Dış dünyadan gelen bilgileri algılamamızı sağlayan görme, dokunma, tatma, işitme ve koklama duyularımızla birlikte üç iç duyumuz daha var: Vestibuler, proprioseptif ve interoseptif duyular. Bu duyularda yaşanan sorunlar; çocuklarda pek çok farklı alanda karşımıza çıkabilir. Fizyoterapist Ebru Albayrak Sidar, duyu bütünleme terapisi hakkında bilgi verdi...
Vestibüler duyumuz; kendimizin ve etrafımızdaki şeylerin hızını, hareketini algılamamızı ve dengemizi sağlar. Proprioseptif duyumuz; bedenimizi doğru kullanmamızı, gözlerimiz kapalıyken bile vücut pozisyonumuz ile ilgili bilgi sahibi olmamızı sağlar. Uykumuz geldiğini, yorulduğumuzu, acıktığımızı interoseptif duyumuz sayesinde anlarız.
KREŞ ORTAMI ÇOCUĞU RAHATSIZ EDİYOR
Fakat çocuğun duyu bütünleme sistemi bozuksa, sorun üç farklı şekilde karşımıza çıkıyor. Birincisinde çocuk dışarıdan ya da vücudundan gelen belirli bir uyaranın farkında olmuyor. Örneğin; odada aradığı kalemi bulamıyor ya da seslendiğinizde duymamış gibi davranıyor. İkincisinde çocuk, ortamdaki ya da vücudundaki duyusal uyaranları fazlasıyla fark edip rahatsız oluyor. Bu durum, yeme probleminden dikkat dağınıklığına kadar farklı şekillerde karşımıza çıkıyor. Üçüncü durumda ise beyin daha fazla uyaran ihtiyacı duyduğu için sürekli bunlara yönelmek istiyor. Çocuk sessiz ortamı sevmiyor, aşırı yiyor olabilir, çok hareketlidir. Hiperaktif veya yaramaz diye düşündüğümüz çocuğunuz, duyusal sorunlarından ötürü böyle davranıyor olabilir.
Kreşe alışamayan çocukların önemli bir kısmında duyu bütünleme problemleriyle karşılaşıyoruz. Mesela, görsel sisteminde hassasiyeti olan çocukların sinir sistemi; kreş ortamının rengarenk döşenmiş odalarından, rengarenk giyinmiş çocuklarından yorulabiliyor. İşitselinde sorun varsa; müzikli oyunlar, çocuk çığlıkları dikkatlerini dağıtıp davranış problemlerine sebep olabiliyor. Uyaran ihtiyacı varsa da uyarana yönelir; sürekli koşma, hareket etme, dönme, zıplama, vurma eğiliminde olur.
Duyu bütünleme terapisi uzmanları; onların da çok keyif alacağı oyunlarla hassasiyetlerine saygı duyarak beyinlerinde minimum organizasyon bozukluğu olarak da tanımlayabildiğimiz sorunları düzene sokmayı, nörolojik gelişim sağlamayı hedefler.
Son yıllarda birçok psikiyatrist, farklı sorunlarla kendisine gelmiş olan çocuğun probleminin duyu bütünleme ile ilişkili olup olmadığını anlamak için ilaçtan önce duyu bütünleme terapisi önermeye başladı. Terapiyle çok gelişip ilaç kullanmasına gerek kalmayan çok çocuk var.
ZIPLASIN TIRMANSIN SALLANSIN
Çocuğunuzu duyusal açıdan desteklemek istiyorsanız evde şu oyunları oynayabilirsiniz:
Küçük pilates topuyla yumuşak yüzeylerde taklalar atma
Çarşafın içinde sallanma
Yatağın üzerinde zıplama, kendi etrafında ve sizin etrafınızda dönme
Farklı yüzeylere (sıcak, soğuk, sert, çim, kum) el ve ayaklar ile dokunma
Yüksek yerden yumuşak zemine atlama
Yastık ve yorganların arasında sandviç olma
Karşılıklı ellere krem/losyon sürme
Tırmanma
Hayvanların yürüme şekillerini taklit etme
