Tarihi yanılgılarımızdan biri de, siyasetçilerin beklentilerinin toplumun genel beklentilerinden farklı olduğunun zannedilmesidir.
Cumhuriyetimizin kuruluş yıllarındaki en zorlu günlere dönelim...
Kurtuluş Savaşı'nda 1921'in 10-25 Temmuz arasında yer alan Kütahya-Eskişehir muharebesinde, saldırıya geçen Yunanlılar karşısında Türk ordusu büyük kayıplar vererek Sakarya'nın Doğusuna çekilmişti. TBMM'nin gizli oturumunda (23 Temmuz) , TBMM'nin Ankara'dan Kayseri'ye taşınması görüşüldü ve beş milletvekili hem Kayseri'de TBMM için bina aramakla, hem de Meclis evrakını taşımakla görevlendirildiler.
Köklü değişiklik
TBMM 3 Ağustos 1921'de de İsmet Paşa'yı Genelkurmay Başkanlığı görevinden azlederek, aynı zamanda Başbakan ve Milli Savunma Bakanı da olan Fevzi Paşa'yı bu vazifeyle de görevlendirdi. Aynı zamanda Meclis Başkanı Mustafa Kemal Paşa'yı Türk Ordusu Başkomutanlığına atadı. 4 Ağustos 1921 tarihli gizli oturumda Mustafa Kemal bir takrir (önerge) sunmuş ve bu görevi bir şartla kabul etmişti: "Başkumandan; ordunun maddî ve manevî kuvvetini azamî surette tezyid ve sevk u idaresini bir kat daha tarsin hususunda Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin buna müteallik salâhiyetini Meclis namına filen istimale mezundur." Böylece Mustafa Kemal'in her emri kanun niteliğine bürünmüştü.
Bir anket
TBMM Evrak ve Tahrirat Müdürü Necmettin Sahir (Sılan) Bey, ailesini evraklarla birlikte Kayseri'ye gönderdikten sonra, Ankara'da kalan ve bazıları Kayseri'ye gidip gelen milletvekilleri arasında bir anket yapmayı düşünmüştü... Bir kağıt üzerine şu soruyu yazıp, bütün milletvekillerine dağıttı:
-Kazanılacak olan milli istiklal mücadelemizin feyizdar ve semerdar olması neye mütevekafftır?
Bu ankete 437 milletvekilinden 315'i cevap verdi. Ankete ilk cevabı veren (5 Eylül 1921 günü) Saruhan mebusu Mahmut Celal (Bayar) Bey olmuş...
Son cevap da 8 Nisan 1923'te Beyazıt mebusu Dr. Refik (Saydam) Bey'den gelmiş. TBMM Kültür ve Sanat Yayınları'ndan kitap olarak çıkan bu anketin sonuçlarını bir kez daha hatırlayalım mı? (İlk Meclis-Birinci Dönem Milletvekillerinin Gelecekten Beklentileri Anketi/ 2004)
Siyasetçilerin beklentileri
1921'de milletvekillerinin öncelikli beklentileri şunlarmış:
Eğitime önem verilmesi (117 cevap), Halkın egemen olması (89 cevap), Adalet, adil yönetim, kanun devleti, birey haklarına saygı (123 cevap), Ekonomik gelişme, devletin küçülmesi, uzman yönetim, halkın refahı (204 cevap), Ulusal bilinç, birlik beraberlik, kararlılık (110 cevap), Yol yapılması, bayındırlık hamlesi (64 cevap), Şeriat, İslam Ahlakı, dini eğitim (68 cevap).
Ankete cevap veren milletvekillerinin meslekleri de şöyle:
Asker 45, Memur 125, Serbest Meslek 39, Eşraf 73, Din Adamı 33...
Görüldüğü gibi savaş ve yenilgi anında bile, toplumun beklentileri ile siyasetçilerin beklentileri arasında fazla fark olmuyor... Barış ve demokrasiyi yaşadığımız bu dönemde "Siyasetçiler bizden farklı düşünür" benzeri yanılgılara düşmemeliyiz. 1921'deki beklentilerin bazılarının neden hala "Beklenti" olarak kaldıklarını da tartışmalıyız.
