Sürekli olarak alışveriş yapmayı mı düşüyorsunuz? Alışveriş yapmadığınız zaman kendinizi mutsuz mu hissediyorsunuz ve bunu bir sorun olarak görmüyor musunuz? Bu sorulara verdiğiniz yanıt 'Evet' ise alışveriş bağımlısı olabilirsiniz. Alışveriş yapmanın haz verdiğini belirten uzmanlar; stresle başa çıkma güçlüğü, sevgi yoksunluğu, ifade edilemeyen öfke, yetersizlik duygusu, yalnızlıkla başa çıkma ve can sıkıntısını giderme gibi gerekçelerle kişilerin alışverişe yönelebildiğine dikkat çekiyor. Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, alışveriş bağımlılığının kişinin iş ve sosyal hayatını etkileyen önemli bir sorun olduğuna dikkat çekerek bilgiler verdi...
SORUNLU DAVRANIŞ DURUMU
İhtiyacından fazla alışveriş yapmak, gerekli olmadığı halde kıyafet, ayakkabı, mutfak eşyası almak, promosyonları düzenli takip ederek ihtiyacından fazla alışveriş yapmak her zaman bir hastalık anlamına gelmez. Bu duruma daha çok sorunlu alışveriş davranışı ismi verilebilir. Durumun hastalık düzeyine erişmesi için kişinin gününün çoğunu alışveriş düşünerek geçirmesi, borçları olmasına rağmen alışveriş yapmaya devam etmesi, iş ve sosyal hayatını engelleyecek sürede alışverişle meşgul olması, alışveriş yapmadığı zamanlarda başka şeylerle mutlu olamaması, alışveriş sorunu olduğunu inkar etmesi, gittikçe artan miktarlarda alışveriş yaparak kendisini iyi hissediyor olması gerekir.
Gazlı içeceklerden uzak durun! Ciddi hastalıklara davetiye çıkarıyor...
ALINCA RAHATLIYORLAR
Bireyin ihtiyacı olmadığı halde, bütçesini de zorlayarak neden alışveriş yaptığı sorusunu, bizler konunun uzmanları olarak şu şekilde değerlendiriyoruz: Alışveriş yapmanın verdiği hazzı duyabilmek için kişi alışveriş yapar. Bazen bu bir takıntı olabilir. Kişi belli bir ürünü almazsa huzursuzluk hisseder ve satın alınca rahatlamaya kavuşur. Alışveriş yapmak kişiyi sadece sahip olduğu malların sayısını artırarak mutlu etmez, aynı zamanda satın alınan nesnenin kişiye vâdettiği bazı güçler de vardır; güç, güzellik, beğenilme, sevilme, onaylanma gibi... Bu yüzden de alışveriş yapıyor olabilir.
ÖFKE VE YALNIZLIK TETİKLEYEBİLİR
Kişiler stresle başa çıkma güçlüğü, sevgi yoksunluğu, ifade edilemeyen öfke, yetersizlik duygusu, yalnızlıkla başa çıkma, can sıkıntısını giderme gibi gerekçelerle alışverişe yönelebilir. Eğer bu psikolojik ihtiyaçlarını sağlıklı yollarla karşılayamazlarsa alışverişle kısa süreli bir doyum sağlayabilirler. Ayrıca aile içerisinde de öğrenilmiş bir davranış olabilir. Ebeveyni sıklıkla alışveriş yapan çocuk bu davranışı normalleştirebilir.
PSİKOTERAPİDEN YARARLANILMALIDIR
Alışveriş bağımlılığı tedavi edilebilir. Tedavide sorunun şiddetine göre bir yöntem belirlemek gerekir. Serotonini arttıran ilaçlar etkilidir. Fakat burada sadece bir biyokimyasal düzensizlik söz konusu olmadığından düşünce, duygu ve davranış yönetimiyle ilgili psikoterapiye gerek vardır. Kişi kendisini alışverişe yönelten olumsuz düşünceleri değiştirme, kendisini zorlayan duyguları düzenleme ve davranışlarını frenleme kapasitesini bilişsel-davranışçı terapiyle iyileştirebilir. Spor yapmak ya da hobiler edinmek gibi sağlıklı yollardan stresle başa çıkmayı öğrenebilir.