Gazetecinin siyasi, toplumsal ve ekonomik angajmanlara girmesindeki sınır, bizde bu konu pek önemsenmese de, gazetecilik geleneğinin demokrasi içinde kök saldığı ülkelerde sık sık tartışılır. Neden? Tabii ki, gazeteciyle kurumun editoryal bağımsızlığı önemsendiği için.
Geçenlerde, ABD'nin temel haber kaynaklarından ulusal NPR radyosunun ombudsmanı yeni bir tartışmayı gündeme taşıdı. Acaba, diye sordu, gazeteciler eşcinsellerin geleneksel yürüyüşlerine katılırsa etik ihlali sayılır mı? NPR'de iki görüş karşı karşıya gelmiş: Birine göre, bu tür katılımlar, haber kuruluşunun mesela aynı cinsten evliliklere ilişkin haberciliğini sorgulanır hale getirir. Diğer görüşe göre ise, eşcinsel yürüyüşleri siyasi değil, tamamen kimlikle ilgili. Hangi haber kuruluşu, siyahi gazetecileri Martin Luther King'i anma yürüyüşüne katılmaktan alıkoyabilir ki?
Ombudsmanlarda da görüş ayrılığı var. Bir Kanadalı "Çalıştığı kurumu temsil etmediği ve onu haber yapmakla görevli olmadığı sürece, gazeteci de diğer yurttaşların temel hak ve özgürlüklerinden yararlanmalı" derken, bir diğeri "kamusal tartışma yaratan konularda gazeteci 'taraf tutuyor' izlenimi yaratırsa, bunun işimize etkisi iyi olmaz. Tabii ki bir yürüyüş siyasi içerik taşımıyorsa ona izin verilmeli, ama içinde belli bir tarafı simgeleyen unsurlar varsa kaçınılmalı" diye karşı çıkıyor, kürtaj ile ilgili gösterileri örnek vererek.
Guardian ombudsmanına göre ise, "Böyle bir yürüyüşe katılımda sorun yok." Gazete, şayet izledikleri konuyla ilgili "önemli" bir "bağlantı" varsa, bunu gazetecinin üst editörüne bildirmesini şart koşuyor. Danışmanlık, herhangi bir ('think tank') gibi bir kuruluşla bağlantı vs. haberi yazmadan önce yönetime bildirilmek zorunda. İzlenen konuda uzman bile olsalar, gazetecinin hısım akrabayla mülakat yapması da yasak. İlle yapılması gerekiyorsa, ailevi bağın haber içinde belirtilmesi zorunlu.
Ben de bu konuda biraz katı düşünüyorum. Köşe yazarı ve kanaat önderlerinin siyasi-toplumsal etkinliklerde yer almasında (açlık grevlerinde arabuluculuk gibi meslek ötesi misyonlara girme dışında) sakınca yok. Ama, haberciler ve onların yöneticileri, siyasi içerikli etkinliklere katılmama ilkesine bağlı kalmalı.
Tek istisnası, bizim meslekle ilgili ifade, eylem ve gösterilere katılmaktır.