Agoralar, ticaretin ilk ara yüzüydü.
Bugün de kullanıyoruz. Yazı, ikinci ara yüzü oldu ticaretin ve anlaşma, hukuk ile genişledi. Telefon, üçüncü ara yüz oldu. İnsanlar, bir diğerinin yüzünü dahi görmeden mal alıp satmaya başladılar.
Derken faks geldi ve anlaşmaları bir yerden ötekine ulaştırınca dünya ticaret hacmini tek başına beşe katlayıverdi Bugün ticaretin beşinci ara yüzü olan e-ticaret var hayatımızda.
İnternetin temsil ettiği dünyada mağazalar da cüzdanlar da cebimizde, yan yana bir tık mesafesinde... Hal böyle olunca e-ticaret üzerinden kendini var etmek isteyen yeni girişimcilerin sayısındaki patlama; anlaşılabilir oluyor.
Türkiye, bu modern vadide 25 milyar liralık bir büyüklüğü yakalamış durumda. Beklenti, bu hacmin gelecek yıl 35 milyarı aşacağı tahmini var.
Sayıları binleri 14 bini bulan e-ticaret sitelerinde iş hacmi dağılımı, gerçek dünyamızdan pek farklı değil. Toplam e-ticaretin aslan payını yaklaşık 100 firma alıyor ve bunların çoğu da yabancı yatırımlar. Peki, Türkiye'de e-ticaret, henüz kendi potansiyellerine ulaşmış mıdır?
Küçük firmalar nerede hata yapıyorlar?
Neden gelişmiyorlar? Sorun, sermaye mi yalnızca? Tam olarak bunlar değil. Intel Capital'in küresel zirvesinde konulardan biri de buydu. CEO Arvind Sodhani ilginç bir örnek paylaşıyor. Mesela "Afrika" diyor Sodhani; "buradaki insanlar e ticaret ile her şeyi almaya hazırlar fakat bankacılıktan ödeme ve lojistik hizmetlerine dek altyapı uygun olmadığı için e-ticaret vadisinde yürüyemiyorlar."
Bizde, hukuk altyapısı dâhil ödeme sistemleri ve dağıtım ağı da oturmuş durumda. Peki başka? "alım gücü" diyor Sodhani; "bu e -ticaret için kritik eşiği belirler." Türkiye'de 15 bin dolara giden fert başına milli gelir rakamları, kritik eşiği aştığımızı gösteriyor.
O halde ben neden ülkemdeki e-ticaretin potansiyellerine henüz ulaşmadığını düşünüyorum?
Misal Bursa neden e-ticaret'in imkânlarını kullanmaz? Kentlerin bu şansı varken neden ilgi duymayız fazlaca?
Los Angeles'deki teknoloji firmaları zirvesinde dillendirilen bir konuya geliyor dayanıyor söz: E-tik ticaret. Ne mi demek istiyorum?
Ticaret, elektronik de olsa, etik olmak zorunda. Bizdeki firmalar henüz malı almadan kartından para çeker. Mal eksik gelmiştir, haftalarca uğraştırır. Malı satarken gösterdiği özeni, teslimatta göremezsin. Hele ki tatmin olmamışsan, seni yüzüstünde bırakırlar.
Kültür, aklı değil, etik dışı kurnazlığı besleyince, bizdeki e-ticaret, potansiyellerine erişemez, ondan umulan faydayı sunamaz ve durgunluk tehdidindeki ekonomiye yeterince dinamizm katamaz.
Ticaretin yeni yolu elektronik olsa da etik olmayan tutum değişmedikçe, firmalarımız da güdük kalacaktır.
