Türkiye, Kürt sorununun çözümüne endekslenmişken, süreçte aktif rol alan Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nun, ilginç bir merakını paylaşmak sanırım yararlı olacak. Zira Davutoğlu'nun "sıfır problem" için uğraş verdiği Ortadoğu- Kafkaslar-Balkanlar ekseninde çatışma fitilini hep "ırkçı talepler" ateşledi. Haliyle Davutoğlu da kütüphanesinde "ırkçılık" üzerine geniş bir literatür biriktiriyor.
"Yugoslavya, Irak ve Afganistan'ın, bulundukları bölgelerin mikro modelleri oldukları için çöktüklerini" düşünen Davutoğlu, bu çökmeden çıkarılacak dersi de "Mikro modellerdeki sorunlar süratle küresel hale dönüşebilir" uyarısı ile özetliyor.

***
Irak-Suriye-KKTC-Mısır-İsveç hattındaki programının son durağına yaklaşan Davutoğlu ile kısa bir süre önce Slovenya'da idik. Bled Stratejik Forumu'na katılan Davutoğlu'nun, modern derviş sınırlarında gezen, küresel etkili, sufi şahsiyetinin derinliklerine indik.
Davutoğlu, "Hitler dönemine ait ırkçılık konulu kitaplar Almanya'da yasaklandığı için bunları Doğu Avrupa ülkelerinde bulmak mümkün. Çoğu sahaflara düştü" dedikten sonra, şu anısını aktardı:
"2005'te Başbakan'la Varşova'ya gittiğimizde bir pasajın içinde küçük kitapçı dükkânı gördüm. Başbakan'dan 10 dakika izin istedim. Nasıl daldıysam 3 saat sonra otele dönebildim. Irkçılıkla ilgili kitaplar vardı. Üstün ırk olan hayvanlara, örneğin atlara bile okuma yazma öğretilebileceği savunuluyordu. Dükkân sahibi, 'Meraklısınız' dedi ve bir kitap getirdi. Hitler'in propaganda kitabı. İçindeki resimler orijinaldi. Hitler'in hiç bulunmayan fotoğrafları yapıştırılmıştı. Kitaba, 500 euro istedi. Ben, ilgilenmiyormuş gibi yapıp bir kenara ayırdım. Rafları incelemeye devam ettim. Diğer kitaplar 420 euro tuttu. Tam bu sırada, 'Şunu da alayım, hepsine 500 euro vereyim' dedim. Satıcı itiraz etti ama sıkı pazarlıkçıyımdır, ikna ettim. Bu sırada bana dönerek, 'Bu kitapların yurtdışına çıkması için izin gerekiyor. Benim hukuken bunu söyleme zorunluluğum var ama sizin duyma zorunluluğunuz yok' dedi. Ben de özel izinle geldiğimi söyledim.
***
Slovenya'daki kısa programda Davutoğlu'nun antika eşyalara, kitaplara olan düşkünlüğünü de gözlem fırsatımız oldu. Birkaç saatlik soluklanmada, 1. Dünya Savaşı'ndan kalma kalem seti, kahve değirmeni, lamba, 1950 basımı 'Prag-Viyana-Atina-Paris-Stockholm' şehir kataloğu aldı. Hatta, "Stockholm şehir planını İsveç Dışişleri Bakanı Bildt'e hediye edeceğim. 50 yıl önce yaşadığı kent nasılmış bir görsün" dedi.
Derken, Ljubljana'dan topladığı kitapları saymaya başladı. Alman gezginin 1800'leri ve İstanbul'u kapsayan hatıratı. Avrupa Tarihi (1801), 1920-30 baskısı ırkçılık kitapları. Asya'daki Türkler (1811), Nihilizm Devrimi (1938). Devrim ve Restorasyon, Büyük Düşünürlerin Düşünce Tarihi, Akdeniz Tarihi-Kültürü (1917), Dünyada Japonya (1938). Latin Amerika'ya giden bir gezginin Eldorado'da (1924) adlı hatıratı.
***
Davutoğlu, Endonezya-Türkiye arasındaki keşfini de anlattı. "Bir seferinde Endonezya'da Latinize yazılmış bir Kuran buldum" diyen Davutoğlu, sözü İstanbul'a getirdi. Kafasını dinlediği anları ve mekanların ipuçlarını vermeyi ihmal etmedi:
"Geçenlerde sabah namazından sonra Yahya Efendi'ye gittim. İstanbul'un pek bilinmeyen güzel yerlerinden biridir. Çırağan'ın üstünde. Yahya Efendi, Kanuni Sultan Süleyman'ın hocasıdır. İstanbul'da oraya koşarım. Manevi hava ve nefis manzara... Rica ettik, camiyi açtılar. Orada da Latinize Kur'an gördüm. Yine Arapça ama Latin alfabesi ile yazılmış Kur'an!"
Ve Davutoğlu finalde, "21.Yüzyılda Küresel Yönetişim" konulu konferasında "zihniyet değişimi" temasını işleyerek Slovenya'dan, şu mesajı verdi:
"Küreselleşme çok kültürlülük yaratıyor. Çocuklarımıza, geleceği şekillendirebileceklerini öğretmeliyiz. Somali'deki, Brüksel'deki çocukların güvenliğinin önemi aynı olmalıdır!"