Fatih Sultan Mehmet, Balkan fetihleri sırasında Karadağ'ın Tuzi Kasabasında bir kışla ve cami inşa ettirdi. Fatih'in şehit olan askerleri de buraya defnedilmişti. 1911'e kadar önemli kişiler ve şehitler, 1911 Kolera Salgınında sehit olan 400 Osmanlı askeri ve 1912 Balkan Savaşı şehitleri buraya defnedildi.
400 yılı geçen zamanda cami ve çevresindeki yapılar savaşlardan ve depremlerden zarar görmüştü.
Balkanlarda 100 yıllık gecikmeyle yenilenen cami... Fatih’ten Erdoğan’a uzanan hikaye | Video
Tuzi kasabasının Müslüman halkı, ilk 1911'de caminin onarımı için Osmanlı Hükümetine mektup yazıp yardım istedi. Ancak 1912'de başlayan Balkan Savaşları nedeniyle istenen yardım yapılamadı.
Balkan Savaşları sırasında da hasar gören camide son namaz, 1931 yılı Kadir Gecesi kılınan Teravih namazıydı. 2'nci Dünya Savaşında tamamen yıkılan caminin inşasına 2000 yılında yeniden başlandı. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TiKA) tarafından inşaatı ve çevre duvarı tamamlanan cami, 5 Eylül 2010'da Kadir Gecesi yeniden ibadete açıldı.
'100 YIL SONRA AYAĞA KALDIRDIK'
2011 yılında dönemin Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ, camiyi ziyaret ettiğinde, Karadağ Diyanet İşleri Başkanı Rıfat Feyziç, "Türkiye olarak mektuplarımıza cevap vermek için ne olur 100 yıl beklemeyin" dedi.
2013 yılında Başbakan olan Recep Tayyip Erdoğan, partisinin grup toplantısında Feyziç ile Bozdağ'ın görüşmesini aktardı ve "O ilk mektubun yazılmasından tam 100 yıl sonra Nizam Camisini biz tekrar ayağa kaldırdık" ifadesini kullandı.
SEYAHAT ACENTELERİNİN LİSTESİNE GİRDİ
O günden sonra Nizam Camisi, Balkan turlarının da uğrak yeri haline geldi. Seyahat acentelerinin Karadağ turlarında çizdikleri rotada, Tuzi Şehitliği ve Nizam Camisi de bulunuyor.
Cami görevlisi Bayram Padovic, misafirlerini gülen yüzle karşılıyor ve gördükleri ilgi karşısında mutluluğunu dile getiriyor.
TURİST REHBERLERİ O HİKAYEYİ ANLATIYOR
Turist rehberi Sefa Gülbaş ise Nizam Camisinin hikayesini şöyle anlatıyor: "Yerel dildeki adı Nizamska Cami. Karadağ'ın başkenti Potgoritsa'ya yaklaşık 10-15 dakika mesafede küçük bir kent olan Tuzi'de bulunuyor. Tuzi'nin nüfusu ağırlıklı olarak Müslümanlardan oluşuyor. Buradaki Müslüman halk savaşlarda çok mağdur oluyor. Cami ve caminin bölgesindeki yapılar da yıkılıyor. Müslüman nüfusu Osmanlı hükümetine mektup yazıyorlar…. Aradan yaklaşık yüz yıl geçtikten sonra TİKA kuruluşuyla beraber Karadağ'daki birçok cami ve Nizam Camisi tekrardan restore ediliyor. Bu konuda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 'Bizden istenen hiçbir yardım talebini geri çevirmeyiz, aradan yüz yıl geçse dahi mutlaka yanıt veririz' şeklinde bir söylemi var.
Türk Hava Yolları'nın İstanbul'dan Karadağ'ın başkenti Podgoritsa'ya ve sahil şehri Tivat'a seferleri bulunuyor. Podgoritsa Havalimanı, Nizam Camisine daha yakın mesafede yer alıyor.