Geçenlerde ölen John Nash'ın deyimiyle eğer oyunu, "birinin kaybı üzerine" kurarsan, gerçekte kazanır mısın?
Modern ekonominin babası Adam Smith bundan 222 yıl önce Ulusların Zenginliği'ni anlatırken rekabet kavramını şöyle tanımlıyordu "Bireyin hırsı, ortak yarar sağlar."
Aralarında çıkar çatışması olan rakiplerden birinin kazanmasını, diğerinin kaybetmesine bağlayan bu yaklaşım, rekabet oyununu "kazan/kaybet" üzerine kurmamızı sağladı.
Mesela Londra'daki kaldırımların somaki mermer olabilmesi ancak ve ancak, Somali'nin sömürülmesiyle mümkün olabilecekti. Fakat bunun "sıfır toplamlı bir oyun" olduğunu anlayabilmemiz çok uzun zaman aldı. Geçtiğimiz yüzyılda 2'si dünya savaşı, 17 büyük "çıkar çatışması" yaşadık ve 100 milyon insan, doğal olmayan sebeplerle işte bu yüzden öldü.
'Ulusların Zenginliği'nin yazıldığı çağda insanların çoğu, savaş ve salgın dışında doğduğu yerden en fazla 20 km yarıçaplı bir coğrafyada 'kazan/kaybet' oyununu hissetmeden var olabiliyordu. Fakat bugün medya araçları ve bilgi teknolojileri yardımıyla küre, 'global köy' halini alınca, birimizin kazancının diğerinin kaybına bağlandığı "eski normal" işe yaramaz hale geldi.
Bugün BP, 'delinen benim rafinerim' diyemiyor. Çin 'Yuan benim param, istediğim gibi değerlendiririm' diyemiyor. Birinin tehdidi, ötekinin fırsatı değil artık. Zira sıfır toplamlı oyun aynı gemideki insanlık algısı ile birlikte, 'kazan/ kazan' kültürüne evirilmeye başladı..
Adam Smith'in 'İyi sonuç almak için gruptaki herkes kendisi için en iyi olanı yapmalıdır' düşüncesi, bize kirli, ısınan ve çevre sorunlarıyla boğuşan bir dünya bıraktı..
Kazan/kazan oyunu ise Adam Smith'i şöyle düzeltiyor: "En iyi sonucu almak için gruptaki herkes hem kendi hem de grup için en iyi olanı yapmalıdır."
Zira grup dediğimiz şey, kıtlığı ve bolluğuyla üzerinde yaşadığımız tek gezegen olan dünyadan başkası değil.