Kemik suyu son yıllarda tarım öncesi dönemin besinlerinin tüketimine dayalı olan Paleo yani Taş Devri Diyeti ve yine doğal besinlerin tüketimiyle bağırsak hastalıklarının ve otizm gibi otoimmun hastalıkların tedavisinde yarar sağladığı savunulan GAPS diyetiyle gündeme oturup popüler hale geldi. Hatta Amerika'da kemik suyu satan kafeler açıldı. Dünyada pastörize kemik sularının marketlere girmesinin yanı sıra ülkemizdeki et restoranlarında kemik suyunun tüketicilere satılması "Kemik suyu şifadır" algısını yeniden gündeme taşıdı. Maalesef doğru bilimsel kaynakları takip etmeyen bazı bilim insanları da "Kemik suyu damarları koruyor" diyerek tavşanlar üzerinde yapılan laboratuvar araştırmalarını referans gösteriyor. Sosyal medyada da kemik suyunun, kemik ve eklemleri güçlendirmenin yanında cildi güzelleştirdiği, karaciğerden toksin atımını artırdığı, bağışıklığı güçlendirdiği, yaraların iyileşmesine ve sindirime yardımcı olarak gaz, şişkinlik gibi problemleri önlediği iddia ediliyor. Peki gerçekte kemik suyu hakkında ne biliyoruz? Bu konuyu size tüm açıklığıyla anlatmak istiyorum. Kemiklerin kısık ateşte uzun süre kaynatılması ile elde edilen kemik suyu, yıllardır halk arasında özellikle kemik ve eklem rahatsızlıklarıyla başı dertte olan hastalara önerilir ve doğa mucizesi olarak gösterilir.
EKLEM AĞRISINI GEÇİRMEZ
Kolajen vücutta çok önemli görevlere sahip bir proteindir. Dokulara dayanıklılık kazandırır, kemik, bağ doku ve eklem gibi yapıların oluşumunda görev alır. Kemik suyunun kolajen içeriği sayesinde eklem iltihabı yani artriti olan hastalarda faydalı olduğu düşünülmektedir. Oysa 2015 yılında Harvard Tıp'ta yayınlanan makaleye göre kemik suyu kolajen içermesine rağmen, kemik suyundan gelen bu kolajen emilip doğruca diz, kalça gibi eklem bölgelerine taşınamadığından zannedilen mucizevi etki sağlanmaz. Kemik sağlığı için vücudun kolajen üretimini artırmak gerekir ki bunu sağlamak için ise aminoasit kalitesi yüksek olan et, tavuk, balık eti, yumurta gibi protein kaynakları tüketilmelidir. Bununla birlikte vücutta kolajen üretimi esnasında kolajen çarpraz bağları oluşur, bu bağları oluşturan hidroksilaz enziminin çalışması için A ve C vitaminleri, bakır ve çinko gereklidir. Ayrıca roka, ıspanak ve lahana gibi yeşil yapraklı sebzeler, vücudun kolajen üretmini destekleyen lutein içerir.
CİLDİ PÜRÜZSÜZ YAPMAZ
Kolajen vücudun su ve mineral dengesini düzenleyerek cildin elastikiyetini korur. Ancak kemik suyunun içindeki kolajen doğrudan eklemlere taşınmadığı gibi cilde de direkt alınmaz. Kemik suyunun parlak ve pürüzsüz bir cilt oluşturduğunu savunanlar bunu içerdiği kalsiyum, magnezyum, demir gibi mineraller ile bağdaştırmaktadır. Oysa 2017 yılında Food and Nutrition Dergisi'nde yayınlanan araştırmada kemik suyundaki kalsiyum ve magnezyum minerallerinin düzeyinin çok düşük olduğu bulunmuştur. Yani kemik suyu tüketmek cildi güzelleştirmez. Parlak ve kusursuz bir cilt elde etmek istiyorsanız vücudunuza yeterli sıvı alımını sağlamalısınız. Ceviz, fındık, badem gibi yağlı tohumlardan her gün bir avuç tüketmeye özen göstermelisiniz. Sofralarınızda taze sebze ve meyveye mutlaka yer vermeli; özellikle yeşil yapraklı sebzeleri bolca tüketmelisiniz. Omega 3'ten zengin somon, uskumru gibi balıkları tercih etmelisiniz.
SİNDİRİMİ İYİLEŞTİRMEZ
Kemik suyu, sindirime yardımcı olduğu iddia edilen jelatini içerir. Bazı çalışmalar jelatinin bağırsak hareketlerini artırabileceğini ve bu şekilde yiyeceklerin sindirimini kolaylaştırmaya yardımcı olabileceğini savunsa da jelatinin sindirimi düzenleyici etkilere sahip olduğuna dair kanıtlar yetersizdir. Sindirim sisteminizi rahatlatmak, gaz ve şişkinlik probleminizi önlemek için beslenme rehberleri ise bol suyu, haftada en az bir kez kuru baklagili, her gün en az beş porsiyon meyve-sebzeyi, tam tahılları, bol posa içeren diyeti önerir. Düzenli fiziksel aktivite sağlıklı beslenmeye eşlik etmelidir.
KEMİĞİ GÜÇLENDİRMEZ
Vücudumuzdaki kemiklerin yapıtaşları olan mineraller kalsiyum ve fosfordur. Bu nedenle kemik suyunun kalsiyum ve fosfor içeriği sayesinde kemik oluşumuna katkı sağlayacağı ve osteoporozu önleyeceği düşünülmektedir. Ancak kemik suyu 48 saat boyunca kaynadığında bile kemiklerden et suyuna çok az kalsiyum geçer. Bu kalsiyum miktarı günlük gereksinim düzeyinin yüzde 5 kadarını karşılamaya bile yetmez. Güçlü kemikler için süt, yoğurt, peynir, fosforun zengin kaynağı balık, tam tahıllar ve kuru baklagillerle beslenmeniz kesin sağlık yararı elde etmenizi sağlayacaktır.
TOKSİK METAL RİSKİ
2013 yılında Medical Hypotheses'de yayınlanan bir çalışmada kemiklerin ağır metalleri tuttuğu ve bu nedenle özellikle çocuklar için tüketimde risk olabileceği bildirilmiştir. 2017 yılında Food and Nutrition Research dergisinde de özellikle tavuk etinin kemiğinden elde edilen et sularının düşük miktarda da olsa kadmiyum ve kurşun içerebileceği, bunun da toksik etkiler oluşturabileceği sonucuna ulaşılmıştır.
KANITLAR YETERSİZ
Popülerliği yüksek olmasına rağmen kemik suyuna ilişkin çok az sayıda bilimsel araştırma vardır. Sağlık otoritelerince kemik ve eklem hastalıklarında yarar sağladığına dair bir görüş raporu bugüne kadar bildirilmemiştir. Kemik ve eklem hastalıklarında yarar sağlayacak, bilimsel desteklerle kanıtlanmış diyet modelinde bol su içmek (günde 8-10 bardak), bol sebze ve meyve tüketmek, haftada en az iki kez balık tercih etmek, yağlı kırmızı et tüketimini azaltmak, işlenmiş besin tüketimini azaltmak, besin çeşitliliği sağlamak başlıca yapılması gerekenler olarak belirtilmektedir. Ayrıca kalp sağlığını olumlu etkiler bilgisi de mevcut bilim çalışmalarında yer almamaktadır. Ancak özellikle tavşan ve fareler üzerinde yapılan çalışmalarda bu hayvanların damar sağlığını koruyucu etkisi gösterilmiş olsa da insanlarda kalbi koruduğuna dair kanıt maalesef yoktur.
SOĞUK ALGINLIĞINA ETKİSİ
Bazı çalışmalarda kemik suyuna çorbanın balgam atımını artırdığı ve burun akıntısı, öksürük gibi semptomları azalttığı gösterilmiştir. Ancak yapılan bu çalışmalar az sayıda kişiyi içeren çalışmalardır ve hazırlanan kemik suyuna bolca sebze eklenerek yapılmıştır. Kısacası kemik suyundan çorba grip, soğuk algınlığı gibi durumlarda sebze ile hazırlandığında yarar sağlayabilir ama bunun etkinliği de kanıta dayalı değildir.
