İslam tarihinde bir dönüm noktası olarak Hz. Muhammed'in hicreti esas alınarak, Hicri yılbaşı kabul edilen muharrem ayı, pazar günü başlayacak. Hicri takvimde 1437 yılı bugün son bulacak.
"Haram kılınmış" ve "hürmete layık" anlamlarına gelen muharrem ayı, İslam alemi için büyük önem taşıyan aylardan biri olarak kabul ediliyor. Ayrıca aşure günü de (muharremin 10. günü) Hicri tarihin başlangıcı olan muharrem ayında yer alıyor. Aşure günü, Yahudilik ve Hristiyanlığın yanı sıra İslamiyet öncesi cahiliye döneminde de önemli kabul ediliyordu.
Aşure gününe ilişkin İbn-i Abbas'ın şöyle dediği rivayet edilmiştir:
"Hz. Peygamber Medine'ye geldiğinde, Yahudilerin aşure günü oruç tuttuklarını gördü. 'Bu nedir?' diye sordu. 'Bu hayırlı bir gündür. Bu, Allah'ın İsrail oğullarını düşmanlarından kurtardığı, bu sebeple de Musa'nın oruç tuttuğu gündür' dediler. Bunun üzerine Hz. Peygamber, 'Ben Musa'ya sizden daha layığım' buyurdu ve hem kendisi bu günde oruç tuttu hem de başkalarına oruç tutmalarını emretti."
Aşure günü oruç tutulması uygulaması, ramazan orucu farz kılınana kadar devam etti ve "Ey iman edenler, Allah'a karşı gelmekten sakınmanız için oruç, sizden öncekilere olduğu gibi size de farz kılındı." (Bakara, 183) ayeti inince, aşure orucu, isteyenin yaptığı ibadet haline geldi.
Hz. Peygamber, "Ramazan ayından sonra tutulan oruçların en hayırlısı, Allah'a izafetle (Allah'ın ayı denilerek) şereflendirilen muharrem ayında tutulan oruçtur. Farz namazlardan sonra en faziletli namaz ise geceleyin kılınan namazdır." hadisiyle muharrem ayının önemine işaret etti.
Rivayete göre, muharrem ayının 10. gününde başka bazı önemli olaylar da yaşandı. Hz. Nuh'un gemisi tufandan kurtulup, Cudi Dağı'na aşure günü oturdu. Hz. Ademin tövbesi kabul edildi. Hz. İbrahim, Nemrut'un ateşinden kurtuldu. Hz. Yakub, oğlu Yusuf'a kavuştu. Hz. Musa ve İsrail oğullarının firavunun zulmünden kurtulmaları aynı günde gerçekleşti.
İslam tarihinde yas günü
Emeviler'in ikinci hükümdarı Yezid zamanında ve Hicri 61, Miladi 680 yılı muharrem ayının onuncu cuma günü, Kerbela'da Hz. Hüseyin'in şehadeti ile sona eren tarihi olay meydana geldi. Ehlibeytin çok değerli bir ferdinin hayatına mal olan bu elim olay sebebi ile muharremin 10. günü, Müslümanlarca aynı zamanda yas günü olarak da kabul edildi.
Alevi-Bektaşi inanışına göre hareket eden Müslümanlar, oruç ve matem ayı olarak kabul ettikleri muharrem ayının 10 gününü, bazı yerlerde ise 12 gününü oruçlu geçirir. Orucun tamamlandığı gün, matem de tamamlanmış olur. Orucun ve matemin tamamlandığı gün bir araya gelenlere aşure aşı dağıtılır.
