Piri Reis'in Antalya haritaları

1465-1470 yılları arasında Gelibolu'da doğduğu tahmin edilen Piri Reis, Osmanlı deniz tarihinde büyük iz bırakmış bir denizci olduğu kadar eşsiz bir harita çizeri olarak da büyük bir ün yapmıştır. Piri Reis bugün dünyaca ünlü olan 1513 yılında çizmiş olduğu birinci dünya haritasını 1517 yılında, Mısır Seferi esnasında Yavuz Sultan Selim'e sunmuştur. İkinci bir dünya haritasını da 1528 yılında çizmiştir. Sonraki yıllarda Osmanlı donanmasına katılan Piri Reis bu görevi esnasında Akdeniz'in bütün limanlarını hem dolaşmış, hem de notlar alarak 1521 yılında o dönemin denizcileri için çok önemli olan Kitabı-ı Bahriye adlı kitabını yazmıştır. Bu kitapta Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunan limanların haritalarını yapmış, bu kıyılarda yer alan yerleşimler hakkında denizciler için çok önemli bilgiler vardır. Kitabını 1525 yılında tamamlayan Piri Reis, eserini Kanuni Sultan Süleyman'a sunmuştur. Piri Reis'in "Kitabı Bahriye" isimli büyük eserinde Finike- Antalya-Kaledran arasındaki sahilleri şöyle anlatır.
FİNİKE SAHİLLERİ
"Finike ile Şiiden Burnu arasında Şilden'e daha yakın mesafede Karaöz limanı vardır. Limana karayel tarafından girilir. Bu limanın nişanı yumru bir tepedir. Finike Kalesi'nin arkasında yani günbatısı tarafında kıble lodosa karşı Gök Liman bucağı vardır. Gök Liman iki dağın arasındadır. Derin yerdir. … Şilden Burnu büyük dağlardan gelip denize inmiş, sarp, kayalık bir limandır. Karşısında 4 küçük ada vardır. Burna en yakın olan sivri bir adadır. Ada ile burun arasına demirlenirse 35 kulaç su vardır. Fakat burnun yarım mil kadar poyraz tarafına demirlenirse 60 kulaç su vardır. Poyraz tarafında bir büyük ada daha vardır. Ada ile sahil arasından büyük parçalar geçer. Derin yerdir. Adanın poyraz tarafında bir bucak vardır. O bucakta bir incir ağacının dibinde bir kayığın su almasına elverişli küçük bir kaynak vardır. Yaz kış suyu eksik olmaz. Önü de iyi yataktır. Adanın karayel tarafında, Anadolu kenarında gündoğusu poyraza karşı bir körfez vardır. Ecnebiler buraya 'Venedik Limanı' Türklerse 'Adiresan' derler. Limanın nişanı iki tarafındaki dağlardır. Liman uzaktan düz bir dere gibi görünür. Poyraz tarafında yumru bir burun vardır. Burun, ucu küçük bir taş adadır. O adayı karayel tarafına dolaştıktan sonra Porto Ceneviz Limanı'na gelinir. Liman ağzı yıldıza kirşidir. Çok örtülü bir limandır uzaktan gelirken belli olmaz. Denizden gelirken Ceneviz Limanı nişanı bilinmek istenirse etraftaki büyük dağların altında, deniz kenarında iki sivri kule vardır. Biri yıldız tarafında biri kıblededir. Kıble tarafındaki sivri dağın tam altında Porto Ceneviz vardır. Bunun yıldız tarafındaki üç adaya gitmek istenirse, nişanı, Porto Ceneviz'i anlattığımız vakit bildirilen sivri dağlardır. O iki sivri dağa dikkat etmek lazımdır. Bu sivri dağlar iyice görünüp, yıldız tarafına doğru gidilirse üç küçük ada görünür. Bunlarla sahil arası derindir. Büyük parçalar geçer. Adaların yıldız tarafında Tekirova Limanı vardır. Bu limanda Polya Poli denilen harap bir kale bulunur, kalenin kıble tarafı küçük gemiler için elverişli demir yerleridir. Bu demir yerlerine bazıları 'Altun Yaşmak' derler."
ALAİYE KALESİ "
Alaiye'nin denizden nişanı üzerindeki yüksek dağlardaki üç kuledir. Ortadaki kulenin altında Alaiye vardır. Buraya yaklaşınca dağ üzerindeki Alaiye kalesi görünür. Alaiye ada gibi bir burundur. Burun hep dağlıktır. Dağın üzeri de kaledir. Kalenin aşağı tarafı mamur, yukarı, dağ kısmı ıssızdır. Bu ıssız olan yerden yukarda bir başka hisar vardır. İçinde hisar erenleri bulunur. Aşağıda, deniz kenarında tuğladan yapılmış büyük bir kule vardır. Kulenin dibinde, kıble tarafında baştan ve kıçtan palamar vererek yatılır. Küçük gemilere iyi yataktır. Gemilerin önünde kâgir olarak yapılmış beş kemerli tersane vardır. Alaiye önü açıklıktır. Yaz günü için demir yeridir. Kıble gün doğusu estiği günler çekinmek lâzımdır. Rüzgâra açıktır. Alaiye'den günbatısı karayel cihetine doksan mil ötede Antalya vardır. Manavgat suyu otuz mildir."
ANTALYA KÖRFEZİ
"Antalya'nın nişanı, doğu tarafındaki dağlardır. Gelirken günbatısı tarafında bu dağlar bölünürler. İrili ufaklı tepelere ayrıldığı bu kısımda sivri bir dağ vardır. Dağın güneybatısı alçaktır. O alçak kısımlara doğru yaklaştıkça kalenin burç ve kale duvarları görünür. Kale önünde bir liman vardır. Bu küçük limana giren gemiler baştan kıçtan kuvvetli bağlayıp yatarlar. Liman ağzının iki tarafında birer kule vardır. İkisinin arasına zincir gerilmiştir. Yabancı gemi giremez. Bu limandan Güvercin Adası (Reşad veya Sıçan Adası) on iki mil, Şildan Burnu kıble lodos yönüne altmış mildir. Bu Şildan Burnu ile Antalya arasında bazı limanlar vardır."
MANAVGAT SAHİLLERİ
"Manavgat şehri sahilden üç mil içerde bir ova üzerindedir. Şehrin önünde harap bir kale vardır. Kalenin gün doğusu tarafından bir akarsu gelip denize dökülür. Burada 'Yalı Gölü' denilen bir göl vardır. Bu gölün ayağı deniz kenarına yakın yerdeki suya karışır. Gölün doğu tarafında Karpuz Suyu vardır. Bu suyun doğu tarafı Alaiye yanındaki burundur. O Karaburun ile Karpuz Suyu ortasındaki küçük adaya Çakal Adası derler. Sığ olduğu için ada ile sahil arasından gemi geçmez. Manavgat suyunun günbatısı karayel tarafında, otuz mil ötede Eski Antalya vardır. Harap bir kaledir. Antalya ile bu harap kalenin arasında iki büyük su vardır. Birine Köprü Suyu, ötekine Aksu derler. Aksu Eğirdir tarafından çıkıp denize gelir. Aksu ile Antalya arasında 'At Atladı' dedikleri yüksek yarlar ve akarsular vardır. Antalya'ya kadar uzanır."