Bazı konulara tekrar tekrar dönmek üzücü. Okurlar için önemli olan husus, haber diline ve etik bakışa özenli bir duruş benimsemek kadar, tutarlı bir çizgiyi tutturup ondan vazgeçmemek.
Bu köşede, acı, afet ve felaketlerin haber yapılmasında nelere dikkat edilmesi gerektiğini yazıp duruyorum.
Gazetecinin ve editörün kendini toplayıp titizlenmesi gereken bir alandır bu.
Çünkü felaketler, acılar herkesin başına gelebilir; gazetecilerin ve yakınlarının da bundan muafiyeti yoktur.
Duyarlı olunması gereken "olayların" başında intihar haberleri geliyor.
Konuya ayrıntılı olarak birkaç kez bu köşede değindim.
Uluslar arası alanda yapılan sosyolojik araştırmaları, medyada intihar haberleri konusunda izlenmesi gereken kuralları yansıtmaya çalıştım.
Amacım "farkındalık" yaratmak.
Biri 5 Nisan, diğer ikisi 9 Nisan tarihli gazetede yer alan intihar haberlerine dikkat çekecek olmamın sebebi yine bu.
5 Nisan tarihli baş sayfada üstten verilen haber, Halis Toprak'ın genç eşinin intihara teşebbüs ettiğini anlatmaktaydı.
Bu haberde, Toprak'ın eşinin sadece yaşı nedeniyle duyarsızlığa hedef oluşu ötesinde, asıl hangi yollardan intihara kalkıştığına dair ayrıntılar dikkat çekiyordu. Baş sayfada değinilen intihar (teşebbüsü) yöntemine, iç sayfada uzun uzun anlatılmıştı.
9 Nisan tarihli Günün İçinden sayfasında da alt alta iki "problemli" intihar haberi vardı.
Bunlardan biri, İstanbul'un tanınmış bir kebapçı zincirinin sahibi olan Ziya Bingöl'ün intihar sonucu ölümü ile ilgiliydi.
"Borç intiharı" olarak duyurulan gelişmeyle ilgili haber, gereksiz ayrıntılar içermekteydi.
Haberin ilk cümlesinde, Bingöl'ün nasıl intihar ettiği anlatılmaktaydı.
İkinci paragrafta da "intihar yöntemi" nin bedeninde nasıl bir "hasar" yarattığı, çalışanları tarafından cesedinin "hangi halde" bulunduğu anlatılıyordu.
Ve, hemen altında bir başka intihar haberi...
İntihardan Kurtardılar Kazada İki kişiyle Öldü başlıklı, Diyarbakır mahreçli bu haberde ise, intihar teşebbüsüne mani olunan bir gencin hastaneye taşınması sırasında iki akrabasıyla beraber kazada ölümü anlatılmaktaydı.
Bu haberde de gencin nasıl intihar etmeye çalıştığı anlatılmıştı.
Şimdi sorabiliriz?
Haberlerde intihar yöntemi ile ilgili ayrıntıları vermeye gerek var mı? Bunları verince haberler çok büyük bir anlam mı kazanıyor? "Yöntem", habere ne katıyor?
Acaba ölenin yakınları, onun nasıl öldüğünün kamu tarafından bilinmesini ister mi, yoksa duydukları acıya ve ölenin anısına saygı adına bunun "özel"de kalmasını mı tercih ederler? Acaba bu olay biz gazetecilerin yakın çevresinde birinin başına gelse nasıl davranmak isteriz?
Bu sorular üzerine birkaç dakika düşünmek isteyen var mı?
Sadece bu değil, başka nedenleri de hesaba katmalıyız.
1 Şubat tarihinde bu köşede çıkan ayrıntılı "intihar haberleri nasıl verilmeli?" başlıklı yazıda, şu iki noktaya dikkat çekmiştim:
Haberin kimi unsurları özendirici, kimi unsurları ise intiharı önleyici özellik taşıyabilir. Uzmanlar özendirici olanın intihar haberlerinin değil, o haberlerdeki bazı unsurlar olduğunu iyi bilmelidir. Önemli olan haberin kendisinden "kaçınmak" değil, olumsuz unsurlardan uzak durmaktır.
İntiharın teknik ayrıntıları haber yapılmamalıdır. Mesela, 'ölüm nedeni karbon monoksit zehirlenmesi' gibi bir ayrıntı zarar vermeyebilir, ama o şahsın hangi araç, düzenek ve usule intihar ettiğine dair ayrıntılar "özendirici" olabilir; buna meyilli kişilerde "kopyalama"ya yol açabilir.
Biraz düşünenler, her iki haberde de intihar yönteminin anlatılmasının son derece gereksiz olduğunu anlamaktam gecikmeyecekler.
Muhabirler bunu telaşla göz ardı edebilir.
Duyarlı gazetecilik ezberleri adına bozmak, sayfaları çatan editörlerin görevi.
