İsveç'te bulunan Lund Üniversitesi ile İsrail'de bulunan Weizmann Bilim Enstitüsü uzmanlarının öncülük ettiği uluslararası bir çalışma, bilim dünyasında heyecan yarattı. Science dergisinde yayımlanan çalışmanın merkezinde istiridyeler var. Avrupa basını, birçok alanda çığır açması beklenen araştırmayı "Basit bir deniz canlısı olarak bilinen istiridyenin gözünde teleskop var" başlığıyla duyurdu.
ISTAKOZLARIN YERİNE...
Araştırma ekibine göre istiridyeler tam 200 göze sahip. İstiridyelerin bu gözleri sayesinde insanlardan ve birçok canlıdan farklı şekilde görebildiğini belirten araştırmacılar, "Şimdiye kadar teleskoplar, aynalar ve tıbbi cihazlar, ıstakozların gözlerinden ilham alınarak geliştiriliyordu. Bundan sonra istiridyelerin gözleri üzerinde daha çok bilimsel araştırma yapılacak. Teleskop ve aynalar, ıstakozlara oranla daha avantajlı bir görme yeteneğine sahip olan istiridyelerin gözlerine göre tasarlanacak" dedi.
KALKANINA GİZLENMİŞ
İstiridyelerinin gözlerindeki detayları ortaya çıkaran ekipte yer alan İngiltere'de bulunan Exeter Üniversitesi'nden nörolog Gaspar Jekely, "İstiridyelerin kalkanına gizlenmiş her biri haşhaş tohumu boyutunda olan siyah renkteki 200 gözünün şimdiye kadar nasıl çalışığını bilmiyorduk" dedi. Araştırmacıların istiridyelerin gözlerini incelemek için Nobel Bilim Ödülü'ne layık görülen elektron kriyo-mikroskop yöntemini kullandıkları kaydedildi.
GÖZLER NASIL ÇALIŞIYOR?
UZMANLAR, istiridyenin gözlerinin nasıl çalıştığını şu şekilde özetledi: "İstiridye, insan ve diğer birçok canlıdan farklı olarak toplanan ışınları retinaya yani merceğe değil, iç kısımlardaki aynalara gönderiyor. Yani istiridyeler diğer canlılar gibi lenslerle değil sahip oldukları iç bükey aynalarla ışıkları alıgılıyor. Aynaları katmanlı. İki ayrı tabakadan oluşuyor. Bu tabakalar ışınları retinaya iletiyor. Aynalar aynı zamanda sahip oldukları kristaller sayesinde yansımalardaki yüzey kusurlarını en aza indiriyor. Bu yüzden 'istiridyenin gözleri aslında teleskop gibi işliyor' diyebiliyoruz. Işıklara odaklanmak için de bu aynalarını kullanıyorlar. İnsan 180 derecelik açı ile görürken, istiridye 250 derecelik açı ile görme yeteneğine sahip."
