Türkiye'de çok değil 20 yıl önce yaklaşık 1 milyon manda olduğu söyleniyor.
Ne yazık ki şu anda manda sayısının ülke genelinde 100 bine, yoğurdu bu nedenle ünlü olan Kandıra'da manda sayısının da 1000'e kadar gerilediği tahmin ediliyor.
O nedenle Kandıra'da yüzde 100 manda sütünden elde edilen İtalyan peynirleri Mozzarella, Burrata, Ricotta ve Mascarpone ile birlikte manda yoğurdu ve kaymak üretim tesislerini dolaşınca umuda kapıldım.
Aynı zamanda Kocaeli Mandacı Birliği'ni de kuran Niyazi Yelkencioğlu ve ortağı Ömer Aral, 5 milyon dolarlık yatırımla Kandıra'da 2013'te 55 bin dönüm üzerinde Buffa markasını hayata geçirmiş. Hijyen bir ortamda yetiştirilen mandalar otomatik süt sağım aletleriyle bir yandan kaliteli süt verirken, diğer yandan da İtalya'dan getirilen son teknoloji ürünü makinelerle 2015 yılında peynir, kaymak ve yağ üretimi başlamış.
Türkiye'de manda sayısı hem giderek azalıyor hem de verimleri çok düşük. Yani bir İtalyan mandası günde ortalama 10-15 litrelere kadar ve hatta bazıları 25 litre süt verirken, yerli mandalarda bu oran 5 ya da 6 litreleri zor buluyor. O nedenle Buffa'nın ortakları verimli 200 İtalyan mandası getirterek bu işe koyulmuş. Türkiye'de İtalyan peyniri üretebilmek için de İtalya'da 20'ye yakın çiftlik dolaşıp, tüm incelikleri öğrenmiş, bununla da yetinmemiş, İtalyan peynir ustalarını da Türkiye'ye transfer etmiş.
Kısa sürede gelinen nokta şöyle. Sahip oldukları 8 boğa sayesinde manda sayısı 500'e çıkmış. Günde 2 ton süt işlenmeye başlanmış. Kocaeli Manda Birliği içinde yöredeki halka, erkek manda malak satışına başlanmış.
Annesi yüksek süt verdiği için daha sonra damızlık olarak kullanılan bu malaklar sayesinde yerli ırkın süt verimliliği de yukarı çıkmaya başlamış. Öğreniyorum ki yerli mandaların fiyatı 600 ile 800 lira arasındayken, İtalyan mandaların fiyatı 3 bin 500 eurodan başlıyor ancak süt verimi günün sonunda çiftçiye katbekat kazandırıyor.
Adeta bir okula dönüşen Buffa'yı Samsun ve Giresun Manda Birliği de dahil birçok birlik ziyaret etmeye ve bilgi almaya başlamış. Niyazi Yelkencioğlu, henüz tesise yaptıkla terı yatırımın dönmediğini, ancak 7 yıl sonra üretim kapasitesini 10 tona çıkardıklarında yatırımın da geri döneceğini söylüyor.
Niyazi Yelkencioğlu, pazarlamadan sorumlu ikinci kuşak Ali Aral ve Eren Yelkencioğlu ile tesisi gezdik.
Eren Yelkencioğlu, soğuk zincirle Türkiye'de 200'e yakın restorana ve Kayseri ve Antalya dahil Anadolu'da birçok satış noktasına ve otele İtalyan peynirlerinden satış yaptıklarını söylüyor.
Niyazi Yelkencioğlu, inek sütünün litresinin 80 kuruş, manda sütünün litresinin ise 7 litre olduğunu, kalsiyum ve protein bakımından zengin olan manda sütünün önemini kavrayan köylünün yeniden mandaya yönelmeye başladığını söylüyor.
Türkiye'de hayvancılığın önünü işte bu tarz başarılı, örnek girişimler açacak. Umarım Buffa gibi örneklerin çoğalması, köyülülerin de bu işin bilincine varmasıyla manda sayısı yeniden 20 yıl öncesi adetlere ulaşır.
