28 Şubat'ta verilen hava durumu haberinde '29 Şubat'ta Okullar Tatil mi' sorusunu sormuş haberinin okunmasını isteyen editörümüz. Oysa 2018 yılında Şubat ayı 28 gün.
Koreli SHINee grubu vokali Kim Jong-hyun'un ölümü 'K-Pop' hayranlarını yasa boğmuş. Sabah gazetesinin bu haberi verirken isim benzerliği nedeniyle NU'EST grubu üyelerinden birinin fotoğrafını kullanması okurlarımızı daha da üzmüş. 30'dan fazla mesaj geldi.
Türkiye'nin gelmiş geçmiş bütün partileriyle ilgili raporda Müdafaa-i Hukuk Hareketi Partisi'nin genel başkanı olarak Musa Ünal belirtilmiş. Oysa partinin başkanı Kadir Kartal.
Trump, CIA'ye ilk kadın başkan olarak Gina Haspel'i atadı. Gazete bu haberi California'da Demokrat Parti temsilcisi olan Dianne Feinstein'in fotoğrafıyla duyurdu. İkili arasında fiziksel bir benzerlik arayan, elbette bulabilir. Neticede ikisi de insan.
Stephen Hawking öldü. Hakkında sayısız haber yazıldı, eserleri anlatıldı. Kitaplarından birinin adı The Universe in a Nutshell. Doğru çevirisi 'kısaca' ya da 'özetle' evren olmalıydı fakat doğruluğu tartışmalı bir çeviriye istinaden hemen her yerde Ceviz Kabuğundaki Evren olarak geçti.
12 Nisan 2018'de Almanya 'flaş' bir açıklama yapmış. Açıklamayı yapan kişi Almanya Dışişleri Bakanı imiş, adı 'Guido Westerwelle' imiş. Oysa Westerwelle öleli birkaç yıl oluyor ve Almanya Dışişleri Bakanı'nın adı: Heiko Maas.
Bunlar okurlardan gelen düzeltmelerden sadece birkaçı. Haberlerin hepsi 5N 1K konularında hatalı bilgiler içeriyor.
Her hafta buna benzer onlarca şikâyet geliyor. Üzücü olan, basit bir araştırmayla ya da hayat bilgisi ile bu basit hataların önüne geçilebilecekken bunun yapılmaması. Anlaşılan 'veri doğrulama' konusuna özel bir önem vermemiz gerekiyor.
***
Yanıltıcı başlıklar
İş arıyorsanız, emniyet güçlerine katılmak gibi bir hayaliniz varsa '10 bin polis alınacak' şeklinde bir başlık ilginizi çeker. Hele başlığın altında 'alım şartları neler' ya da 'işte şartlar ve detaylar' şeklinde bir ibare varsa heyecanlanırsınız. Hemen okumaya başlarsınız. O da ne? Haberin içinde buna dair herhangi bir bilgi yok! Sadece şartların daha sonra açıklanacağı yazılmış.
Emekliyseniz emekli maaşlarına yapılacak zamlarla ilgili haberleri takip edersiniz. Hele hele 'Emekliye Şubat Zammı' başlıklı bir haber görürseniz mutlu olursunuz. Neymiş, ne kadarmış diye bakarsınız. Oysa zammın şubat ayında değil temmuz ayında yapılması düşünülmektedir.
Hayal kırıklığına uğrarsınız.
Bilmiyorum, insanların duygularıyla oynayan bu başlıklardan ne zaman vazgeçeceğiz?
Bir de 'sansasyonel' başlık atma merakı var. Altan Işık adlı okurumuza kulak verelim:
"Doğu Ekspresi'nde Dehşet başlıklı haberinizi görünce korkmuştum. Bir kişinin yaralandığı bir olay için 'dehşet' başlığı atmak da ne demek? Amacınız demiryollarını kötülemek mi?"
Amaç bu olmasa da başlık yazarken abartıya kaçmamak gerekir.
***
Gazete imlası!
Özgün haber konusunda yaptığımız çalışma muhabir arkadaşlarımızın ilgisini çekmişti. Şimdi sıra editörlerde...
Hemen her gün gazetedeki yazım ve anlatım hatalarıyla ilgili sayısız mesaj geliyor. İmla konusunda hassas okurlarımız var ve haklılar da.
Dil gazetecilerin en önemli vasıtalarından biri. Haberleri doğru biçimde aktarmak için Türkçe'yi doğru ve güzel kullanmak şart. Bu bir meziyet değil, bir mecburiyet.
Zamana karşı yarışıyor olmak, haberlerin birçok kez kısaltılması ve sayfa üzerinde değiştirilmesi mazeret değil.
Beşer şaşar, doğru. Ne kadar dikkatli olursanız olun gözden kaçanlar olabilir, bu da doğru. Ama editör arkadaşlarımızın görevi bu konuda mümkün olan en üst düzey hassasiyeti sergilemek, hata yapmamaya özen göstermek.
Okura ve mesleğimize saygı bunu gerektirir. Yazım ve anlatım hataları baştan savılacak, kolayca geçiştirilecek bir mevzu değildir.
Bu yüzden önümüzdeki hafta içinde bir imla çalışması yapacağız. Asistanımla birlikte rastgele bir gazete seçip yazım ve anlatım hatalarını sayacağız. Sonuçları da önümüzdeki hafta bu köşeden duyuracağız.
