Bu haftaki yazımızda okurlarımız ve çalışma arkadaşlarımız tarafından sıklıkla gündeme getiren ve çeşitli zamanlarda köşemizde ele aldığımız konularla ilgili mini bir test yapalım.
İlk sorumuz şöyle:
Süreli yayınlarda kişilerin şeref ve haysiyetini ihlal edici nitelikte ya da kişi ve kurumlarla ilgili gerçeğe aykırı yayım yapılması halinde aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
a) Yayından zarar gören kişinin iki ay içinde göndereceği hukuka uygun cevap ve düzeltme metni, kanunda belirtilen sürelerde yayımlanır.
b) Cevap ve düzeltme metni ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunda yer almak zorundadır.
c) Gazetenin cevap ve düzeltme hakkına saygı göstermemesi halinde Sulh Ceza Hâkimi'ne müracaat edilebilir.
d) Düzeltme ve cevap hakkı, ilgili kişinin ölmesi ya da ölmüş olması durumunda mirasçıları tarafından kullanılabilir.
e) Cevap ve düzeltme metni şikâyete konu haberden daha uzun olabilir. Şikâyete konu metinle aynı büyüklükte ve aynı puntolarla yayımlanması gerekmez.

*** İlk soruyu okumayı bitirdiyseniz, ikinci sorumuz geliyor:
Aşağıdakilerden hangisi gazetecilerin sosyal medya kullanırken dikkat etmesi gereken hususlardan değildir?
a) Öncelikle gazeteye vermesi gereken haberleri, yazı işlerinin denetiminden geçmeden ve gazetede yayımlanmadan sosyal medya üzerinden paylaşmamak.
b) Resmen olmasa da pratikte sosyal medya hesabının çalıştığı kurumu temsil ettiğini unutmamak.
c) Sosyal medya hesaplarını kullanarak spekülatif haberlerin yapılmasına ya da yayılmasına zemin sağlamamak.
d) Sosyal medyayı bir haber kaynağı olarak görmek ama veri ve bilgilere gazetecilik hassasiyeti ve şüpheciliğiyle yaklaşmak.
e) Sosyal medyayı eğlence amaçlı kullanmamak. ***
Üçüncü sorumuzla ilgili konuyu geçtiğimiz haftalarda birkaç kez gündeme getirmiştik:
Gazeteciler ile PR'cılar arasındaki ilişkinin nasıl olması gerektiğine dair aşağıdakilerden hangisi etik bakımdan yanlıştır?
a) Gazeteciler ile PR'cılar meslek ilkelerinden taviz vermemek kaydıyla ilişki kurabilirler.
b) Gazetecilerin katıldıkları basın gezilerinin masraflarının kurumları tarafından karşılanması daha doğrudur.
c) PR'cılar tarafından gönderilen basın bültenleri olduğu gibi yayımlanmamalı, gazetecilik süzgecinden geçirilerek, haber değeri olduğu takdirde değerlendirilmelidir.
d) Gazeteciler PR şirketlerinden gelen pahalı hediyeleri kabul etmemelidir.
e) Bir gazeteci PR şirketinin davetlisi olarak basın gezilerine katıldığında o konuyla ilgili bir yazı yazmak zorundadır.
*** Geliyoruz fotoğraf meselesine.
Dördüncü soru:
Aşağıdakilerden hangisi haber fotoğrafıyla ilgili ilkelerden biri değildir?
a) Fotoğraf haberi açıklayıcı ya da destekleyici nitelikte olmalıdır.
b) Fotoğrafta haberin konusuyla ilgili olmayan kişi ya da nesneler bulunmamalıdır.
c) Fotoğraf özel hayatın gizliliğini ihlal etmemelidir.
d) Kullanılan fotoğraflarda telif hakkı ihlali yapılmamalıdır.
e) Fotoğrafın görsel kalitesi yüksek olmak zorundadır. ***

Son olarak mesleğimizle ilgili bazı yanlış anlaşılmaların önüne geçmeye çalışalım. Soru beş:
Aşağıdakilerden hangisi gazete ombudsmanının görev ve yetkileri arasında değildir?
a) Gazete ile okur arasında köprü kurmak, okurların öneri ve eleştirilerini yazı işlerine ulaştırmak.
b) Gazetenin ürün kalitesini denetlemek, iyileştirilmesi için çaba sarf etmek.
c) Haber dili ve anlayışının evrensel değerlere uyumlu hale getirilmesi için çaba sarf etmek.
d) Gazetecilik mesleğinin ve gazetecilerin yüzleştiği sorunları gündeme getirmek.
e) Yaptıkları haberler hakkında çok sayıda şikâyet gelen muhabirleri görevden uzaklaştırmak.
Size doğru gelen şıkları işaretlediyseniz cevap anahtarına bakabiliriz.

***

CEVAP ANAHTARI
1) Doğru yanıt e şıkkı.
Yani cevap ve düzeltme metni aynı puntolarla yayımlanmalı, haberden uzun olmamalıdır.
2) Doğru yanıt yine e şıkkı.
Gazetecilerin sosyal medyayı eğlence amaçlı kullanmaları konusunda bir sınırlama mevcut değildir. İşle eğlenceyi birbirine karıştırmamak kaydıyla.
3) Elbette, doğru yanıt yine e şıkkı. Böyle bir mecburiyet mevcut değildir.
4) Evet, bildiniz. Fotoğrafın görsel kalitesiyle ilgili bir etik standart yok, ama fotoğraf kaliteli olsa daha iyi olur tabii.
Yanıt e şıkkı.
5) Ombudsmanların icrai yetkisi yoktur. Ancak tavsiyelerde bulunabilirler. Sabah gazetesi ombudsmanı da bugüne dek hiçbir muhabir ya da editörün kovulmasına, cezalandırılmasına neden olmamıştır. Yani yanıt bütün sorularda olduğu gibi bu soruda da e şıkkı.