguları çıkar
ve sonra bademcik bulguları devam eder.
Hastada nezleden daha fazla miktarda
ateş yüksekliği, çok belirgin halsizlik,
boyun lenf bezelerinde şişme, kusma,
bazen deride kırmızı lekeler görülür.
Boğaz muayenesinde bademcikte beyaz
iltihap odakları fark edilir. Bademcik
geçince bazı hastalarda eklem romatizması
ve böbrek iltihabı gibi komplikasyonlar
çıkabilir. Bu nedenle bademcik
geçiren çocuklarda eklem ağrısı, devam
eden halsizlik, çarpıntı, göğüs ağrısı veya
kırmızı renkli idrar çıkışı varsa hemen
doktora başvurulmalıdır.
KRUP (YALANCI KUŞ PALAZI): Krup,
özellikle 6 ay ile 3 yaş arası çocuklarda
sonbahar sonu, kış ve bahar aylarında
görülen virüslerin neden olduğu
bir üst solunum yolu enfeksiyonudur.
Bu yaş grubunda salgın şeklinde görülür.
Yarattığı solunum sıkıntısı tablosuyla
anne-babaları korkutur. Krupta,
büyük havayollarının iltihabi reaksiyonu,
özellikle ses tellerinde ödem olması
ve mukus birikimi belirtilerine yol açar.
Küçük çocuklarda havayolları dar olduğundan
solunum sıkıntısı görülür. Hasta
büyük bir çocuksa soğuk algınlığı belirtileri
gösterebilir. Çocuk özellikle geceleri
ani başlayan solunum sıkıntısı ve havlar
tarzda kaba bir öksürükle uykudan uyanır.
Nemli hava ve buhar verilerek çocuk
rahatlatılır. Evde buhar makinesi yoksa
banyoda sıcak suyu açıp kapıyı kapatarak
oluşturulan buharlı ortamda çocuğun
5-10 dakika kalması sağlanır. Serin havalarda
pencereyi açıp dışarının havasından
nefes almasını sağlamak da rahatlatıcı
olur.
ORTA KULAK İLTİHABI (OTİT): Akut
orta kulak iltihabı, tekrarlayan bir hastalıktır
ve 7 yaşına kadar tüm çocukların
üçte birinden fazlası en az beş kez akut
orta kulak iltihabı (AOM) atağı geçirir.
Hayatın ilk iki yılında tüm çocukların
yüzde 90'ında en az bir saptanmış AOM
mevcuttur. Orta kulak hastalıklarında en
önemli faktör, östaki tüpünün fonksiyon
bozukluğudur. Östaki tüpünün geniz bölgesine
açılan ucunda bulunan mukozada
oluşacak ödem ve negatif kulak içi basıncıyla
geniz bölgesinde bulunan iltihabik
olayların orta kulağa yayılımı kolaylaşır.
Tedavide antibiyotik kullanılır. Doktor
gerekirse kulak zarından girerek iltihabı
boşaltır; bu da çocuğu bir nebze olsun
rahatlatır.
SİNÜZİT: Kafatasının daha çok ön
bölümünde bulunan içi hava dolu boşluklar
olan sinüslerin biri, birkaçı ya
da hepsinin iltihaplanması durumunda
sinüzit meydana gelir. Sinüzit, baş ağrısına
neden olabilir. Ancak günlük yaşamda
karşılaşılan baş ağrılarının küçük
bir kısmını sinüzitler oluşturur. Sinüzit
tedavisinde; sinüslerin havalanmasını
kolaylaştıran dekonjestanlar (tablet, süspansiyon
ve burun damlası şeklinde) ile
antibiyotikler kullanılır.
