Günümüzün önde gelen kavramlarından birisi olan 'küreselleşme'nin tohumlarının atıldığı dönem 1871 ile 1914 arası 43 yıllık dönemdi. Küresel ticaretin hız kazanmasının önemli gerekçelerinden birisini ülkeler arasında 'sabit kur sistemi'ne dayalı bir uluslararası para sistemi oluşturabilirdi. Bu nedenle, Britanya İmparatorluğu'nun, diğer bir deyişle Birleşik Krallık'ın 1860'dan itibaren öncülük ettiği ve Osmanlı İmparatorluğu'nun da dahil olduğu 'altın standardı'na dayalı para sistemine 1871'de Almanya'nın dahil olmayı kabul etmesi ve diğer büyük ülkelerin takip etmesiyle, 1914'e kadar sisteme dahil olan ülke sayısı 45'e yükselmişti.
Bu köşe yazısını aşağıdaki linke tıklayarak sesli bir şekilde dinleyebilirsiniz
Küresel ticaretin kolaylaştırılmasının bir değer gerekçesi ise ulaşım koridorlarının gelişmesi ve denizcilikteki teknolojik sıçramaydı. Bununla birlikte, navlun ve ulaşım maliyetlerinin ve mesafenin küresel ticaret üzerindeki etkilerine baktığımızda, 1870-1969 dönemi verileriyle 1990'lı yılları karşılaştırdığımızda, sanılanın aksine, 'uluslararası ticarette mesafe'nin yüzde 37 oranında daha zorlayıcı etkisi olduğu gözleniyor. Belki bu durum, uluslararası ekonomik ve ticari işbirliklerinde 'bölgeselleşme' olgusunun 1990'lardan bu yana neden hız kazandığı konusunda yeterli ipucu teşkil edecektir.
ASEAN (Güney Doğu Asya, 1967) Avrupa Gümrük Birliği (1968) en eski örneklerden iken, APEC (Asya-Pasifik, 1989), MERCOSUR (Latin Amerika, 1991-1994), KEİB (Karadeniz, 1992), ECOWAS (Batı Afrika, 1993), NAFTA (Kuzey Amerika, 1994) bir çırpıda sayabileceğimiz ve yukarıda belirttiğimiz hususu doğrulayacak bölgesel işbirliği adımları. Günümüzde küresel ticaret ortalama 5100 km civarında bir uzaklıkla gerçekleştiriliyor. Türkiye'nin toplam ihracat km mesafesi ise 3000 km. Bu durum, Türkiye'nin ihracatını katlamak için, ortalama ihracat mesafesini en az 2000 km daha arttırması gerektiğini gösteriyor. Bu da, Afrika, Latin Amerika ve Güney Doğu Asya'ya ağırlık vermemizi gerektirmekte.
TCMB ekonomisti Yusuf Kenan Bağır'ın 7 Eylül 2020'de yayınlanmış olan çalışması, Almanya, İngiltere, İspanya ve İtalya gibi ülkelerin önünde, dünyada diplomatik misyon sayısı itibariyle 6. sırada olan Türkiye'nin stratejisinin ve bilhassa son dönemde ciddi ağırlık kazanmış olan 'Afrika Açılımı'nın ne kadar değerli olduğunu bir kez daha teyit ediyor. Çalışma, 2008- 2016 arasında 39 yeni büyükelçilik açan Türkiye'nin ihracatı incelendiğinde, büyükelçilik açılmasının ilgili ülkeye yapılan ihracatı yüzde 26,9, ürün çeşitliliğini yüzde 9,9; ihracat yapan firma sayısını ise yüzde 7,7 arttırdığını gösteriyor. Türkiye'nin adımlarını taçlandıracak en kritik proje ise Türkiye Lojistik Merkezleri (TLM).
Kovid-19 küresel virüs salgını, ülkeler arasında küresel ticareti yeni bir 'meydan okuma' sürecine taşıdı. Tüm dünyada 25 trilyon doları aşmış olan e-ticaret, 2020'de pandemiyle birlikte, ülkeler arasında da 1 trilyon doları geçmek üzere. Türkiye'nin ihracatını önce 250 milyar dolara, ardından 500 milyar dolara taşıması; elektronik ihracattaki iddiasını arttırması, ilk etapta Afrika, Kuzey Amerika, Avrupa ve Doğu-Güney Doğu Asya'da 3'er, Latin Amerika'da ise 2 olmak üzere, 15 TLM açarak ihracatta mesafenin sebep olduğu dezavantajı lehine dönüştürmesiyle mümkün. Dışışleri Bakanlığımız diplomatik misyonlarımızı zenginleştirir iken, Ticaret Bakanlığımız ve Türkiye İhracat Meclisimiz de ticari misyonlarımıza hız verecek.
